Psikologlar ve araştırmacılar, aşikâr mevzular karşısında birbirimize çok benzeri biçimde davrandığını söylüyor ve yıllardır da bunu derinlemesine araştırıyorlar. Öğrendiğinizde, ‘Yalnız değilmişim oley!’ dedirtecek, insanların genelinin birebir halde tepki verdiği kanıtlanan 13 ruhsal gerçeği açıklıyoruz!
Kaynak: https://www.youtube.com/watch?v=PJc_i…
1. B planımız olduğunda, A planımızın işe yarama mümkünlüğü çok daha düşük oluyor! Pensilvanya Üniversitesi’ndeki bilim insanları, araştırmaya katılmak isteyen gönüllülerle, aşikâr bir misyon verildiğinde nasıl hareket ettiklerini ve performanslarının nasıl olduğunu incelediği bir araştırma yürüttü.
Çalışmanın sonucuna nazaran, yedek bir plan yapan iştirakçiler, yalnızca tek bir planı olanlara nazaran daha makûs performans gösterdiler. Araştırmacılar, bunun sebebinin Victor H. Vroom tarafından 1964 yılında geliştirilen beklenti teorisi olduğu düşünüyor. Yani velhasıl biz aslında B planı yaparken, A planımızın yürümeme ihtimalini düşünüyoruz ve bu da farkında olmadan A planına dört kolla sarılmamamıza sebep oluyor. Münasebetiyle istemeden daha düşük performans göstererek mecburen B planına kalmayı kendiniz seçiyoruz!
2. Karşılıklı esnediğimiz bireyle kozmik bir bağ kurma talihimiz var! İşte, konutta, bir kafede, restoranda ya da aklınıza gelebilecek rastgele bir yerde yakınınızdaki kişinin ağzını kocaman açarak esnediği anı hayal edin.
Yüzde 90, yorgun yahut uykusuzluk üzere bir şey yaşamıyor olsanız bile siz de kendinizi esnerken buluyorsunuz değil mi? Esnemenin neden bulaşıcı olduğu hakkında konuşulan birçok farklı teori var fakat bu teoriler ortasında en yaygın olanı esnemenin, empati göstergesi olduğunu savunuyor. Yani hiç beklemediğimiz bir anda, alakamız olmayan bir kişinin esnediğini gördüğümüzde, biz de karşılık olarak esniyoruz. Şayet gücümüz de tutuyorsa ansızın birbirimize gülebiliyor, bir sohbet bile başlatabiliyoruz… Zira ortak bir şeyde buluşmuş birbirimize karşı empati beslemiş oluyoruz aslında!
3. Büyük ve herkesi etkileyen bir olayı umursamayı seçmek yerine büyük olayların etkilediği tek bir kişiyi daha çok umursuyor ve ona daha çok üzülüyoruz… Yeniden Pensilvanya’da diğer bir üniversitede, araştırmacılar insanların yardım gerektiren bir olay karşısında ne kadar bağış yaptığını ölçen bir araştırma yürüttü.
İlk kümeye, aç, kaldırım kenarına çökmüş, ağlayan bir kız çocuğu gösterildi. İkinci kümeye, açlık sorunun bir yıl içerisinde kaç kişinin vefatına sebep olduğunu gösteren istatistikler sunuldu ve anlatıldı. Üçüncü grubuysa her iki durumda anlatıldı. En az bağış, tüm dünyayı etkileyen açlık sorunu istatistiklerinin gösterildiği küme tarafından yapıldı. Onu takiben, her iki durumu da izleyen ve öğrenen küme belirli bir ölçüde bağış yaptı. Fakat en çok bağış yalnızca küçük kızın görüntüsünü izleyen iştirakçiler tarafından geldi. Psikologlar bu durumun, bir olaya müdahale bahtımızın daha yüksek olduğunu düşündüğümüz vakitlerde daha çok kıymet değer verdiğimizi kanıtladığını söylüyor.
4. Bir olayın yahut rastgele bir şeyin başlangıcını ve sonunu çok daha kolay hatırlıyoruz. Mesela alışverişe çıktığınızı ve markete vardığınızda ne almanız gerektiğini unuttuğunuz vakitleri düşünün.
Bu muhtemelen, oraya gitmeden evvel gidene kadar birçok şey yapmanız gerektiğinde ve sonrasında da yapacak işleriniz olduğunda başınıza geliyor. Zira bir şeyleri sıralamaya sokarken hangisiyle başlayacağınız ve hangisiyle işinizin büsbütün bitmiş olacağını, ortada kalan şeylerden çok daha fazla düşünüyorsunuz. Yani bu bir dikkat sorunu değil. Bir günün kaosu içerisinde yalnızca en baştaki ve en sondaki şeylere odaklanmak bize daha efektif ve kolay geliyor…
5. Müspet şeylerden çok negatif şeylere değer veriyoruz… Araştırmacılar tarafından kanıtlanmış bir şey var, o da insanoğlunun bardağa dolu tarafından bakmaktansa negatif ön yargılara odaklanmaya çok daha yatkın olduğunu söylüyor….
Bunu söylememize gerek var mı bilmiyoruz fakat bu çok gereksiz bir şey aslında ve hepimizin kendini bu mevzuda eğitmesi gerekiyor. Neden modumuzu düşürüp, bizi aşağıya çekecek şeylere odaklanalım ki? Bu daima kötüyü daha çok düşünme konsepti kulağa ne kadar saçma gelse de, psikologlar ve araştırmacılar, genel olarak insanların tek bir olumsuz şeyi gözden çıkarabilmek için en az beş olumlu şey aradığını söylüyor….
6. Yemeği diğer biri yaptıysa tadı bize daha hoş geliyor! Araştırmalara nazaran insanların birçok, diğerleri onların yaptığı yemeğin birebirini yapsa da onlarınkinin daha lezzetli olduğunu düşünüyor.
Hepimiz birebir birebirini yapabilecek olsak da “Ay şuranın da yemeği bir öteki güzeldir” falan deyip kendimize orada yemek ısmarlamak yahut ısmarlatmak için mazeretler uydurmuşuzdur. Bu hususta yürütülmüş araştırmalara nazaran bu, yemeği yaptığınız mühletin sizi gereğince yorması ve yemek hazır olduğunda sizi heyecanlandıracak bir şey olmaktan çıkmasından kaynaklanıyor.
7. Makûs bir şey olacaksa, öncesinde gerilime girip kendimizi yiyip bitirmektense, o şeyin direkt çat diye söylenmesini istiyoruz. Mesela, ikonik “Konuşmamız lazım” cümlesi… Hepiniz bu cümleyi en az bir sefer duymuş, duyar duymaz da karnınıza ağrılar saplanmaya başlamıştır.
Az evvel bahsettiğimiz negatif şeylere odaklanma yatkınlığı sayesinde “Konuşmamız lazım” cümlesi aklımıza düzgün bir şey getirmez. Tersine milyonlarca makûs mümkünlüğü düşünmeye başlar, kendimizi sıkarız. Eminiz ki ortamızda sevgilisi bu türlü bir bildiri attığı için “Ben bununla uğraşamam” diyerek direkt ayrılmayı tercih etmiş arkadaşlarımız vardır! Psikologların yürüttüğü araştırmalar, zihnimiz direkt berbata odaklanmayı daha çok sevdiğinden, bizim meçhullüğü sevmediğimizi ve bir şey konuşulması gerekiyorsa çabucak mevzuya girilmesini istediğimizi gösteriyor.
8. Bebeklerin ve çocukların yanaklarını sıkıp öpmek istememizin yahut yavru bir köpeği sevmeden duramayışımızın bir sebebi var. Buna psikolojide sempatik saldırganlık deniyor ve bu doğal bir reaksiyon.
Frontiers in Behavioral Neuroscience mecmuasında yayınlanan bir makaleye nazaran, “sevimli saldırganlık” denen şey bir bebeği yahut bir köpeği gördüğümüzde dolup taştığımız müspet hisleri düzeyli bir agresyon hissinin bastırıyor olduğu. Ağır hissimiz her ne kadar olumlu olsa da her şeyin fazlası ziyan veriyor. Münasebetiyle hem müspet hem de negatif diyebileceğimiz hisler birbirini dengeliyor. Böylelikle çok şeker olduğu için mecnun üzere mıncırmak istediğimiz şeylere daha nazik ve temkinli yaklaşabiliyoruz.
9. Farkında olmasak da aslında biz neye inanmak istiyorsak ona inanıyoruz. Onaylama yanlılığı, bizim kendi niyetlerimizi yahut varsayımlarımızı doğrulayan bilgilere, bireylere yahut görüşlere daha yatkın olma ve onu öne çıkarma eğilimimize verilen isim.
Mesela tam olarak da hepimizde var olan bu onaylama yanlılığı yüzünden aşikâr siyasi görüşlerin kayıtsız koşulsuz en doğrusu olduğunu savunuyor, birtakım haber kanallarını başkalarına kıyasla daha çok tercih ediyor ve öneriyoruz. Halihazırda inandığımız şeylerle uyuşan görüş ve niyetlerdeki bireylere yanaşarak, kendi inandıklarımızı kendimizce güçlendirmiş oluyoruz.
10. Lisede hangi müzik çeşidini dinlediysek, en çok o müzik çeşidini sevecek halde programlanıyormuşuz! Lise yıllarınızı, daha doğrusu ergenlik yıllarınızı düşünün.
O devirlerde yaşadığımız her his ve her an inanılmaz bir ehemmiyete sahipmiş üzere gelir bize. Bunun içine müzik dinlerken hissettikleriniz ve yaşadıklarınız natürel ki dahil! Araştırmalara nazaran, gençlik yıllarımızda dinlediğimiz müziklerle, yetişkinken kuramadığımız bağlar kuruyoruz. Bu yüzden de o vakitlerde dinlediğimiz müzik çeşidi her daim en sevdiğimiz olarak kalmaya devam ediyor!
11. Beynimizin boşlukları doldurmak üzere bir özelliği var ancak bunu her vakit gerçek yapamıyor.
Anılarımız, yüzde yüz doğruyu yansıtan ve hatırlayabildiğimiz imajlardan çok, bir ortaya getirdiğimiz birbirinden kopuk birkaç manzaradan oluşuyor. Yani bir anıyı çok uygun hatırladığımızı düşündüğümüzde bile aslında onu eksik, yani kısmen yanlış hatırlıyoruz. Mesela konuttan çıkmadan evvel bulaşık makinesini çalıştırdığınıza inanıyor olabilirsiniz. Şayet konuttan çabucak çıktıysanız bunun sırf beyninizin size oynadığı bir oyun olma ihtimali daha yüksek!
12. Şayet bir beşerden beklentimizin yüksek olduğunu ona belirtirsek, o insanın beklentilerimizi karşılama oranı çok daha yüksek oluyor!
Pygmalion tesiri öbür ismiyle beklenti tesiri olarak isimlendirilen şey, yüksek beklentilerin performansın artmasına sebep olduğuna inanan ruhsal bir olgu. 1960’lı yıllarda yapılan ünlü bir çalışmada, araştırmacılar öğretmenlere birkaç öğrencinin daha yüksek IQ düzeylerine sahip olduğunu söylemiş. Akabinde öğretmenlerin bu öğrencilerinden beklentilerinin daha yüksek olduğunun rahatlıkla anlaşıldığını gözlemlemişler. Bunu fark eden o öğrenciler çok daha fazla çabalamaya ve hakikaten uygun olmaya ihtimam göstermiş. Yani anlayacağınız, şayet birinin bir şeyde daha düzgün olmasını istiyorsanız evvel sizin ona inanmanız gerekiyor…
13. Beynimiz, teslim tarihi uzun olan şeylerin kıymetli olduğuna inanmıyor.
Elinizde çok kıymetli bir iş yahut kesinlikle halletmeniz gereken bir şey olabilir. Şayet onu halletmek için birkaç haftanız yahut ayınız varsa, beyniniz onu öncelikler listesine almayı tercih etmiyor. Hatta bu türlü durumlarda, göstermemiz gereken gerçek emeği ve vakti hiç işin içine katmıyoruz bile. O daha uzun süremiz olduğunu düşündüğümüz şeyden evvel, daha kısa müddette yapılması gereken kolay işleri tamamlamayı seçiyoruz…