Kan kanserlerinden lenf bezi kanserlerine, kansızlıktan metabolik hastalıklara kadar pek çok sıhhat probleminin tahlili “kök” hücre naklinden geçmektedir. Kök hücre bağışçıları hayattayken hayat kurtarma bahtı yakalıyor. Türkiye‘nin kök hücre naklinde Avrupa’nın yükselen pahası olduğunu ve yabancı asıllı hastalar tarafından da tercih edilmekte olup, kök hücre nakli süreçlerinde son 10 yılda yüzde 861, son 5 yılda ise yüzde 145 oranında artış yaşanmıştır. 2020 yılında Türkiye’de 4900’ün üzerinde kök hücre nakli yapılmıştır.
Nasıl kök hücre bağışçısı olabilirim?
Kemik iliği nakli bekleyen hastalar için umut olan Türkiye’de Kök Hücre Uyum Merkezi (TÜRKÖK)’e başvurarak istekli verici olabilirsiniz.Bunun için Kızılay‘ın bölge kan merkezlerine başvurmanız ve isteğinizi belirtmeniz kâfi. Sizden sadece 3 tüp kan alınacak ve bağışçı olup olamayacağınıza ait sıhhat testleriniz yapılıp tarafınıza bildirilecek. Böylelikle bağışçı listesine girmiş olacaksınız.
Kimler kök hücre bağışçısı olabilir?
Bulaşıcı, önemli bir hastalığı olmayan, 18-50 yaş ortası sağlıklı herkes verici olabilir. Kan bankasına gidip kan verebilen herkes kök hücre vericisi de olabilir. Adaylar evvel genel sıhhat denetiminden geçirilir. Genel sıhhat durumu uygun olanlara HLA denilen doku kümesi tayini ve bir ekip kan testleri yapılır. Doku ahengi sağlanması durumunda bağışçıya ulaşılır ve bağışçı toplama sürecinin gerçekleştirileceği merkeze davet edilir.
Kök hücre kaynakları nelerdir?
Günümüzde aktifliği kanıtlanmış ve klinik kullanımda olan 3 kök hücre kaynağı vardır.Bunlar kemik iliği, periferik kan ve göbek kordon kanıdır. Yeni olarak periferik kök hücre daha sık kullanılmaktadır.
Kök hücre hangi yollarla alınır?
Kök hücre, bağışçı ve doktorun tercihine nazaran belirlenen iki farklı usulle alınmaktadır. Dolaşan periferik kanda bulunan kök hücreler aferez aygıtı dediğimiz özel bir aygıt ile damardan toplanabilir. Burada kişi yalnızca bir müddet kan verir üzere, kolundan bir serum seti takılarak, istirahat konumunda uzanır. Süreçten evvel vericilere bir mühlet cilt altından dolaşan kandaki kök hücre sayısını arttırmak emeliyle bir aşı yapılır. Ameliyathane şartları gerekmez. Öteki formül ise ameliyathane de gerçekleştirilir. Bağışçıya anestezi uygulanarak leğen kemiğinden kök hücre toplanır.
Hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Kök hücre nakli en önemli kan kanserleri dediğimiz akut myeloblastik lösemi (AML), akut lenfoblastik lösemi (ALL), lenf bezi kanserleri dediğimiz non-Hodgkin lenfoma (NHL), Hodgkin lenfoma, kemik iliği kanserleri dediğimiz multiple myeloma, kronik myelositik lösemi (KML), kronik lenfositik lösemi (KLL) ve myelodisplastik sendrom (MDS) tedavisinde kullanılmaktadır. Bu hastalıkların dışında, kansızlık yapan hastalıklar olan aplastik anemi, paroksismal noktural hemoglobinüri (PNH), hemoglobinopatiler (talasemi, orak hücreli anemi), primer amiloidoz, immün yetmezlik durumları ve kalıtsal metabolik hastalıklar kök hücre naklinin kullanılabileceği öteki durumlardır.
Kök hücre vermenin bağışçı için bir sakıncası var mı?
Yok. Kök hücreyi damardan topladığımız aferez formülü, rastgele bir acı yahut meşakkat vermeyen kolay bir süreçtir. Sırf süreç öncesinde uygulanan aşının kolay bir yan tesiri görülebilir. Ameliyathane ortamında leğen kemiğinden toplama sürecinde ise uygulanan anesteziye bağlı olarak yan tesirler görülebilir. Her iki süreç de bağışçı için rastgele bir sıhhat riski oluşturmaz.
Hasta yada verici için fiyatlı bir süreç mi?
Gereksinimi olan tüm vatandaşlarımız büsbütün fiyatsız olarak bu hizmetten yararlanabilir. En kıymetlisi ise günümüzde nakil sırası bekleme devri bitti. Artık nakil için sıra bekleyen vatandaşımız yok. Bunda Sıhhat Bakanlığının ve SGK’nın teşvik edici uygulamaları, üniversiteler, akademisyenler, özel dalın ve her kademede çalışanın çok büyük katkısı var. Bu alanda artık gelişime muhtaçlık duyduğumuz tek şey istekli verici sayısının artması. Bu bağlamda TÜRKÖK çok değerli bir hizmet veriyor. Verici sayısı çağdaş teknolojisiyle birlikte süratle yükseliyor. 2016 yılı sonu itibariyle Türkiye’de kemik iliği bağışçısı sayısı 150.000’i geçti. TÜRKÖK artık soydaşlarımıza ve tüm dünyaya hizmet vermeye başladı.
Vericinin ferdî bilgileri korunuyor mu?
Verici şahsî bilgilerinin korunması yasal zorunluluktur. Bağışçının kimliği, sıhhat durumu ve test sonuçları büsbütün saklı tutulmaktadır. Kök hücre nakli yapıldıktan sonra bile verici bilgileri açıklanmamaktadır.
Sisteme kayıtlı bir bağışçıyım. Dilediğimde vazgeçebilir miyim?
Kök hücre bağışı, organ ve kan bağışında olduğu üzere büsbütün gönüllülük asıllı bir uygulamadır. Dilediğinizde ‘ben bağışçı olmak istemiyorum’ deme hakkına sahipsiniz. Kayıtlı bağışçı olmanız da kesinlikle bağış yapabileceğiniz manasına gelmiyor. Doku grubunuzla uyumlu bir nakle gereksinim olduğunda merkeze davet edileceksiniz ve tekrar bağışçı olmaya uygun olup olmadığınız yapılacak sıhhat denetimleriyle belirleniyor.
Kök hücre nakli için hastalara ne söylemek istersiniz?
Kök hücre umut, kök hücre gelecektir. Ülkemizde kök hücre nakli sayısı Avrupa Birliğininüzerinde. Kök hücre naklinde Avrupa’da 4. Sıradayız. Artık kıymetli sayıda hasta yurtdışından nakil olmak için ülkemize geliyor. Artık ülkemiz yurtdışına nakil merkezleri kuruyor. Yurtdışından eğitim için ülkemize geliniyor. Ülkemiz nakil muhtaçlığı olan mülteci hastalara da umut olmaya devam ediyor. Mültecilere de memleketler arası standartlarında tedavi imkanı sunarak bu hususta da dünyaya örnek olmaya devam ediyoruz.
FİDAN BAĞIŞI
Kan ve Kemik İliği Nakli Derneği olarak biz bilimsel aktiviteler kadar toplumsal sorumluluk projelerine de kıymet vermekteyiz. Daha evvelki yıllarda düzenlediğimiz Fotoğraf ve Fotoğraf müsabakası yerine bu sene kongremizde tüm iştirakçilerimiz için TEMA vakfına 1 adet fidan bağışlayarak ülkemizin tekrar zümrüt yeşiline kavuşmasını sağlamayı amaçladık. Ayrıyeten Kan ve Kemik İliği Nakli Derneği ismine bir orman projemiz için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
KONGREMİZ
16-18 Eylül 2021 tarihleri ortasında, İstanbul Conrad Hotel’de Hibrit olarak, tüm Covid tedbirleri titizlikle alınarak düzenlenen kongremiz 3 gün sürmüştür. 236’sı sıhhat uzmanı olmak üzere toplam 308 iştirakin gerçekleştiği kongremizde, 3 gün boyunca 29 oturum ve panelde bilimsel toplantılar canlı ve webtabanlı yayınlar olarak ve ilgiyle takip edilmiştir.
Güney Kore Cumhuriyeti Kan ve Kemik İlik Nakli Derneği ile ortaklaşa yapılan Bilimsel Oturumda, Güney Koreli meslektaşımız ile karşılıklı tecrübelerimiz paylaşılmıştır.
Üniversiteyi ailenizin yanında mı okumayı tercih edersiniz öteki bir kentte mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 16, 2021
