Yapay Zekâ yıllar içerisinde çok yol aldı ve biliyoruz ki almaya da devam edecek. Lakin büyük güç, büyük sorumluluk getirir ve yapay zekânın bireyler ve bir bütün olarak toplum üzerindeki ruhsal tesirlerini dikkate almak bizim için değerli. Bu yazımda da sizlere yapay zekânın ruhsal tesirlerinden ve gelecekte bizi nelerin bekleyebileceğinden bahsedeceğim.
Yapay Zekâ’nın Psikoloji Üzerine Mümkün Etkileri
Yapay zekânın en büyük psikoloji üzerinde tesiri olabilecek kısmı, işten çıkarma potansiyeli olması. Yapay Zekâ teknolojisi gelişip iş yerinde daha yaygın hale geldikçe, belli işlerin otomatik hale gelmesi ve kimi beşerler için işsizliğe yol açması kaçınılmaz bir gerçek üzere görünmekte.
Bu durumda gelecekte belli bir kitle için, gelecekle ilgili telaş ve belirsizlik hislerine ve ayrıyeten emel ve tatmin eksikliğine yol açabilir.
Ancak çabucak ümitsizliğe düşmeyelim. Yapay zekanın, bilhassa yapay zekâ geliştirme ve idaresi ile ilgili alanlarda yeni iş fırsatları da yaratabileceğinin de altını çizmek gerekiyor. Yapay zekanın belli vazifeleri üstlenmesi, bizleri daha yaratıcı ve üst seviye işlere odaklanmamız için özgür bırakabilir. Mesela angarya bir işimiz için saatler harcamak yerine, bu sıkıcı işleri yapay zekaya bırakabilir ve odaklanmamız, vakit ayırmamız gereken daha kıymetli işlere bakabilir ya da hobilerimize odaklanabiliriz. Yani hülasa bu demek oluyor ki şu işi yapmak zorunda olmasam spora başlayabilirdim üzere mazeretlerimiz kalmayabilir :).
Yapay zekanın bir başka psikolojik tesiri, toplumsal etkileşimler ve ilgiler üzerindeki tesiridir diyebiliriz. Yapay zekâ günlük hayatımıza daha entegre hale geldikçe, toplumsal etkileşim ve temas için ona daha fazla güvenmemiz mümkün. Bu uygun görünse de gerçek insan irtibatının temel bir muhtaçlık olduğunu ve toplumsallaşma için yapay zekaya çok fazla güvenmenin yalnızlık ve izolasyon hislerine yol açabileceğini unutmamak da bizler için kıymetlidir.
Yapay zekânın psikoloji üzerine tesirlerine daha fazla örnek vermek gerekirse
Kendine hürmet ve paha duygusu üzerindeki tesirler: Yapay Zekâ daha fazla misyon ve sorumluluğu üstlenirken, kimi beşerler kendi marifetlerinin ve yeteneklerinin kıymetinin azaldığını hissedebilir. Bu durum da, kendine hürmet ve kıymet hissinin azalmasına neden olabilir.
Sosyal norm ve beklentilerde değişiklikler: Yapay Zekâ toplumda daha yaygın hale geldikçe, ‘normal’ yahut ‘kabul edilebilir’ olarak kabul edilen şeylerle ilgili toplumsal norm ve beklentileri değiştirebilir. Örneğin, Yapay Zekâ’nın evvelden beşerler tarafından yapılan kimi vazifeleri yerine getirmesi, Yapay Zekâ’ya bu vazifeler için başvurmayı daha toplumsal olarak kabul edilebilir hale getirebilir.
Kimlik üzerindeki tesirler: Yapay Zekâ hayatımıza daha da entegre olmaya devam ederse, kendi kimliklerimizi ve kendi kimliklerimizle ilgili algılarımızı değiştirebilir. Örneğin, Yapay Zekâ’ya karar verme yahut sorun çözme için başvurursak, bu alanlarda kendimizi daha az yetenekli yahut özerk görmeye başlayabiliriz.
Bu mevzuyu daha geniş çaplı düşünecek olursak, Yapay Zekâ’nın mevcut önyargıları ve eşitsizlikleri sürdürme potansiyeli hakkında da tasalar var. Yapay Zekâ algoritmaları önyargılı bilgiler üzerinde eğitilirse, karar verme süreçlerinde bu önyargıları sürdürebilir ve artırabilirler. Yapay zekâ geliştiricilerinin bunun farkında olması ve önyargılı sonuçların ortaya çıkma mümkünlüğünü azaltmak için adımlar atması da bizler için değerli bir faktör aslında.
Peki yapay zekâ ve onun ruhsal tesirleri için gelecekte bizi neler bekliyor olabilir?
Birbirimizle nasıl etkileştiğimizi değiştirebilir: Yapay Zekâ’ya haberleşme ve toplumsallaşma için daha fazla bağımlı hale geldikçe, birbirimizle nasıl etkileştiğimizi değiştirebilir. Örneğin, yüz sözleri ve vücut lisanına daha az bağımlı hale gelebilir, Yapay Zekâ aracılığıyla metin tabanlı irtibatla daha fazla bağımlı hale gelebiliriz.
Dünyayı nasıl gördüğümüzü değiştirebilir: Yapay Zekâ, günlük hayatımızda daha yaygın hale geldikçe, dünyayı ve kendi yerimizi nasıl gördüğümüzü değiştirebilir. Örneğin, Yapay Zekâ ‘ya belirli vazifeler yahut karar verme için başvurursak, kendi marifetlerimizi ve kendi hayatlarımız üzerinde ne kadar denetim sahip olduğumuzla ilgili algımızı değiştirebilir.
Elimizdeki az datalardan ve alanın büsbütün bizlere yeni olmasından ötürü kesin olarak söylemek güç, fakat gelişmeye devam ederken yapay zekanın potansiyel sonuçları hakkında açık ve dürüst tartışmalar yapmaya devam etmek burada epey kıymetli. Mümkün ruhsal tesirlerin farkında olarak ve bunları ele almak için adımlar atarak, yapay zekanın yeterlilik için olumlu bir güç olduğu bir gelecek yaratmaya çalışabiliriz.
‘Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio’