Kamera Açılarının Gerisindeki Sır: Sinema Tarihinde Kullanılan En Yeterli Sinema Teknikleri

Genellikle sinemanın öncüleri olarak anılan Lumière kardeşler, 1895 yılında birinci ticari sinema sinemasını çektiler. Onların teknikleri, kolay de olsa, gelecekteki yenilikler için taban hazırladı.

Montaj tekniği, sinemanın en tesirli tekniklerinden biridir.  Montaj, yeri, vakti ve bilgiyi ağırlaştırmak için bir sekans halinde düzenlenmiş bir dizi kısa çekimdir. Bir öyküyü ima etmenin yahut manzaraların süratli bir formda arka arda gelmesiyle makul hisleri öne sürmenin bir yoludur. Montajlar, uzun anlatılara gerek kalmadan kıssayı süratli bir formda ilerletmenin eşsiz bir yolu haline gelmiştir.

‘Odessa Basamakları’ sekansı, tasvir edilen olaylar gerçekte hiç yaşanmamış olsa da tansiyon ve duygusal tesir yaratmak için süratli montaj kurgusu kullanır.

Paralel kurgu olarak da bilinen çapraz kesme, iki yahut daha fazla sekansın eş vakitli aksiyon izlenimi verecek formda birlikte kurgulandığı bir tekniktir. Tansiyon, tansiyon ya da kontrast yaratmaya yardımcı olur. D.W. Griffith’in ‘The Birth of a Nation’ (1915) sinemasında çapraz kesme, heyecan verici bir doruk noktası yaratmak için kullanılmıştır. Ku Klux Klan’ın kurtarmaya gittiği sahneler, kuşatma altındaki kulübenin sahneleri ortasına serpiştirilerek her iki olayın da tıpkı anda gerçekleştiği ima edilir ve tansiyon artırılır.

Derin odak, ön plandan art plana kadar çekimdeki her şeyin keskin odakta olması manasına gelir. Bu teknik, sinema yapımcılarının tek bir çekime çok fazla detay sığdırmasına imkan tanıyarak daha gerçekçi bir yer ve derinlik tasviri sunar. Derin odak, tüm ögelerin net bir biçimde görülebilmesini sağlamak için dikkatli bir aydınlatma ve kompozisyon gerektirir.

Bu sinemada derin odak, hem ön plandaki hem de art plandaki hareketlerin eşit derecede kıymetli olduğu görsel açıdan güçlü sahneler yaratmak için kullanılır. Bu, ya ön planın ya da art planın odakta olduğu ve başkasının bulanıklaştırıldığı klasik yaklaşımdan keskin bir sapmaydı.

Technicolor, 1920’lerin sonlarından 1950’lere kadar bölüme hakim olan renkli bir sinema sineması süreciydi. Technicolor’dan evvel sinemaların birden fazla siyah beyaz çekiliyordu. Technicolor’un kullanılmaya başlanması sinemalara yeni bir gerçekçilik ve canlılık seviyesi getirerek sinema tecrübesini daha sürükleyici ve görsel olarak alımlı hale getirdi.Technicolor’un en eski ve en unutulmaz kullanımlarından biri ‘Oz Büyücüsü’ (1939) sinemasıdır. Siyah-beyaz Kansas’tan Oz’un canlı, Technicolor dünyasına geçiş, sinema tarihinin en ikonik anlarından biri olmaya devam ediyor.

Uzun çekim, sinemanın kendisinin ya da genel olarak sinemaların klâsik kurgu suratından çok daha uzun süren bir çekimdir. Bu çekimler tipik olarak karmaşıktır, karmaşık koreografi ve zamanlama içerir. İzleyiciye sahnenin kesintisiz bir manzarasını verir, böylelikle gerçek vakit hissi yaratır ve çoklukla tansiyon yahut tansiyon oluştururlar.

Hitchcock sinemanın gerçek vakitli çekilmiş üzere görünmesini istemiş, bu nedenle on dakikaya kadar uzun sekanslar çekmiş (o devirde bir sinema kamerasının tutabileceği azamî süre) ve makaralar ortasındaki kesmeleri mümkün olduğunca gizlemiştir.

Metot Oyunculuğu, samimi ve duygusal olarak etkileyici performansları teşvik etmeyi amaçlayan bir dizi eğitim ve prova tekniğidir. Prosedür, bir oyuncunun inandırıcı bir biçimde tasvir edebilmesi için öncelikle gerçek his ve hisleri deneyimlemesi gerektiği fikrine dayanır.

‘A Streetcar Named Desire’ (1951) sinemasındaki performansı çoklukla metot oyunculuğunun en uygun örneği olarak gösterilir. Brando kendini büsbütün karakterinin ruhuna kaptırmış, o periyotta tanınan olan daha sahnelenmiş ve dramatik oyunculuk stilinden farklı olarak ham ve ağır bir performans sergilemiştir.

Atlamalı kesmeler, tıpkı hususun iki ardışık çekiminin çok az değişen kamera pozisyonlarından çekildiği bir kurgu tekniğidir. Bu, vakitte ileriye yanlışsız atlama tesiri yaratır. Atlamalı kesmeler başlangıçta klasik kurgu normlarının ihlali olarak görülse de, Yeni Dalga sinemacıları bunları yönelim bozukluğu hissi yaratmak yahut vaktin geçişini vurgulamak için kullandı.

Godard burada, klasik Hollywood sinemasının kesintisiz devamlılık kurgusuyla çelişen, sarsıcı ve kopuk bir anlatı yaratmak için atlamalı kesmeler kullanmıştır.

Doğaçlama, Yeni Dalga’ya has olmasa da, bu periyotta ehemmiyet kazandı. Sinema üretimcileri oyuncuları diyalogları ve hareketleri doğaçlama yapmaya teşvik etmiş, bu da daha doğal ve spontane performansların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Doğaçlamanın en uygun örneklerinden biri, çoklukla Yeni Dalga hareketiyle ilişkilendirilen Amerikalı bağımsız sinemacı John Cassavetes’in filmleridir. Cassavetes oyuncularını sık sık doğaçlama yapmaya teşvik ederek ham, öngörülemez ve duygusal olarak dürüst hissettiren sinemalar ortaya çıkarmıştır.

Bilgisayarla oluşturulan manzaralar, sinema yapımcılığında daha evvel hayal bile edilemeyecek bir ihtilal yarattı. Bilgisayarda oluşturulan görüntüle, sinema yapımcılarının çok değerli, tehlikeli ya da sinemada yakalanması imkansız olan ortamlar, karakterler ve efektler yaratmasına imkan tanıyor.

Dahası, yalnızca şov için değildir. Işığı değiştirmek, art planları değiştirmek yahut kusurları gidermek üzere klasik sinema imalini geliştirmek için incelikle kullanılabilir. Çağdaş sinemanın ayrılmaz bir modülü haline gelen inanılmaz derecede çok istikametli bir araçtır.

Bir aksiyon sahnesi sırasında vakti yavaşlatmak için kullanılan ve uçan mermiler üzere yüksek süratli hareketlerin ağır çekimde görüntülenmesini sağlayan görsel bir efekttir. Bu efekt hiper-gerçekçilik ve dram duygusu yaratarak aksiyonu izleyici için daha ağır ve ilgi cazip hale getirir.

‘The Matrix ‘teki ‘bullut time’ efekti, ağır çekim fotoğrafçılık ve bilgisayarda oluşturulan manzaraların bir ortaya getirilmesiyle elde edilmiş ve o periyotta çığır açan bir görsel tecrübe yaratmıştır.

Genellikle mocap olarak kısaltılan hareket yakalama, gerçek insanların hareketlerini kaydeden ve bu bilgileri 2D yahut 3D bilgisayar animasyonunda dijital karakter modellerini canlandırmak için kullanan bir teknolojidir. Bu teknoloji sinema yapımcılarının daha evvel hiç olmadığı kadar gerçekçi ve incelikli animasyonlar yaratmalarına imkan sağlamıştır.

Serkis’in fizikî performansı hareket yakalama teknolojisi kullanılarak kaydedilmiş ve daha sonra Gollum’un dijital karakterini canlandırmak için kullanılmış, sonuçta hareket eden ve hislerini inandırıcı bir formda beşere benzeri formda tabir eden bir yaratık ortaya çıkmıştır.

3D sinematografi, sinema tecrübesine yeni bir derinlik ve sürükleyicilik seviyesi katar. 3D bir sinemada her bir göz için başka bir imaj kaydedilir. Bu imgeler özel gözlükler aracılığıyla izlendiğinde, izleyicinin beyninde birleşerek 3D derinlik algısı yaratır.

Cameron gelişmiş 3D kameralar kullanarak son derece sürükleyici bir izleme tecrübesi yaratmış ve izleyicilerin Pandora’nın uzaylı dünyasını sahiden keşfediyormuş üzere hissetmelerini sağlamıştır.

Diyalog, bir sinemadaki karakterler tarafından karşılıklı olarak söylenen sözlerdir. Sinema yapımcılarının bir öykü anlatmak için sesi kullandıkları en direkt yollardan biridir. Düzgün diyaloglar olay örgüsü hakkında bilgi verebilir, karakter özelliklerini ortaya koyabilir ve sahnenin tonunu belirleyebilir. Diyalog sanatı sadece söylenen sözlerde değil, birebir vakitte ton, sürat ve tonlama mana katmanları ekleyebildiğinden nasıl söylendiklerindedir.

Ses efektleri, izleyicinin sinemanın içine girmesini sağlamak için görsellerle senkronize edilen seslerdir. Bunlar kapıların kapanması ve otomobillerin korna çalması üzere sıradan sesler olabileceği üzere ışın kılıcı sesi yahut patlama sesi üzere sinemadaki aksiyona uygun olarak da yaratılabilir. Ses efektleri gerçeklik hissini artırabilir, ekran dışı alan hakkında bilgi verebilir ve hatta ruh hali ve atmosfer yaratabilir.

Müzik birçok sinemada kritik bir ögedir ve ekseriyetle seyirciye nasıl hissetmesi gerektiğini anlatmak için kullanılır. Bir sinemanın müziği bir sahnenin duygusal rezonansını artırabilir, tansiyon yaratabilir yahut rahatlama sağlayabilir. Yeterli bestelenmiş bir sinema müziği, ‘Jaws ‘ın akıldan çıkmayan teması yahut ‘Star Wars ‘un heyecan verici müziği üzere, eşlik ettiği sinemayla sonsuza dek temaslı ikonik bir hale gelebilir.

Çoğu sinema kıssalarını doğrusal bir formda anlatır: olaylar baştan sona kronolojik bir sırayla gerçekleşir. Fakat birtakım sinemalar, kıssanın kronolojik sıranın dışında geliştiği doğrusal olmayan anlatılar kullanır. Bu durum gizem, tansiyon ya da izleyici anlatı bulmacasının kesimlerini bir ortaya getirdikçe daha derin bir anlayış hissi yaratabilir. Christopher Nolan’ın ‘Memento’ (2000) sineması, kronolojik geçmiş ile aykırı kronolojik şimdiki vakit ortasında gidip gelen sahneleriyle doğrusal olmayan anlatının dikkate paha bir örneğidir.

Bakış açısı tekniği, sinema yapımcılarının bir sahneyi makul bir karakterin bakış açısından göstermesine imkan tanıyarak izleyiciye karakterin kanıları, hisleri ve tecrübeleri hakkında fikir verir. Bu, birinci şahıs anlatımı, öznel kamera çekimleri yahut bir karakterin duyusal algısını simüle eden görsel ve işitsel filtreler yoluyla başarılabilir.

Steven Spielberg’in seyirciyi askerlerin yerine koymak için öznel kamera açıları ve ses tasarımı kullandığı ‘Er Ryan’ı Kurtarmak’ (1998) sinemasındaki D-Day çıkarma sahnesi bu tekniğe bir örnektir.

Semboller ve motifler, sinemada değerli bir mana yahut tema taşıyan tekrar eden ögelerdir. Bunlar objeler, renkler, sesler, yerler, karakterler ve hatta diyalog satırları olabilir. Sinema üretimcileri bu ögeleri sinema boyunca tekrarlayarak karmaşık fikirleri ustalıkla aktarabilir, hisleri uyandırabilir yahut bir sinemanın ana temalarının altını çizebilir.

Bunun bir örneği ‘Altıncı His’ (1999) sinemasında kırmızı rengin yinelenen motifidir. Bu renk, doğaüstü dünya gerçek dünyaya girmek üzereyken ortaya çıkar ve seyirci için görsel bir ipucu vazifesi görür.

Önceden haber verme, sinema üretimcisinin anlatıda gelecekteki olayları ima ettiği bir tekniktir. Bu, tansiyon yaratabilir, seyirciyi olacaklara hazırlayabilir ya da seyirci geriye dönüp baktığında ipuçlarının önüne serildiğini fark ettiğinde anlatıya derinlik katabilir.

‘Jaws’ (1975) sinemasında, açılıştaki köpekbalığı saldırısının ilerideki tehlike için yer hazırlaması klasik bir öngörü örneğidir.

Bu teknikler, sinema yapımcılarının sinematik tecrübelerimizi şekillendirdiği sayısız yolun sırf yüzeyini çiziyor. Bu teknikler bize sinema imalinin kıssa anlatımı kadar teknik marifetlerle de değerli bir ilgisi olduğunu göstermiş oluyor.