Bugün itibariyle çoğunluğumuz bir mühlet işten, ofisten, bilgisayardan, uzaklaşıyoruz. Alışveriş merkezleri tıklım tıklım, ellerinde 1000’er TL’lik elbiseler, indirimle yalnızca 750 TL’ye gelen el kadar şortlarla herkes kan ter içinde kasa kuyruklarında.
Bir halde kendimizi inançta hissetme dürtümüz o denli ağır basıyor ki, içimizdeki çocuğa “İnan bana her şey eskisi üzere.” diyebilmek için cüzdanımızı ve hatta cüzdanımızda olmayan para kadar borçlanma kapasitemizi, tatil alışverişi için ağzına kadar açmış durumdayız.
Doldurmalıyım, doldurmalıyım, o bavulu ne yapıp edip doldurmalıyım.
Beyaz yaka olduğumuz için sahip olduğumuz en büyük meziyetleri, tatile de yansıtmak bize gurur ve onur veriyor: En az bütçeyle, azamî tecrübe, tesirli proje ve vakit idaresi, beklenenin ötesinde tatil memnuniyet skoru yaratmak. İşte karşınızda ‘tatili çok lakin çok yeterli geçirmeliyim’ stresiyle 9 günlük bir maratona birinci adımını atan bir yarışçı. Ve 9 gün sonra yorgun, bitkin, tam da tatmin olamamış formda kente dönecek buruk bir savaşçı.
Peki, farklı bir tatil mümkün mü?
1-Tatilin yapılacaklar listesini yak
Tatilin sözlükteki tarifi, çalışmaya orta verilen müddet. Ancak çoğumuz için standart tatil tarifinde, daha çok çalışmak var. Biletler alındı mı? Rezervasyonlar yapıldı mı? Bavul eksiksiz hazırlandı mı? Güneş kremleri? Ah tekne çeşidini aramadık. O yeni açılan kahvaltıcıda kaçta gitsek yer tutarız? Bu elbise farklı, bu plajda giyeceğim, öbürü ise akşam için. Dur iki numaralı güneş kremini de unuttum…
Kendimizden öbür kimsenin bize dayatmadığı bir “Yapılacaklar listen boşalmasın, kazara başına bir şey gelir.” düsturuyla yaşıyoruz. Tatil baş boşaltmak için var, başımızdaki tıklım tıklım dolu listeden iş hususlarını çıkarıp yerine tatil hususlarını koymak için değil.
Bu gerçek bir tatile benzesin istiyorsanız, “Tatilde yapılacaklar listeniz”in en az yarısını çabucak yakın. Baş boşaltmaya çalışıyoruz.
2- Otopilottan çık, özgün bir yerden yayın yap
Tatile tatil denmesi için, otopilotta arkadaş kümesinin peşine takılıp, kimsenin aslında neden gidildiğini bilmediği yerlere gitmek, kimse “Yahu bu kadar paraya bedel mi?” ya da “Bu tıklım tıklım yerde neden oturalım ki? Kıyıda yürüsek daha uygun.” demeye cüret edemediği için daima birlikte bir sessiz tatil azabına maruz kalmak gerekmiyor.
Tatilin kültürel dayatmalarına inat, gerçek manada farklı tecrübeler yaşamak için gözlerimizi açık tutmak gerekiyor. Sorgulamak tatilin tabiatına uygun gelmiyor biliyorum, güya her tatil yöresinin kendine özel sessiz ancak mecburî bir “oradaki tatili yaşama” rehberi var. “Buraya gelince şunu yapmadan olmaz”lara sorgusuz sualsiz teslim olmak ise “Yahu tatil tatil dedik dinlenmek yerine yorulup döndük.” klişesiyle sonlanıyor.
“Peki benim tatil tarifim nedir?” diye sormak büyüyü bozabilir. Şahsa mahsus bir tatil tarifinin sonucu daha az yorucu, daha tatmin edici, şaşırtan formda daha az para harcanan lakin daha özgün vakit geçirilen bir tatile dönüşebilir.
3-Kim olduğunun bilinmediği tek yerdesin
Unvandan sıyrılmış bir halde uzun omlet kuyruğunda beklemek birçok kişi için sandığından daha büyük bir travma. Mesleğini egosu üzerine inşa etmiş ve ofis sonlarında kendine yarattığı personaya tapanlar için, tatilin depresif bir tecrübeye dönüşebildiğini biliyor muydunuz? Doğal ki bu siz değilsinizdir.
Ama tekrar de kabul edelim, bir anda isimsiz, kimliksiz hale gelmek tatili hafif olduğu kadar tehditkâr da yapmıyor mu? Burası kimsenin başardıklarınla ilgilenmediği tek yer. Orada parmak ortası terliklerinle duruyorsun ve yalnızca o anki halinle var oluyorsun.
Bunun hoşluğu bir kesim daha özgür davranabilmek. Tatil, dayanamayıp e-postalara bakma uğraşını sürdürmek, o yıllarca ihtimamla inşa ettiğin ofis personasının bir modülünü yanında götürmek için gerçek yer değil. Hiç kimse olmamanın tadını çıkarmak için en hoş yer tatil, fakat bunu unutuyoruz.
Sadece yan yana oturduğumuz için biriyle sohbet edip sonra kalkıp gideceğimiz, işlerin güçlerin kent klişelerinin konuşulmadığı bir tecrübe olarak yaşandığında, hakikaten de dinlendirici olabiliyor.
4-Yeni bir kimlik hayal etmek için hakikat yer burası
Her saniye bilfiil iş başında olmazsak, yemek pişerken e-posta cevaplayıp, online market siparişi verirken bir yandan çocuğumuzla evet-hayır oyunu oynamazsak, toplantı için kulaklıkla konuşurken yürüyüş yapmazsak başımıza yıkılacak bir dünyamız var. Oradan bir mühlet uzaklaşmak büyük soruları sormak için hakikat vakit.
Sahi bu her tarafı dolup taşan rutine başta neden girmiştim? Nereleri hâlâ manalı, nereleri değil? Tatilde olmadığımda gün içinde yaptığım onlarca şey, benim olmak istediğim şahısla ne kadar uyumlu? Değilse tatil dönüşü küçük bir şey değiştirsem bu ne olurdu?
Tatilin rehavetinde bir an genelde ruhumuz bizi, CEO’yu tuvalete giderken onay için yakalar üzere yakalar. VE yakaladığı an affetmez yapıştırır soruyu: ‘Sahi kente döndüğünde kim olmak istiyorsun?’ Kulak tıkamak yerine dinlemek için hoş bir fırsat olabilir.
Bonus: Bir kitap önerisi ve tatil için eğlenceli bir ruhsal egzersiz
Kitap Önerisi: Ruhsal Sağlamlık, Ayşe Bilge Selçuk
İki gündür, şimdi raflarda yerini alan, üniversiteden pahalı hocam Ayşe Bilge Selçuk’un Ruhsal Sağlamlık kitabını okuyorum.
Çocukluğumdan beri “Güçlü olmak”, “Güçlü bayan olmak” üzere tabirleri duyunca kalbim sıkışır. Daima daha güçlü, daha sağlam olma gayretine girişmek bana çok yorucu ve boğucu gelir. Ancak ruhsal sağlamlık bu türlü bir bahis değil.
Ruhumuzun alet çantasında gerekli tüm aletlerin bulunduğuna ve daha değerlisi hangi durumda hangisine başvuracağımızı bildiğimize emin olmakla ilgili.
Hayatın daima değişken, sürprizlerle dolu, bizi durmadan kamikazeye bindiren, tam her şeyi oturttum derken altımızdan minderi çeken, tam yerleştim derken elimize bir bilet tutuşturan inişli-çıkışlı haline keyifle, kolaylıkla uyumlanabilmek demek.
Çok değerli bir psikoloji profesörünün anlatımıyla ruhsal sağlamlığı okumak hakikaten kıymetli bir kazanım. Bir anda sizi zırhlarla kuşatıyor; daima güçlü olmanız için değil, güçsüz olmak istediğinizde bunu da şuurla yapabilmeniz, kendinizi farklı durumlarda regüle edebilmeniz için.
Egzersiz: Bu sana ne hissettirdi?
Terapi koltuğunda otururken, bir gün bahis (şaşılmayacak şekilde) hislere geldi. Birçok kişi üzere ben de vakit içinde kendimi hislerinden uzaklaşmış, çok mantıklı hale gelmiş biri olarak tanımlıyordum. Zira büyümenin tarifi budur değil mi?
Bundan utanmıyor aslında gurur da duyuyordum: Hisler şelalesinde yaşayan balık burcu bir küçük kız olarak yetişmiştim ve bir gün mantıklı, hisler seline kapılmayan biri olmuş olmak bana aklıselim bir dönüşüm üzere pazarlanmıştı. Ben de buna inanmaya devam ediyordum.
Fakat terapi koltuğuna hisler konusunu getirmemin bir sebebi vardı: Biraz ileri gitmiştim ve nitekim de artık neredeyse bir şey hissedemiyordum.
Bu mevzuyu konuştuktan sonra, terapistim çok kolay bir ödev verdi:
Bu hafta yaşayacağın her olayın akabinde, çabucak “Şimdi ne yapmalıyım? Bu doğrultuda almam gereken aksiyon nedir?”e geçmeden kendine durup şunu sormanı istiyorum: “Bu bana ne hissettirdi? Dilersen, burada bir örnek yaparak başalyalım.”
Ve böylelikle psikoloğum bana o hafta yaşadığım bir olayı anlatmamı söyledi, rastgele bir şey. Aklıma çabucak işle ilgili dört gözle beklediğim, lakin son dakikada ertelenen çok değerli bir üst seviye sunum geldi.
“Bu sana ne hissetirdi?” diye sordu psikoloğum.
“Ne hissettirecek canım? İş hayatı bu, bu türlü şeyler olabilir. Yeni bir tarihte yapılacaktır.” dedim.
Sonra bir örnek daha, bir örnek daha, bir örnek daha. Daima papağan üzere tekrarlıyordum “Bu bana bir şey hissettirmedi? Bu bir şey hissettirecek bir mevzu değil ki?” deyip akabinde hususla ilgili aldığım aksiyonu, yaptığım planı anlatıyordum.
Ayşe Bilge Selçuk hocam Ruhsal Sağlamlık kitabında bu durumu çok hoş açıklamış:
“Bu sana ne hissettirdi? diye sorulduğunda hissimizi söylemekte zorlanıp hissettiğimiz şeyi anlatmaya, tasvir etmeye çalışıyor, bazen his yerine niyetimizden kelam etmeye başlayabiliyoruz…. “Hissediyor olduğumuz duyguyu anlamak, yönetebiliyor olmanın birinci basamağı.”
Bu “Bu bana ne hissettirdi?” sorusunun altın bedelinde olduğunu, üzerinde gereğince çalıştıktan sonra anlayabildim. Oysaki küçük büyük yaşadığım birçok şey bana nitekim de bir şey hissettiriyormuş. Ancak bunu tanımlamaktan çok, çok uzaklaşmışım.
Sizin için de durum bu türlü olabilir. Amaçlar, sonuçlar, mahzurları aşma labirentinde dönüp durmaktan hislerinizle kontağınız fark etmeden bir yerlerde kopup gittiyse, tatil bu antrenmanı başınızın içinde yapmak için şahane bir vakit bence. Şezlonga uzanın, kapatın gözlerinizi ve küçücük olaylar üstünden düşünün:
“Bu sabah plaj çantasına peştemalimi koymadığımı fakat plaja gelince fark ettim. Bu bana ne hissettirdi?”
“Kahvaltıda otelden sıkma portakal suyu istedim, maalesef efendim, onun yerine limonatamız var, dediler. Bu bana ne hissettirdi?”
“Bir paraşüt keyfi yapalım dedik, fiyatlarımız euro üzerinden dediler, bu bana ne hissettirdi?”
Konunun ne kadar küçük ya da değersiz olduğu fark etmez. Değerli olan bizi hislerimizi fark etmeye ve tekrar hislerimizle bağ kurmaya yönlendirmesi.
Belki böylelikle, her şeyi planlı, tertipli ve hesaplı beyaz yakamıza uzak, kendi tabiatımıza ve cilt rengi yakamıza daha yakın bir tatil geçiririz, ne dersiniz?
Hepimize güzel tatiller!
Substack
‘Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio’