‘Bağışıklığı zayıflamış’ kişileri veya diyabet veya kanser gibi rahatsızlıkları olan veya vücutlarının enfeksiyonla savaşmasını zorlaştıran belirli genetik bozuklukları olan insanları duymuşsunuzdur. Ancak teşhis edilebilir bir bağışıklık baskılayıcı durumun olmaması, bağışıklık sisteminin sağlıklı çalıştığı anlamına gelmez.
Sindirim sorunları, kronik yorgunluk, sürekli enfeksiyonlar, yavaş iyileşen yaralar… Bu sorunlar size en azından biraz tanıdık geliyorsa, bağışıklık sisteminiz yüksek viteste çalışmıyor olabilir.
Çok sık soğuk algınlığı veya başka enfeksiyonlar yaşıyorsanız, sık sık yorgun hissediyorsanız veya geçmeyen çeşitli hastalık belirtileri yaşıyorsanız, tüm bunlar zayıf bir bağışıklık sisteminin işareti olabilir.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?
Bağışıklık sisteminin asıl işi virüsler, bakteriler veya diğer patojenlerin işgallerine karşı vücudunuzu korumaktır. Bağışıklık sistemini, enfeksiyon ve diğer hastalıklarla savaşmak için birlikte çalışan organlardan, proteinlerden ve hücrelerden oluşan bir savunma ordusu olarak düşünebilirsiniz. Bağışıklık sisteminiz bunu, yabancı bakterilerin, virüslerin veya diğer istilacı maddelerin bir bağışıklık tepkisini tetikleyen parçaları olan antijenleri tanıyarak ve onlara karşı harekete geçirerek yapar.
Vücudunuzun bağışıklık savunma sisteminin iki ana bölümü vardır. İlki, doğuştan gelen bağışıklık olarak adlandırılır ve esasen her tür yabancı istilacıya karşı kapsamlı bir saldırıdır.
İkincisi ise sonradan kazanılmış (adaptif) bağışıklık olarak adlandırılır. Bu, hayatınız boyunca kazanılan öğrenilmiş bir savunmadır. Farklı antijenlerle karşılaştığınızda, bağışıklık sisteminiz onları sonradan hatırlayabilir ve bir dahaki sefere maruz kaldığınızda onlarla daha etkili bir şekilde savaşabilir. Adaptif bağışıklık, suçiçeği gibi bazı hastalıkları yalnızca bir kez geçirmenin nedenidir.
ZAYIF BAĞIŞIKLIĞIN NEDENLERİ
Bağışıklık sisteminiz çok karmaşık olduğundan ve birlikte çalışan bir dizi farklı bileşene ihtiyaç duyduğundan, bazen işler karışabilir. Hem doğuştan hem de adaptif bağışıklık, vücudunuzun güvenlik görevlileri gibi sürekli devriye gezen ve sorun belirtileri arayan beyaz kan hücrelerini kullanır. Birkaç tür beyaz kan hücresi vardır ve hepsi vücudunuzun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olur ve beyaz kan hücreleri düzgün çalışmadıklarında, vücudunuz hastalığa yatkın hale gelir.
Örneğin beyaz kan hücreleriniz antijenlere aşırı tepki verirse, vücudunuzda tehlikeli seviyelerde iltihaplanmaya neden olabilir ve alerji gibi kronik durumlara yol açabilir. Bazen bağışıklık sistemi, kendi sağlıklı hücrelerinize bile saldırarak otoimmün hastalık olarak bilinen hastalıklara neden olabilir. Tip 1 diyabet, romatoid artrit, multipl skleroz ve Crohn hastalığı dahil olmak üzere 100’den fazla otoimmün hastalık türü vardır.
Diğer durumlarda, bir bağışıklık yetmezliği bozukluğundan veya sadece yaşlanmanın bir sonucu olarak zayıf bir bağışıklık sisteminiz olabilir. Yaşlandıkça vücudunuzun beyaz kan hücresi üretimi azalır. Yaşam tarzınız da bağışıklık sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını etkileyebilir. Yetersiz beslenme bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir. Gıda ilaçtır ve vücudumuza aldığımız vitaminler ve besinler bağışıklık sistemimizin güçlü kalmasında büyük rol oynar. Bunun en önemli nedeni, bağışıklık hücrelerinin büyük bir kısmının bağırsağınızda yaşamasıdır. Sağlıklı bir bağırsak florası olmazsa, bağışıklık sistemi risk altına girer.
Çok sayıda işlenmiş gıda yemek bağırsaktaki zararlı bakteri miktarını artırabilir ve yararlı bakteri miktarını azaltarak disbiyoz adı verilen bir duruma yol açabilir. Bu, bağırsak zarının geçirgenliğini artırarak toksinlerin bağırsaktan dışarı ve kan dolaşımımıza sızmasına izin verir ve bu da genel bir bağışıklık fonksiyon bozukluğu durumuna yol açar.
Çok fazla olan kaygı ve stres de bağışıklık fonksiyonunu çeşitli şekillerde aşındırabilir. Stres, yetersiz beslenme tercihlerine yol açabilir. Bu da vücudun bir tür beyaz kan hücresi olan lenfosit üretimini azaltır. Stres aynı zamanda uyku kalitesini etkileyen hormonal dengesizliklere de yol açar. Deliksiz bir gece uykusu uyumayı başarsanız bile uykunuzun kalitesi bozulur. Ve yüksek kaliteli uyku, bağışıklık sisteminizin gücünü arttırdığı zaman dilimidir.
ZAYIF BAĞIŞIKLIK SİTEMİNİN BELİRTİLERİ
Zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olduğunuzu gösteren bazı işaretler oldukça açıktır. Sadece bir soğuk algınlığı düşünün. Sağlıklı yetişkinlerin yılda birkaç kez soğuk algınlığı geçirmesi tamamen normal olsa da, sürekli yaşanan soğuk algınlığı bir şeyin ters gittiğinin bir işaretidir.
Öksürük, burun akıntısı ve ateşin yanı sıra, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde sıklıkla sindirim sorunları görülür. Sıklıkla kabızlık hissedebilirler ve hatta sık sık ishalle uğraşmak zorunda kalabilirler. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bağışıklık hücrelerinin büyük bir kısmı bağırsak florasında bulunur. İyi bakterilerin yanı sıra bağışıklığınızı destekleyen mikroorganizmaların bulunduğu yer burasıdır. Ve eğer miktarları düşükse, organizmanız kendini virüslerden, kronik iltihaplardan veya otoimmün hastalıklardan daha zor koruyabilecektir.
Yavaş iyileşen yaralar üçüncü önemli belirtidir. Cildiniz kesildikte veya zarar gördükten sonra kendini yenilemekte zorlanıyorsa, sağlığınıza daha fazla dikkat etmek isteyebilirsiniz. Normalde, yeni cildin daha hızlı büyümesine yardımcı olmak için vücudunuz, besleyici yönden zengin kanı hasarlı bölgeye gönderir, bu da normalde yaralarınızın iyileşme şeklidir. Ancak, bağışıklık sisteminiz zayıfsa, cildiniz sağlıklı kişilerde olduğu kadar çabuk kendini yenilemeyecektir.
Ayrıca yılda birkaç enfeksiyondan muzdaripseniz (örneğin yılda bir defadan fazla pnömoni geliştirirseniz) veya doğru miktarda uyumanıza rağmen sürekli yorgun hissediyorsanız, bağışıklık sisteminiz zayıf olabilir.
Peki, günlük işlerinizi yaparken bu işaretleri fark ederseniz ne yapabilirsiniz? Öncelikle sorunlarınıza neyin sebep olduğunu belirlemelisiniz. Ve bazen zayıf bağışıklık sistemi nedenleri çok basittir ve kurtulmak kolaydır.
Beslenme Sorunları
Küçük bir burger veya birkaç dilim pizza kesinlikle vücudunuzu her enfeksiyona yatkın hale getirmeyecektir. Ancak, doymuş yağ, şeker ve tuz bakımından yüksek bir diyet izlemek, zayıf bağışıklık sisteminin ana nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
Çok sayıda işlenmiş gıda ve karbonhidrat tüketmek, yalnızca bağışıklığınızı bozmakla kalmaz, aynı zamanda çeşitli enfeksiyonlara karşı daha düşük dirençle bağlantılı olan kilo alımına da neden olur. Peki, aşırı kilolu olmak bağışıklık sisteminizi nasıl zayıflatır? Aşırı kilo, vücudunuzdaki beyaz kan hücrelerinin hem sayısını hem de işlevini azaltarak, çoğalmalarını ve enfeksiyonla savaşmak için gereken antikorları üretmelerini önler. Bu nedenle, çok fazla kilo almak, zararlı maddelere karşı ilk savunma hattınızı zayıflatır.
Öte yandan, çok sayıda meyve, sebze ve kuru yemiş içeren dengeli bir diyet, bağışıklığınızı kontrol altında tutabilir. Taze meyveler, lezzetli kuruyemişler ve sebzeler, işlenmiş atıştırmalıklarınıza harika bir alternatiftir. Antioksidanların yanı sıra A, B, C ve E vitaminleri bakımından da zengin oldukları için, vücudunuzun savunma sisteminin gücünü korumak için hayati öneme sahiptirler.
Sigara ve Alkol
Evet, sizi tekrar sigara içtiğiniz için rahatsız edeceğiz ve siz bırakana kadar durmayacağız.
Bu kez sigaranın ciğerlerinizi nasıl mahvettiğine dair ayrıntıları sizinle paylaşmayacağız, bunun yerine zayıflamış bir bağışıklık sistemine neden olan başka bir önemli nedene odaklanacağız. Tütün dumanı yalnızca solunum yollarınızı tahriş etmez, aynı zamanda nefes aldığınızda saf olmayan ve sağlıklı havanın değiş tokuşunu da engeller. Bu, sigara içenleri solunum yolu enfeksiyonlarına karşı daha duyarlı hale getirir. Bu durum vücudunuzun doğal savunmasının zaten zayıflamış olduğu sonbahar veya kış aylarında özellikle tehlikelidir.
Alkol tüketimi de bağışıklığı zayıflatan nedenlerden biridir. Çok fazla insan hala alkol aldığında vücudunun patojenlerle savaşma yeteneğinin azalabileceğini bilmiyor. Bunun nedeni, alkoldeki önemli bir metabolit olan ve akciğerlerinizin bakteri ve virüslere karşı doğal savunmasını zayıflattı bilinen asetaldehittir. Ayrıca alkol, zararlı istilacılara saldırıp onları parçalama sürecine de müdahale eder.
Hareketsizlik
Hareketsizlik de zayıf bağışıklık sistemi nedenlerinden biridir. Günlük rutininize düzenli olarak biraz ter atacak aktivite ekleyerek, antikorlarınızın daha hızlı dolaşımına yardımcı olabilir ve böylece gerçek bir hasara neden olmadan önce istilacıları yakalamalarını sağlayabilirsiniz. Egzersiz, aynı zamanda sizi daha mutlu eden ve stresi önleyen hormonların salgılanmasını sağlar. Bu aynı zamanda düşük bağışıklığın nedenlerinden biri olduğundan, aktif olmak vücudunuz için bir kazan-kazan durumudur.
Hareketsiz bir işi nispeten tembel, TV’ye bağlı bir yaşam tarzıyla birleştirirseniz, bağışıklık sisteminizi zayıflatma riskiniz vardır. Son araştırmalar, yaşınız, cinsiyetiniz veya diğer sağlıksız alışkanlıklarınız ne olursa olsun, hareketsiz kalmanın iltihaplanma ve diğer kronik hastalıklar için en büyük nedenlerden biri olabileceğini gösteriyor. Bağışıklık sisteminize ve tüm vücudunuza bir iyilik yapın ve günde en az 30 dakika aktif olmaya çalışın. Herkesin bunu yapmak için yeterli zamanı olmalı.
Ancak dikkat etmekte fayda var; çok az dinlenerek çok fazla yorucu egzersiz yapmak, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir. Yeterince dinlenmek, vücudunuzun bağışıklık sisteminiz için hayati önem taşıyan daha fazla hücre ve diğer antikorları salmasına yardımcı olur. Dinlenme ve iyileşme için özen göstermezseniz, hastalanma şansınız daha yüksek olur.
Stres Düşündüğünüzden Daha Büyük Bir Sorun
İşiniz konusunda sürekli stresli misiniz? İlişkiniz için çok mu endişeleniyorsunuz? Bir yakınınız sizi çıldırtıyor mu? Bunlar, zayıflamış bağışıklık sisteminizin nedeni olabilir.
Ggünlük olarak stresle mücadele ediyorsanız, vücudunuz enfeksiyonla savaşan pek çok beyaz kan hücresi üretemediği için bağışıklık fonksiyonunuz baskılanır. Ve hikaye devam eder; aşırı stresten muzdarip olduğunuzda, bağışıklık sisteminizin kusursuz çalışmasına yardımcı olan başka alışkanlıkları da bir kenara bırakabilirsiniz. Yemekleriniz daha az sağlıklı olabilir ve uykunuzu kaybedebilirsiniz. Çok geç olmadan dikkatli olun ve rahatlayın.
Kısa yürüyüşler yapın veya en sevdiğiniz yemekle kendinizi şımartın. Stresin kaçınılmaz olduğunu ve ondan tamamen kurtulmanın bir yolu olmadığını biliyoruz. Ancak, sağlığınızın, stres yaşamanın kurbanı olduğunu fark ederseniz, gevşemeye ve vücudunuzu daha fazla hasardan korumaya çalışmalısınız.
Duygusal Travmalar da Bağışıklığınızı Zayıflatır
Son araştırmalar, trajik bir olayın bağışıklığınız üzerinde strese çok benzer bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir. Bazı araştırmalar, sevdiğiniz bir kişinin ani bir şekilde dağılmasının veya ölümünün, organizmanızın bağışıklık tepkisini zayıflatabileceğini ve böylece grip gibi daha sık ve hatta daha şiddetli viral enfeksiyon riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Tıpkı stres durumunda olduğu gibi, yasın artması kortizol üretiminin artmasıyla bağlantılıdır. Bu hormon aslında bağışıklık sistemimizin çok hızlı tepki vermesini engeller. Yüksek kortizol seviyeleri daha uzun süre kalırsa, bu bağışıklığınızı daha derinden etkilemeye başlayabilir.
Uzmanlar, yalnız bir yaşam sürmekle ilgili kaygının daha fazla strese yol açtığı ve bunun da doğal olarak zayıflamış bir bağışıklık sistemine yol açtığı konusunda da uyarıyorlar. Öte yandan, kısa bir sarılmanın bile duygusal sağlığınız ve dolayısıyla hastalıklara yatkınlığınız üzerinde inanılmaz derecede olumlu bir etkisi olabilir.