Fundanur Öztürk
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca dün akşam Bilim Şurası toplantısı akabinde yaptığı açıklamada, koronavirüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı nedeniyle hastaneye yatan bireylerin yüzde 90’ının “tam aşılı olmayanlar” olduğunu söyledi. BBC Türkçe’ye konuşan uzman doktorlar de, şu anda hastanelerin ağır bakım ünitelerinde Covid-19 tedavisi görenlerin ekseriyetle ya aşısız bireylerden ya da çift doz Sinovac aşısı üzerinden 4 ay geçmiş ve 3. doz aşını yaptırmamış şahıslardan oluştuğunu söylüyor.
Bakan Fahrettin Koca dünkü açıklamasında, Covid-19 sonucu hayatını kaybedenlerin yüzde 90’ının ya hiç aşı olmamış ya da aşıları eksik şahıslar olduğunu söyledi. Koca ayrıyeten şu anda faal olayların yüzde 81’ini tam aşılı olmayanların oluşturduğunu belirtti.
Tek doz aşının koruyuculuk açısından kâfi olmadığını söyleyen Koca, olayların şu anda en ağır olarak 15-45 yaş yaş kümesi ortasında görüldüğünü aktardı.
Bakan Koca ayrıyeten 2 doz Sinovac aşısının üzerinden 3 ay geçenlerin, 3. doz aşı olması gerektiğini vurguladı:
“Özellikle elimizdeki bilgiler üçüncü aydan sonra bu koruyuculuğun azaldığını, yaşlı kümede ek olarak daha da düştüğünü gösteriyor. Yani 2 doz inaktif aşısı yaptırmış kişi rahat hareket etmemeli, 3 ay sonra yeni aşısını yaptırmalıdır.”
Koca, mRNA aşısı için ise “İki aşının mutlak yapılması gerektiğini biliyoruz. mRNA aşısı için hatırlatma dozu için yaptığımız çalışmalarda koruyuculuğunun devam ettiğini biliyoruz. 8 ay sonra riskli kümede daha kıymetli olduğunu biliyoruz” dedi.
Uzman tabipler ne diyor?
BBC Türkçe’ye konuşan uzman tabipler de, şu anda ağır bakımlarda Covid-19 tedavisi görmekte olan hastaların çoklukla ya aşısız şahıslardan ya da çift doz Sinovac aşısı üzerinden 4 ay geçmiş ve 3. doz aşını yaptırmamış bireylerden oluştuğunu söylüyor.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nden Prof. Dr. Necmettin Ünal, hastanenin ağır bakımında Covid-19 tedavisi görmekte olan 47 hastanın yarısından birçoklarının, artık tesiri geçtiği varsayım edilen çift doz Sinovac aşılı olduğunu söylüyor:
“47 hastanın 15’i aşısız, 29’u çift doz Sinovac aşılı, 3’ü ise tek doz BioNtech aşı olmuş. Yani, ağır bakımdaki hastaların yarıdan biraz fazlası çift doz Sinovac aşılı. Çift doz Sinovac aşısının müdafaa mühleti geçti.
“Öte yandan ağır bakımda 2 doz BioNtech, 3 doz Sinovac ya da 2 doz Sinovac’tan sonra tek doz BioNtech olmuş hiçbir hastamız yok. Bu bulgu çok kıymetli zira aşının ne kadar tesirli olduğunu gösteriyor.”
Ankara’da son haftalarda hasta sayısının giderek arttığını söyleyen Ünal, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde de ağır bakım yataklarının yarısından fazlasının Covid-19 hastaları için ayrıldığını söylüyor:
“Aşı mutlaka tesirli fakat Delta varyantı geldikten sonra 2 doz Sinovac, etkisiz olmaya başladı. Lakin 3 doz Sinovac olmuş hiçbir hastayı yatırmamış olmamız da çok manalı.
“2 doz BioNtech’in koruyuculuğu da çok net olarak ortada. Türkiye’deki varyant delta diyoruz lakin her ne varyant ise bu formda aşılama son derece tesirli.”
Yalnızca Ankara’da değil tüm Türkiye genelinde hadise sayılarının yükselişte olduğunu söyleyen Ünal’a nazaran ağır bakımlardaki aşılı/aşısız hasta oranı, kentlerin genel aşılanma oranıyla da ilgili:
“Ankara aşılamanın nispeten yüksek olduğu bir kent. Münasebetiyle bu kentte 3. dozlarını yaptırmamış, çift doz Sinovac aşılı ağır bakım hastaları daha fazla var. Lakin aşılamanın düşük olduğu kentlere gittiğinizde, ağır bakımlarda aşısız olanların sayısı daha fazla olabilir.”
‘Çift doz Sinovac 4 aydan sonra aşısız olmak gibi’
Ağır bakım uzmanı Prof. Dr. İsmail Cinel ise 11 Ağustos’ta Türkiye genelinde yaklaşık 1000 Covid-19 ağır bakım hastası ile yaptığı bir araştırmanın ön sonuçlarına nazaran, ağır bakımlardaki hastaların çoğunluğunu ya büsbütün aşısızlar ya da 3. doz aşı hakkı olduğu halde olmayanların oluşturduğunu söylüyor.
“Şu anda ağır bakımlarda her 10 hastanın 5-6’sını hiç aşı olmamışlar, 3-4’ünü ise Ocak-Şubat-Mart ayında iki doz Sinovac aşısını olmuş hastalar oluşturuyor. İki doz Sinovac aşısının üzerinden 4 aydan fazla vakit geçtiği için aşının koruyuculuğu azalmış.”
“Sinovac inaktif aşı için koruyuculuk müddeti 3-6 ay formunda açıklanmıştı. Türkiye’de 4 aydan sonra bu aşı korumamış ve yalnızca çift doz Sinovac aşı olanlar resmen, neredeyse yüzde 40 oranında ağır bakımlara düşmüş durumda.
Cinel, bilhassa Ocak-Mart ortasında çift doz Sinovac aşısı olmuş şahısların kesinlikle 3. doz aşı olmaları gerektiğini ve ikinci dozun üzerinden 4 aydan fazla vakit geçen bireylerin artık “aşısız” pozisyonunda olduğunu belirtiyor.
BioNtech aşısının 8-12 ay koruyuculuk müddetinin olduğunu hatırlatan Cinel, 2 doz Biontech aşı olmasına karşın ağır bakıma düşen hastala oranının “yok denecek kadar” az olduğunu tabir ediyor:
“mRNA aşı Türkiye’ye Nisan ayında geldi. Şimdi bunun üzerinden 8 ay geçmediği için, mRNA aşılarının Türkiye’de kaç ay koruduğuyla ilgili şu an net bir şey söyleyemem.
“Ama mevcut durumda, 1000 hasta ortasında 2 doz mRNA aşısı olup ağır bakıma düşen tahminen 2-3 hasta var. Yani yok denecek kadar az. Entübe olan ise hiç yok. mRNA aşısı olsanız bile yüzde 90 koruduğu için yüzde 10 yakalanabilirsiniz hastalığa lakin hafif geçmesine yol açıyor.”
‘Aşı olmamış, 30 yaşındaki bir hastamı kaybettim’
İstanbul’da bir özel hastanede misyon yapan Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu da ağır bakımlardaki hasta profiline dair emsal bir tablo çiziyor.
Tutluoğlu, şu anda tedavi ettiği Covid-19 ağır bakım hastalarının ya aşısız ya da çift doz Sinovac aşılı hastalardan oluştuğunu söylüyor.
Çift doz Sinovac aşılı bireylerin “önemli risk altında” olduğunu söyleyen Tutluoğlu’na nazaran, çift doz BioNtech olmasına karşın Covid-19 gastası olan şahısların çoklukla ayakta tedavi edildiğini aktarıyor:
“Çift doz BioNtech ya da 2 doz Sinovac üzerine tek doz BioNtech yaptırmış hastalar ağır bakımlarda çok az sayıda. Çift doz Sinovac aşısının üzerinden vakit geçtiği için artık koruyuculuğun zayıfladığını görüyoruz.”
2 doz BioNtech aşısı olan bireylerin de Delta varyantı ile enfekte olduğunu aktaran Tutluoğlu, maske ve aralık üzere önlemlerin elden bırakılmaması gerektiğini vurguluyor.
Aşısız hastalar ortasında gençlerin yükte olduğunu belirten Tutluoğlu, virüsün mutasyon geçirmesi nedeniyle artık gençlerin de risk altında olduğunu ve kesinlikle aşı olmaları gerektiğini belirtiyor:
“İleri yaş kümesinin kıymetli bir kesiti aşılı olduğu için onlarda tutunması zorlaşan virüs, bünyesindeki mutasyonlarla gençlerde de tutunabilir hale geldi. Münasebetiyle bu mutasyonların sonucu artık ‘Gençler bu hastalığı çok rahat geçiriyor’ fikrimiz büsbütün değişti. 10 gün evvel aşısız 30 yaşındaki bir hastamı kaybettim, hiçbir ek hastalığı yoktu.”
BBC Türkçe’ye konuşan tabipler, aşı zıtlığı yapan uzmanlık dışı bireylerin toplum sıhhatini önemli ölçüde olumsuz etkilediğini düşünüyor.
Yaklaşık 1,5 yıldır çok sayıda Covid-19 hastasına baktığını söyleyen Tutluoğlu, aşıları “pandemiden çıkış bileti” olarak kıymetlendiriyor:
“Hayatında bir tane bile Covid-19 hastası görmeyen bireyler, aşıların aktifliğiyle ilgili bilim dışı savlarda bulunuyor. Halbuki bizim referansımız bilimsel çalışmalar ve kendi deneyimlerimizdir. Hatta kendi deneyimlerimiz bilimsel araştırmaların da önünde gelir. Benim günlük pratiğim de bilimsel çalışmaların aşıyla ilgili ortaya koyduklarıyla örtüşüyor.”
- Türkiye’de 4. doz aşı kararı: Neden muhtaçlık duyuldu, uzmanlar ne diyor?
- 3. doz aşılama: Neden yapılıyor, hangi aşı tercih edilmeli?
- 3. doz Covid aşısı Delta varyantına karşı tesirli mi?
‘Ölüm sayıları giderek artıyor’
Türkiye’de son günlerde tekrar neredeyse salgının en şiddetli olduğu devirlerdeki üzere günde 200’den fazla kişi koronavirüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı sonucu hayatını kaybediyor.
BBC Türkçe’ye konuşan tabiplere nazaran bu data, ağır bakımlarda artan doluluk ve hadise sayılarındaki artıştan bağımsız değil.
Prof. Tutluoğlu, “Hasta sayısı artınca, mevt sayıları da artıyor. Şu anda bilhassa aşısızlarda, risk kümelerinde yahut 2 dozda kalmış kâfi aşılama olmayan bireylerde vefatlar çok daha fazla oluyor” diyor.
Prof. Ünal ise bilhassa Doğu ve Güney Doğu vilayetlerinde ağır bakımlarda yer bulunamaz durumda olduğunu söz ederek, bu durumun vefat sayılarını direkt etkilediğini şöyle açıklıyor:
“Temmuz ayından itibaren hadise sayıları artmaya başladı. O artışlara paralele olarak ağır bakıma girişler artmaya başladı ve vefat sayıları da birbirini takip ederek artıyor.”