Türkiye’de 4. doz koronavirüs aşısı randevuları verilmeye başlandı. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, 4. doz aşıların yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik olduğunu açıkladı. 4. doz aşılar, 3. dozdan 21 gün sonrasına tanımlandı.
Lakin Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve uzmanlar 4. doz aşı kararını aşı tedarikinde sıkışmaya yol açabileceği ve belirlenen 21 günlük müddetin rastgele bir bilimsel dataya dayanmadığı gerekçesiyle eleştirdi. 4. doz aşı randevularında yaşanan karışıklığın da, aşı zıtlarına yarayacağı ihtarında bulundu.
Twitter’da yaptığı açıklamada kimi ülkelerin gelişlerde sırf mRNA cins aşıları kabul ettiğini belirten Bakan Koca ise “İlgili ülke düzenlemelerine uymak üzere 2 doz mRNA aşısı olmayı talep eden bireyler için özel bir düzenleme yapılmıştır. Özel seyahat için talep edilmesi dışında ek bir aşı gerekliliği yoktur” sözlerini kullandı.
Sinovac etkisiz mi kaldı?
Türkiye’de 3. ve 4. doz aşı uygulamalarının başlatılması temelde Çin aşısı Sinovac‘ın kullanımı ile alakalı.
BBC Türkçe‘ye konuşan virolog Semih Tareen bu durumu şu sözlerle anlatıyor:
“Sinovac üzere inaktif koronavirüs aşılarında etkililiği mRNA aşılarındaki üzere olmadığını görüyoruz. Bu halkımızın korkması manasına gelmiyor. Aşıların maksadı, önemli hastalığı önlemek. Fakat inaktif aşıların, mRNA aşıları kadar tesirli olmaması sebebiyle, Delta varyantını Sinovac aşısına karşın daha fazla görmeye başladık.
“Bu yüzden Türkiye dahil kimi ülkeler, iki doz Sinovac olanlara üçüncü doz hakkı açıldı. Ya BioNTech ya da Sinovac. Burada da şunu anlıyoruz: Yaşadığınız ülkede varyant, olay sayıları, insanların davranışı ve yapılan aşıların cinsine nazaran bir kombine etkiyi görmek mümkün.”
Bakan Koca: 4. doz için tıbbi gereklilik katiyen yok
Türkiye’de koronavirüse karşı yapılan ve 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada bugüne kadar, Pfizer-BioNTech iştirakiyle üretilen mRNA aşısı ile Çin şirketi Sinovac’ın ürettiği inaktif aşı kullanıldı.
Haziran sonunda ise 3. doz aşılamaya başlanıldı. Bakan Koca üçüncü doz aşılarla ilgili duyurusunda, “Üçüncü doz aşının yararlı olacağını kararlaştırdık” demiş lakin bu kararın münasebetini açıklamamıştı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş bireylerde uzun müddet koruyuculuğunun az olması nedeniyle, bu şahıslara pekiştirme dozu olarak tabir edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise şahıslar Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Bakan Koca ise 4. doz ile ilgili yaptığı açıklamada, iki doz BioNTech ya da üç doz Sinovac aşısı vurulmuş şahıslara ek bir doz daha aşının gerekli olmadığını söyledi ve “Böyle bir tıbbi gereklilik de katiyen yoktur” dedi.
3. doz aşıya neden gerek duyulmuştu?
Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin 24 Haziran’da yayımlanan ve 1053 sıhhat çalışanının takip edildiği “Sinovac Aşısının Bağışıklık Karşılığı 3. Ay İzlem Sonuçları” isimli araştırmaya nazaran, 2. aşıdan 28 gün sonra sıhhat çalışanlarının yüzde 97’sinde antikor tespit edildi. Bu oran, 3. ayın sonunda yüzde 77’ye geriledi.
Araştırmada sıhhat çalışanının yüzde 95’inde antikorların azaldığı görüldü ve “Tüm bu bilgiler, Ağustos 2021’de yapacağımız ‘Aşılama sonrası altıncı ay antikor seviyeleri ve etkinliği’ izlem sonuçları ile netleşecek olmakla birlikte, aşının aktifliğinin uzun vadeli olabilmesi için sıhhat çalışanlarında ‘üçüncü doz hatırlatma aşısının’ gerekebileceğini düşündürmektedir” sonucuna varıldı.
Üniversite şimdi 6. ay sonuçlarını açıklamadı.
3. doz aşılamaya bir neden olarak da, kimi ülkelerde süratle yayılan delta varyantına karşı koruyuculuğu kanıtlanmış bir aşıyla bu doz yaptırmanın varyanta karşı daha fazla müdafaa sağlaması gösteriliyor.
BioNTech’in kurucusu Uğur Şahin aşılarının delta varyantına karşı da tesirli olduğunu söylemişti.
Şahin, “Üçüncü doz aşının bağışıklığı yenilemek için yüksek bir pahaya sahip olabileceğini varsayıyorum. Lakin destek aşılamanın ne vakit ve ne sıklıkta gerekli olacağını şimdi bilmiyoruz” demişti.
TTB de 29 Haziran’da Sıhhat Bakanlığı’na gönderdiği mektupta, “Gelinen bu etapta üçüncü doz aşı uygulaması bir mecburilik olarak karşımıza çıkmaktadır” tabirlerini kullanmıştı.
BioNTech şirketi 16 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, üçüncü doz aşılamayla ilgili araştırmaların sonuçlarını ABD Besin ve İlaç Dairesi’ne (FDA) ilettiğini bildirdi.
Şirket, ikinci doz aşıdan 6-9 ay sonra olduğu üçüncü doz aşı olan deneklerin, olmayan bireylere nazaran hem değişime uğramamış koronavirüse hem de Delta varyantına karşı “belirgin biçimde nötrleyici antikor” ürettiğini aktardı.
Öte yandan FDA, geçen hafta bağışıklık sistemi zayıf olan şahıslara BioNTech ile Moderna aşılarının üçüncü dozunun yapılmasına onay vermişti.
İsrail’de de en az 5 ay evvel aşılanmış olan 60 yaş üstü bireylere üçüncü doz aşılar uygulanıyor.
Şili’de de Sinovac aşısının da üçüncü dozu vurulmaya başlandı.
İngiltere de, kıştan evvel 50 yaş ve üzeri vatandaşları için üçüncü doz aşı yapmayı planlıyor. Üçüncü doz planları Almanya ve Fransa için de geçerli.
4. doz aşı hakkında kim, ne diyor?
Pekala, daha pek çok ülke şimdi üçüncü doz uygulamasına dahi geçmemişken, uzmanlar Türkiye’deki 4. doz aşı uygulaması hakkında ne diyor?
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, Twitter’da yaptığı paylaşımlarda, 2 doz Sinovac aşısından sonra, 2 doz BioNTech aşısı ve BioNTech aşısı dozlarının da 21 gün orta ile olma önerisi konusunda bugüne kadar rastgele bir direkt bilgi ya da güçlü bir delil olmadığını söyledi.
Bugün prestijiyle Türkiye’de 1., 2. ve 3. doz olmak üzere toplam 84 milyon 547 bin 410 doz koronavirüs aşısı uygulandı.
Bu aşılamaların yaklaşık 44 milyonunu 1. doz, yaklaşık 33 milyonunu 2. doz, yaklaşık 6 milyonunu da 3. doz oluşturuyor.
Lakin kaç bireye hangi aşının uygulandığı ve aşılara nazaran aşılanmış bireylerde tespit edilen hadise sayısı üzere datalar ise bilinmiyor.
Bakan Koca, 6 Temmuz’da yaptığı açıklamada Türkiye’nin toplamda 37 milyon doz Sinovac aşısına sahip olacağını ve Sinovac aşılarının tedariğinin de sürdüğünü söylemişti.
‘Herkese yapılması hakikat değil; yapılacaksa 9 hafta sonra yapılmalı’
Habertürk TV yayınına katılan Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Zafer Kurugöl, 3. ve 4. doz aşı ortasındaki müddetin kısa olmasına dikkat çekti.
Prof. Dr. Kurugöl şu açıklamayı yaptı:
“4. dozun 21 gün sonra yapılmasından bahsediliyor, buna gerek yok. Bu kadar kısa müddette yapıldığında daha düzgün antikor elde etmezsiniz, bilakis yan tesir riskiniz artar. Çalışmalar göstermiştir ki; 1. ve 2. doz ortasındaki en âlâ mühlet 9 haftadır. Bu nedenle bu türlü bir uygulamanın herkese yapılması hakikat değil. Yapılacaksa da riskli kümelerde 9 hafta sonra yapılması gerekiyor.”
Prof. Dr. Şenol, Twitter’daki paylaşımlarında, ülkede şimdi birinci dozlarını tamamlamış beşerler varken, 4. doz aşı uygulamasıyla tedarik kasvetinin yaşanıp yaşanmayacağını sordu.
Türkiye’de 19 milyon kişinin hiç aşılanmadığını belirten Prof. Dr. Kurugöl de, “Bu 19 milyon kişinin aşılanması gerekiyor. Yoksa onlar aşılanmazsa bize 4 değil, 40 doz dahi yapılsa tekrar etraftan bulaşma riski var, yeni bir varyant çıkar ve bizi hasta eder. Toplumun en az yüzde 70-80’i aşılanmalı” dedi.
‘Karışıklık, aşı terslerinin ekmeğine yağ sürer’
Dördüncü doz aşı birinci başta e-Nabız uygulaması üzerinden sıhhat çalışanları, 65 yaş üstü bireyler ve kimi öncelikli meslek kümeleri için tanımlandı. Lakin daha sonra uygulamada aşı randevuları durduruldu ve yurt dışı seyahati olacak bireyler için tekrar açıldı.
Bu vakit zarfında ise kimi 65 yaş üstü bireylerle kimi sıhhat çalışanlarının dördüncü aşıları vurulduğu öğrenildi.
Ankara Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Muharrem Baytemür ise Cumhuriyet gazetesine verdiği röportajda, kelam konusu meçhullüğü eleştirdi.
Yaşananların aşı terslerinin ekmeğine yağ sürdüğünü belirten Dr. Baytemür, “Bunlar vatandaşın tereddütünü de artıran uygulamalar. Belirsizlik, daima fikir değiştirme, bilimsel desteği olamayan kararlar tereddüdü artırıyor. Karar alırken çok dikkatli olmak lazım” dedi.
TTB’den tenkit: ‘Hangi bilgiler temel alındı?’
TTB, Sıhhat Bakanlığı’nı dördüncü doz ile ilgili aldığı kararda hiçbir bilgiyi açıklamaması sebebiyle eleştirdi.
Birliğin internet sitesinden yapılan açıklamada, “Asıl karmaşa Coronavac yaptıran ülke sayısının az olması ve bunlardan biri olan ülkemizin bilgileri açıklamaması nedeniyle 4. dozlar hakkında alınan kararın somut bilgilerle desteklenmemesidir” tabirleri yer aldı.
Öte yandan TTB, Sıhhat Bakanlığı’na şu iki soruyu yöneltti:
Bağışıklık sistemi uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz da Twitter paylaşımında, “Mesaj kutularım, sıhhat işçisine ve risk kümelerine 4. doz aşı açılmış ne yapalım diye soranlarla dolu. Şaşkınlık içinde anlamaya çalıştım lakin 4. doz neden çıktı bulamadım. Bağışıklık açısından bu türlü 3 hafta sonra 4. doz manalı değil” sözlerini kullandı.
Koronavirüs son durum ve son dakika koronavirüs haberleri. Koronavirüs tablosu, covid-19 olay sayıları.
