Servikal vertebra, boyun bölgesinde bulunan omurlara verilen isimdir. İnsan vücudundaki omurga, 33 omurdan oluşan bir yapıdır ve bu omurlar, baş ve vücut arasındaki bağlantıyı sağlar. Omurganın üst kısmında yer alan servikal bölge, boynu destekler ve başın hareketini sağlar. Servikal omurlar, boyun bölgesinde 7 tanedir (C1 – C7) ve bunlar, diğer omurlardan farklı özelliklere sahip olup, başın hareketini büyük ölçüde kontrol eder. Bu yazıda, servikal vertebranın anatomisi, işlevleri ve hastalıkları hakkında detaylı bilgi verilecektir.
Servikal Vertebra Anatomisi
İçindekiler
Omurga, üç ana bölüme ayrılır: servikal (boyun), torakal (sırt) ve lomber (bel) bölümleri. Servikal omurlar, omurganın en üst kısmında yer alır ve başın hareketini sağlamak için önemli bir işlevi vardır. İnsanlarda 7 servikal omur bulunmaktadır ve bu omurlar “C1”den “C7”ye kadar numaralandırılır.
Servikal Omurların Yapısı
Her servikal omur, temel olarak aşağıdaki yapıları içerir:
- Omur Cevheri (Vertebral Body): Omurların ön kısmında bulunan ve vücudu taşıyan ana yapıdır. Servikal omurların boyutları, alt bölgelerdeki omurlara göre küçülür.
- Omur Kemiği (Vertebral Arch): Omurların arka kısmında yer alır ve omuriliği korur. Bu yapının içinde sinir kökleri, kan damarları ve bağ dokuları bulunur.
- Omur Delikleri (Vertebral Foramen): Omurga kanalını oluşturur ve omuriliğin geçtiği alandır.
- Transvers (Yan) Deliği: Servikal omurlarda bulunan bu delik, vertebra kolunun geçiş noktasıdır. Sadece servikal omurlarda bulunur ve omurga kanalına ek olarak önemli bir işlev görür.
- Spinöz Doku (Spinous Process): Arka tarafta bulunan bu çıkıntı, omurga üzerindeki kasların bağlanma noktasıdır.
- Artiküler Yüzeyler (Facet Joints): Omurlar arasında hareketi sağlayan eklemlerdir. Bu eklemler servikal omurların başın hareketine olanak sağlamasında büyük rol oynar.
Servikal Omurların Özellikleri
Servikal omurlar, boyun bölgesinde hareketli bir yapı olduğundan, bu omurlar daha küçük ve daha esnektir. Özellikle başın yukarı, aşağı, sağa ve sola hareket etmesini sağlayan eklemler ve kaslar burada yoğunlaşır.
Servikal Vertebra (Omur) İşlevi
Servikal omurlar, başın ve boynun hareketliliğini sağlar. Bu omurlar, vücuda destek olmak, başı taşımak ve çevresel uyaranlara cevap verebilmek için çok esnektir. Servikal vertebraların başlıca işlevleri şunlardır:
- Baş Hareketliliği: Başın sağa, sola, yukarı ve aşağıya hareket etmesini sağlar. Bu hareketler, omurlar arasındaki eklemler sayesinde gerçekleşir.
- Omurilik Koruması: Omurilik, merkezi sinir sisteminin bir parçasıdır ve servikal omurlar bu yapıyı korur. Servikal bölgedeki omurlar, omuriliği darbelerden ve yaralanmalardan korur.
- Sinir İletimi: Servikal omurlar, baş ve vücut arasındaki sinir iletimini sağlar. Bu, başın hareketini kontrol eden ve kaslara sinyal gönderen sinirleri içerir.
- Denge Sağlama: Servikal omurlar, vücutta denge sağlama işlevi görür. Başın pozisyonunu algılar ve buna göre vücuda bilgi gönderir.
Servikal Vertebra Hastalıkları
Servikal vertebra hastalıkları, genellikle boyun ağrısı ve diğer rahatsızlıklarla ilişkilidir. Bu hastalıklar, servikal omurların yapısal bozulmaları, sinir sıkışmaları, eklem problemleri gibi çeşitli durumlarla ortaya çıkabilir. Servikal vertebra hastalıklarının başlıcaları şunlardır:
1. Servikal Spondiloz (Boyun Kireçlenmesi)
Servikal spondiloz, yaşlanmaya bağlı olarak servikal omurlarda meydana gelen dejeneratif bir hastalıktır. Bu hastalık, omurlar arasındaki disklerin bozulmasına, eklemde kireçlenmeye ve diğer yapısal değişikliklere yol açar. Sonuç olarak, boyunda ağrı, hareket kısıtlılığı ve sinir sıkışması gibi sorunlar meydana gelir.
- Belirtiler: Boyun ağrısı, baş ağrıları, kollar ve omuzlarda ağrı, uyuşma, ellerde güç kaybı.
- Tedavi: Fizik tedavi, ağrı kesiciler, cerrahi müdahale.
2. Servikal Disk Hernisi
Servikal disk hernisi, servikal omurlar arasındaki disklerin fıtıklaşması sonucu sinir köklerine baskı yaparak ağrıya yol açar. Diskler, omurlar arasındaki yastıklama işlevini görürken, bir travma veya aşırı kullanım nedeniyle bu disklerin dış kısmı yırtılabilir.
- Belirtiler: Boyun ve sırt ağrısı, kollarda uyuşma, baş dönmesi, güç kaybı.
- Tedavi: Fizik tedavi, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi.
3. Servikal Stenoz
Servikal stenoz, omurga kanalının daralması sonucu omuriliğe baskı yaparak ağrılı bir durum oluşturur. Bu hastalık, genellikle yaşa bağlı olarak görülür ancak genetik faktörler, kazalar veya travmalar da neden olabilir.
- Belirtiler: Boyunda sertlik, kas güçsüzlüğü, denge kaybı, ağrı.
- Tedavi: Cerrahi müdahale, fizik tedavi, ilaçlar.
4. Servikal Myelopati
Servikal myelopati, omuriliğin servikal omurlar üzerindeki baskı nedeniyle zarar görmesiyle oluşan bir durumdur. Bu hastalık, genellikle servikal stenoz ve spondiloz ile ilişkilidir ve omuriliğe ciddi şekilde baskı yapar.
- Belirtiler: Yürüme güçlüğü, kollarda ve bacaklarda güç kaybı, refleks kaybı.
- Tedavi: Cerrahi tedavi, fizik tedavi.
5. Boyun Fıtığı
Boyun fıtığı, servikal omurlar arasındaki disklerin dış kısmının yırtılarak iç kısmın dışarı çıkması sonucu oluşur. Bu durum, sinir köklerine baskı yaparak ağrıya yol açar.
- Belirtiler: Boyun ağrısı, kollarda uyuşma, kuvvet kaybı.
- Tedavi: Fizik tedavi, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi.
Servikal Vertebra Hastalıklarının Tedavi Yöntemleri
Servikal vertebra hastalıklarının tedavi yöntemleri, hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir. İşte bazı yaygın tedavi seçenekleri:
- Fizik Tedavi: Boyun bölgesindeki kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak için kullanılan tedavi yöntemidir. Egzersizler, manuel terapi ve masaj gibi yöntemler uygulanabilir.
- İlaç Tedavisi: Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler, anti-inflamatuar ilaçlar ve kas gevşeticiler kullanılabilir.
- Cerrahi Müdahale: Daha ciddi durumlarda, örneğin disk hernisi veya stenoz gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu, genellikle sinir sıkışmasını ortadan kaldırmak amacıyla yapılır.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapmak, iyi bir duruş sağlamak ve aşırı yüklenmekten kaçınmak, boyun sağlığını korumada yardımcı olabilir.
Sonuç
Servikal vertebra, vücudun en önemli bölümlerinden biridir ve başın hareketini, dengeyi ve omuriliği korur. Ancak, servikal bölgedeki hastalıklar, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu hastalıkların önlenmesi ve tedavi edilmesi, fiziksel terapiler, ilaçlar ve cerrahi müdahalelerle mümkündür. Boyun sağlığını korumak için doğru duruş alışkanlıkları ve düzenli egzersizler önemlidir.
