Aslında başlığa baktığımızda uzun hayat mı? Kaliteli hayat mı? Yoksa kaliteli ve uzun ömür mı? Sorusunu sormamız gerekliydi. Yollardır hem çağdaş tıbbın hem de doğu tıbbının aradığı karşılık bu olsa gerek. Uzun hayat ve mümkün iksirleri her vakit birçok kişinin ilgisini çekmiştir ve birçok ilaç şirketinin yahut biyoteknoloji şirketlerin çekmeye devam edecektir.
Daha evvel Dayanak yayınlarından çıkan “Epigenetik” kitabımda aslında bu bahse biraz değinmiştim.
Bazı popülasyonlar var ki, örneğin İtalya’nın Sardunya’sı; sahiden de orada yüz yaşından evvel ölmek şaşkınlıkla karşılanıyor. Bunun üzere Yunanistan’da, Güney Amerika’da ve Japonya’da kimi özel popülasyonlar var ki bu bölgelerde ve bu toplumlarda uzun ömür, dünyanın başka bölgelerine nazaran, olağan bir durum. Nedir bunların ortak yanı? Beslenme ve hayat biçimleri, yaklaşımları çok farklı. Beslenmeleri genelde bitkisel ve deniz eser odaklı, hareketli hayat ön planda ve gen havuzları çok değişken değil, yani genetik havuzlarını korumuşlar.
Şöyle örnek vereyim; uygun gen kombinasyonu (bu bahis hala net değil) uygun beslenme ve ömür biçimi ile desteklediğinde kaliteli hayatın ön planda olduğunu görüyoruz. Kimi gen varyantları var ki uzun hayat ile ilgili. Bu gen varyantlarının birçok kardiyovasküler hastalıklardan bireyleri koruyan gen varyantları. Bizler bu genlere bakarak uzun ömür ile ilgili kestirimlerde bulunabiliyoruz. Lakin unutulmamalıdır ki genetik yapı fakat çevresel faktörler ile desteklediğinde (çoğuna epigenetik faktörler ismini veriyoruz) istenilen sonuçlara ulaşılabilir.
Diyelim ki bizlerde uzun hayat ile ilgili varyantlar var, biz lakin o varyantlara yanıt verebilen beslenme ve ömür biçimi ile genetik yapımızı desteklemeliyiz. Lakin o vakit gıpta ile baktığımız “dedemizin beş kutu sigara içip uzun yaşaması” ile ilgili çıktılara ulaşabiliriz. Yoksa istediğimiz genotipe sahip olalım, genlerimize uygun halde hareket etmeliyiz, yalnızca genlerimize bu bahiste güvenmek hayal kırıklığına neden olabilir.
Veya tam karşıtını düşünelim, diyelim ki bizlerde bilhassa hücresel toksinleri yeteri kadar hücrelerden uzaklaştıramayan gen kombinasyonları var yahut kimi hastalıklara yahut kanser çeşidi durumlara yatkınlık sağlayan genetik varyantlar olsun. Bu durumda yapacağımız yaklaşım çok açık, hücrelerimize gereksiz güç harcatan her şeyden uzak tutmaya çalışacağız. Gereksiz besinlerden uzak durup uygun idman ile hücrelerimizi desteklememiz kaide.
Bunların dışında ne denirse densin, hipotezden öteye geçemeyecektir.
Uzun ve kaliteli ömür lakin ve lakin genlerimizin denetiminde ve epigenetik faktörlerin düzenlemesi ile elde edilebilir. Bu husustaki çalışmalar da hala devam etmektedir.
Şu tip yaklaşımlar değerlidir lakin bizlerde uygulanabilmesi için kâfi bilgilere sahip değiliz. Örneğin kaplumbağalar yavaş hareket ettiğinden ve otçul beslendiği için uzun yaşadığı hipotez edilir. Bunun kesinlikle tesiri vardır lakin bizler için çok geçerli değildir. Bu tip çok fazla bilgi mevcuttur fakat elimizde şu besini yersen uzun yaşarsın yahut şunu yersen erken ölürsün üzere çok tezli yaklaşımlarda bulunulmamalıdır. Şunu unutmamalıyız; alkolün, sigaranın yahut rastgele bir unsurun çok tüketiminin ziyanları kesinlikle, hayat kalitesini düşürdükleri kesinlikle lakin bunun ne kadar olduğu ile ilgili yaklaşımlar net değil.
Ancak hayat kalitemizin artması için;
• Mental ve ruhsal sıhhat çok değerlidir. Bunun için fizikî ve beyin idmanları çok değerlidir.
• Genetik yapımıza uygun beslenmek çok kıymetli, yalnızca otçul yahut etçil hayat gerçekçi olmaz, istikrar çok kıymetlidir. Akdeniz tipi diyetin sıhhat açısından değeri çok tesirlidir, fakat hangi genetik kombinasyonlara olduğu net değildir.
• Hareketli ömür değil, her gün nizamlı ve programlı antrenman kaliteli ömür için olmazsa olmazdır.
• Gerilimin azaltılması için uygun beslenme, tertipli idmanın yanında kesinlikle bireylerin kendine vakit ayırması gerekmektedir. Bu mevzuda psikologlarımızın çok hoş tespitleri bulunmaktadır. Ruh sıhhati da uzun ömür için olmazsa olmazlardandır.
Özetle pahalı arkadaşlarım, bütüncül düşünmeden, yalnızca antrenmanlar bir yere kadar, yalnızca beslenme ile bir yere kadar kaliteli hayat sıhhatimizi sağlayabiliriz. Başka bütün yaklaşımlar hipotezden öteye geçemezler.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
