Sıhhatte çığır açan uygulama: Telefonla hastalık tespiti
Yeni doğan bebeklerdeki nörolojik ve fizikî hastalıkları tespit ediyor
SAMSUN – Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Öğr. Gör. Sema Gül Türk öncülüğünde geliştirilen taşınabilir uygulama ile yeni doğan çocukların hareketleri tahlil edilerek nörolojik yahut fizikî sıhhat problemleri tespit edilebiliyor.
Tüm hastalıklarda olduğu üzere yeni doğan bebeklerde de ileride ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili erken teşhis değer arz ediyor. Bilhassa cerebral palsy (serabral palsi), multipl skleroz üzere hastalıkların olabildiğince erken tespiti hastalığın tedavi evresini kolaylaştırdığı üzere şahısların hayat kalitesini de artırıyor. Bu kademede OMÜ’lü akademisyen Sema Gül Türk, yeni doğan bebeklerde nörolojik sebeplerden kaynaklanan yahut fizikî olarak bulunan sıhhat sıkıntısını tespit edebilecek bir yapay zeka projesi oluşturdu. Projenin içeriğini ise bir telefon uygulaması oluşturuyor. Yeni doğan bebek 8. ve 13. haftalara geldiğinde aileleri tarafından 3 dakikalık görüntüsü uygulamaya yüklenecek. Yapay zeka bebeğin hareketlerini tahlil ederek 13. hafta sonunda bir rapor hazırlayacak. Bu rapor ise hekimler ve fizyoterapistlere gönderilecek. Bu sayede erken teşhis hayat kurtaracak. Proje ayrıyeten ISIF 2021’de “Yeni Doğan Bebeklerde Beyin Felci Tespit Sistemi” isimli patentiyle “en düzgün buluş” altın madalya mükafatını kazandı.
Yapay zekanın şu anki geldiği en son nokta
Yapılan çalışmalarla ilgili bilgi veren Öğr. Gör. Sema Gül Türk, “Bu şirketimizle birlikte yaptığımız çalışmalarla yeni doğanların hareket tahlilini yapmaya başladık. 2020 yılının Şubat ayından yaptığımız bu çalışmalara son halini vermekteyiz. Hem telefon uygulamalarıyla hem de klinikte yaptığımız çalışmalarla aslında yapay zekanın şu anki geldiği en son noktaya erişmiş durumdayız. Bizler F1 muvaffakiyet oranını yüzde 92 ile elde etmiş bir yapay zeka sistemi kurduk. Test evresini gerçekleştiriyoruz. Hem geçerlik hem de güvenirlilik tarafından bilimsel olarak kanıtlayacağız çalışmalarımızı çeşitli mecmualara ilettik. İletmeye de devam edeceğiz. Burada en değerli gayemiz yeni doğan ağır bakım ünitesine girmiş yahut girmemiş riskli olarak tanımlanmış birçok bebeğin hareket tahlilinin en erken devirde yapılmasını sağlayarak erken periyotta teşhis ve rehabilitasyona ulaşmalarını sağlayacak işaretçileri tanımlamak. Doktorlarımıza bunları ileterek çocuk fizyoterapistlerimizle bir an evvel çalışmalarımızın başlamasını sağlamak. Bir bebeğin hayatını en erken devirde ne kadar güzel bir formda etkileyebilirsek, erken müdahaleye ulaştırabilirsek o bebek bütün ömür kalitesini ömrünü olumlu istikamette hatta azamî performansla gerçekleştirebiliyor. 12 yıllık klinik tecrübem bana bunu gösterdi. Erken müdahaleye kavuşmuş bebeklerle kavuşamamış bebekler ortasında çok büyük farklar doğuyor. Alışılmış, burada klinik farkları gözetiyoruz. Birebir klinik tiplerde olup birebir taraftan etkilenmiş bebeklerin erken müdahale ile ne kadar hayatının değiştiğini gözlemleyebiliyoruz. Telefonunuz da bir ‘Ada’ uygulaması var. Bu uygulamanın İOS ve Android istikametten onayını aldık. Çalışmalarımızı bitirdik. ‘Ada’ uygulaması indirildiğinde telefona bebeğin ismin soyadı, kaç haftalık doğduğu, doğum tarihi, beklenen doğum tarihi ve kilosu giriliyor. Uygulama tabiatıyla hesaplama yaparak şu anda bebeğin düzeltilmiş kaç haftalık olduğunu bilebiliyor. Aileler 8’nci haftadan itibaren 22’nci haftaya kadar hareketlerini tahlil edebileceğimiz formda bebeklerinin görüntülerini bu uygulamaya yükleyebiliyorlar. Burada tabi çeşitli istediğimiz kaideler var. Bu kurallar işte bebeğin altına ne serilmesi gerektiği nasıl hareket yapılacağı, nasıl yatacağı ile ilgilidir. Ben bunları gerçekleştirdim dedikten sonra bebeğin 3 dakikalık görüntüsünü çekiyor aile. Biz de bulut sistemden yapay zekaya dökerek oradan hareketin tahlilini yapıyoruz ve doktoruna raporu iletiyor” dedi.
“Erken teşhis alıp çocukların hayat kalitesini artırmayı amaçlamaktayız”
Proje hakkında bilgi veren firma bünyesinde fizyoterapist olarak çalışan Ceren Arığ, “Serabral palsi hastalarında daha doğrusu sıhhat alanında sayabileceğimiz bütün hastalıkların erken tanısı bizim için çok değerlidir. Literatüre baktığımızda erken teşhisin 18 ile 24 ay ortasında teşhis aldığını görüyoruz. Bizim istediğimiz aslında çok daha erken periyotta çocukların teşhis almasıyla birlikte fizyoterapi, ergoterapi ya da lisan konuşma terapisiyle aslında bu çocukların ömür kalitesini artırmaktır. Proje bu biçimde ortaya çıktı. Sema Gül Türk’ün öncülüğünde başlayan ve onun kurucu olduğu bu Adapha Yapay Zeka şirketi bünyesinde biz çocuklara erken teşhisin tespitini sağlayan bir sistem geliştirdik. Bu sistemde çocuklar kamera sistemi ile bir arada ön teşhis alması, tabip ve fizyoterapisttin bu ön teşhis ile birlikte tedavi programına erken başlaması hedeflendi. Bununla alakalı bir sürü başarımız oldu. Umarız ki daha birçok bebeğe dokunuruz. Pandemi şartlarından ötürü hastaneye başvurmakta zorlanan ve takibi sağlanamayan bebekler bu uygulama üzerinden takibi yapılacak. Yaklaşık 6 ay sonra müsaadeler alındığında piyasaya sürülecek. Bu uygulama ile birlikte çocukların erken teşhis alıp çocukların hayat kalitesini artırmayı amaçlamaktayız” diye konuştu.
“Yapay zeka ile tahlil ederek ön teşhis sağlıyoruz”
Şirketin Elektrik Elektronik Mühendisi Tutku Işık Atasoy ise, “2021 yılında İstanbul Milletlerarası Buluş Fuarı’nda yeni doğan bebeklerde beyin felci tespit sistemi ile en düzgün buluş altın madalya mükafatını kazandık. 2020 yılında TÜBİTAK-1 takviyesiyle Sema Gül Türk hocamız Adapha şirketini kurdu. Daha sonra tekrar 2020 yılı içerisinde melek yatırımcılardan bir yatırım takviyesi kazandık. Bu yatırım takviyesi ile birlikte şirketimizin grubu ve yapısı da değişti. TÜBİTAK takviyesinden sonra KOSGEB’le şu an projemize devam ediyoruz. Projemizde yeni doğan bebeklerin 8 ve 13 haftaları ortasında ailelerinde görüntüleri istiyoruz. Bu görüntüleri bizim geliştirdiğimiz uygulama üzerine aileler yükleyebiliyorlar. Her hafta 3 dakikalık bir görüntü yüklemelerini istiyoruz. Bu görüntüleri yapay zeka ile işleyerek bebekte bir anormallik olup olmadığını tespit edebiliyoruz. 13. hafta sonunda bir rapor oluşturarak bu rapor, fizyoterapistlere ve tabiplere gönderilerek bebekte serabral palsi olup olmadığı araştırılabiliyor” biçiminde konuştu.
Uygulamanın 6 ay içerisinde faaliyete geçmesi bekleniyor.
