Ancak 2018 yılında bozulan piyasa koşullarından dolayı tüketicilere yeterli tasarruf sağlanamıyordu. Yeni tarife yapısıyla birlikte işlerin değiştiğini ve rekabetçi piyasa yapısında yeniden canlanmanın sağlanmasıyla tedarikçi değiştiren tüketicilerin yüzde 16’ya kadar daha ucuz fiyattan elektrik faturası ödeyeceğini açıklayan elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com, tedarikçi değiştirme piyasasının detaylarını aktardı.
Elektrik fiyatları ve elektrik piyasası özelleştirmeleri yılbaşında yapılan zamlarla birlikte gündemdeki en sıcak konulardan biri olmaya devam ediyor. 2001 yılında başlayan elektrik piyasasının özelleştirme süreci 2013 yılında tamamlanmış ve evler de dahil olmak üzere elektrik abonelerinin önemli bir çoğunluğu cep telefonu operatörü değiştirir gibi elektrik tedarikçisi değiştirme hakkını elde etmişti. 2022 yılı itibarıyla elektrik abonelerinin neredeyse tamamının tedarikçi değiştirme hakkını elinde bulundurduğu piyasada yaşanan gelişmeler, rekabetin tüketici yararına oluşmasının önüne geçmişti. Son zamlarla birlikte elektrik tedarikçisi değiştirme piyasasının yeniden canlandığını belirten elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com, piyasadaki gelişmeleri tüketicilere aktardı.
Elektrik piyasası 2013 yılından beri serbest
Elektrik piyasasında serbestleşmenin ilk adımları 2002 yılında atılmış ve yalnızca çok yüksek tüketimi olan tüketicilerle sınırlı olmak üzere elektrik tedarikçisi değişikliği sistemi başlatılmış ve rekabetçi piyasa yapısına geçilmişti. 2013 yılında ise evlere de elektrik tedarikçisi değişikliği hakkının verilmesiyle birlikte serbest piyasadaki rekabet hızlanmış, 2017 yılına kadar 5 milyon civarında tüketici elektrik tedarikçisini değiştirmişti. 2017 yılında başlayan ve ekonomik göstergelere de yansıyan süreç elektrik piyasasına yansımış; artan döviz kurları, elektrik piyasasında serbest piyasaya yapılan müdahaleler ve alınan kararlar sonucunda piyasadaki rekabet ortadan kalkmış ve serbest tüketici sayısı 2018 yılında 100 binlere kadar gerilemişti. Bu abonelerin tamamı ise görevli elektrik tedarik şirketlerinin portföyüne geçmiş ve elektrik fiyatları tam anlamıyla devlet tarafından belirlenir hale gelmişti. Ulusal tarife adı verilen uygulamanın adil fiyatlandırmayı yansıtmaması sonucunda evlerde kullanılan elektriğin fiyatı düşük tutuldu. Ancak ortaya çıkan fark büyük ölçüde sanayi, tarımsal sulama ve ticarethane abone gruplarına yapılan çok yüksek zamlarla karşılandı. Bu durum da tüm makroekonomik verilere yansıdı, artan girdi maliyetleriyle birlikte tüm tüketici ürünlerinin fiyatlarında ciddi artışlar görüldü.
İş yeri aboneleri yüzde 16, sanayi aboneleri yüzde 6 tasarruf etti
Elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com’un verilerine göre, mart ayında elektrik tedarikçisi değiştiren iş yeri abonelerinin nisan ayı faturaları yüzde 16, sanayi abonelerinin elektrik faturaları ise yüzde 6 daha düşük gelecek. Diğer taraftan şubat ayında elektrik tedarikçisi değiştiren abonelerin sayısı, bir önceki aya göre yüzde 127’lik artışla 609 bin 544’e yükseldi. Elektrik piyasasında tedarikçi değiştiren tüketicilerinin sayısının artması, piyasada rekabetin yeniden gelişmeye başladığının habercisi ve bu artışın devam etmesi halinde tüm tüketicilerin görece daha ucuz elektrik kullanabilmesi mümkün olacak.
Evler için de tedarikçi değişikliği mümkün hale geldi
2013 yılında elektrik tedarikçisi değiştirme hakkını elde eden ev tüketicilerinin bu hakları 2018 yılından itibaren yalnızca kâğıt üzerinde kaldı ve ulusal elektrik tarifelerinin elektrik maliyetlerinin altında bırakılmasından dolayı tedarikçilerin, ev abonelerine tasarruflu elektrik tedarik edebilmesi mümkün olamadı. Ancak yapılan son değişikliklerle birlikte yaklaşık beş yıldır ilk defa mart ayında ev tüketicileri de elektrik tedarikçisi değiştirmeye başladı. Şimdilik daha çok üst kademede elektrik tüketen tüketicilerin maliyet bazlı tarifelerle tasarruf şansı yakaladığı tedarikçi değiştirme işlemiyle piyasasının önümüzdeki aylarda hızlanması ve talebin de artmasıyla birlikte düşük tüketim gerçekleştiren tüketicilerin de önemli oranda tasarruf etmesi bekleniyor.
“Zam yapmamak her zaman için tüketicinin lehine değildir”
Elektrik piyasasındaki gelişmeleri değerlendiren enerji ekonomisti ve encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, piyasada yaşananları şu şekilde yorumladı:
“2018 yılından beri evlerde kullanılan elektriğin fiyatının düşük tutulması için tüm yollara başvuruldu. Bu uğurda serbest piyasa koşullarının tamamen bir kenara fırlatılmasının yanı sıra evlerdeki elektriğin fiyatının düşük tutulması için üreticinin, esnafın ve çiftçinin kullandığı elektriğe fahiş zamlar yapıldı. Serbest piyasa koşullarının oluşmaması nedeniyle elektrik fiyatları her geçen gün arttı, ev dışı elektrik fiyatlarının çok yüksek olması da nihayetinde tüm tüketici ürünlerinin fiyatlarında fahiş artış yaşanmasına ve tüketicilerin alım gücünün düşmesine neden oldu. Oysa Avrupa’da yapıldığı gibi serbest piyasa koşulları gözetilerek elektrik fiyatlandırması yapılsa ve üretici ile iş yeri elektrik fiyatları, mesken fiyatlarının altında olsa tüketiciler evlerinde biraz daha yüksek elektrik faturası ödemesine rağmen alım gücü bir hayli yükselecektir.”
“Tüm abonelerin serbest piyasaya katılmaları teşvik edilmeli”
Elektrik zamlarının arka planındaki en önemli sebebin ise özelleştirmelere rağmen tam rekabetçi serbest piyasaya geçişin tamamlanmamasından kaynaklandığını vurgulayan Kırım, sözlerine şu şekilde devam etti:
“2013 yılında piyasadaki özelleştirmeleri tamamladık ve yola çıkarken 2015 yılında tam rekabetçi piyasaya geçme kararı aldık. Ancak yıllar içinde bu hedeften şaşarak özelleştirmelere rağmen piyasaya müdahaleler devam etti ve rekabet koşulları bir türlü oluşturulmadı. Elektrik zamlarının önüne geçmek için tam rekabetçi piyasa yapısına derhal geçilmeli ve tüm abone gruplarındaki tüketicilerin piyasaya katılmaları teşvik edilmeli. Aksi halde bu aşamadan sonra yüksek elektrik faturaları asla gündemimizden düşmeyecektir.”
Hibya Haber Ajansı