Türkiye basınında krizler ender değildir. Bu listeye geçen haftalarda Gazete Duvar da eklendi. Ali Duran Topuz, gazetenin işvereni Vedat Zencir tarafından yapılan ‘editöryal müdahaleleri’ münasebet göstererek istifa etti; Duvar English’in genel yayın direktörü Cansu Çamlıbel ve gazetenin muharrir takımının neredeyse tamamı onu takiben vazifelerini bıraktı.
Gazete Duvar’ın başına artık devrilen tuğlaları tekrar dizmeye çalışmak için T24 ailesinin en uzun müddetli üyelerinden Hakan Aksay geçiyor. Üstüne üstlük bu rolü, ‘patron müdahalesi’ argümanıyla idaresi dağılmış bir gazetede devralıyor; soru işaretleri bir mühlet daha etrafını saracak. Kendisinin de çok sevdiği Vladimir Vısotskiy’nin öğütlediği üzere, “Şüpheci bakışları kabullenip, suçlamalara alışması gerekecek”.
Gazete Duvar’ın Genel Yayın Yönetmenliği’ne getirilmesinin akabinde birinci söyleşisini ‘eski’ gazetesine veren Aksay, “Duvar’ın yıkıldığını değil, çok daha sağlamlaşarak yükseldiğini göreceğiz” dedi.
Gazete Duvar’ın imtiyaz sahibi Zencir’le kendisine 1 ay kadar evvel teklif yapana kadar hiç tanışmadığını belirten Aksay, “editöryal bağımsızlıktan milim taviz vermeyeceğini” ve rastgele bir müdahalede vazifesi bırakacağını söz etti. Aksay, bu doğrultuda icra şurası ve yayın şurası üzere düzenekleri yine düzenleyip fonksiyonel kılacaklarını belirtti.
Misyona getirilmesinin akabinde yapılan yorumlarla ilgili olarak, “Elbette sessiz itirazlar, farklı görüşler ve kuşkular vardır. Beni yakından tanıyanları epey güldüren ‘patronun adamı’ çeşidi argümanların da bu kuşkuların ortasında yer alması doğal” diyen Aksay, “Çok işimiz var, tartışma ve savlarla boğuşarak kaybedeceğimiz vakit yok” sözlerini kullandı.
Aksay’ın T24’ün sorularına verdiği karşılıklar şöyle…
Yarın Gazete Duvar’da misyona başlıyorsun, Hakan Abi. Öncelikle iyi olsun. Umarım başarılı olursun.
Sağ ol Kaan. Ben de o denli umuyorum.
Herhalde senin mesleksel hayatında birinci sefer bu türlü bir üst seviye medya yöneticiliği kademesi gündeme geliyor.
Evet, yanlışsız söylüyorsun. Bugünlerde ben de birkaç defa geçmiş tecrübelerimi düşündüm. Birkaç mütevazı medya ve diğer tertipteki yöneticilik pratiğimi saymazsak bu birinci olacak. Gazetecilik açısından ise 45 yıl evvel okulda duvar gazetesi yaparken bugün Gazete Duvar’ın yayın direktörü olmak hoş bir his. Fakat tıpkı vakitte çok büyük bir sorumluluk.
Gazete Duvar’da önemli bir kriz devrinden sonra dümene geçiyorsun. Bu teklif sana ne vakit geldi?
Bir ay evvel Gazete Duvar’ın sahibi Vedat Zencir ile görüştük. Orada geldi bu teklif.
Bekliyor muydun?
Muhakkak beklemiyordum. Benim açımdan şaşırtan oldu.
Teklifi almadan evvel Vedat Zencir ile bir tanışıklığın var mıydı?
Hayır, teklifi aldığım gün tanıştık. Bir ortak tanıdık aracılığıyla buluştuk. Uzun bir sohbetimiz oldu.
Ve bir anda Gazete Duvar’ın Genel Yayın Direktörü (GYY) oluverdin?
Hayır, olmadım. Teklif için teşekkür ettim lakin olumlu yanıt vermedim. Farklı önceliklerim ve projelerim varken bu türlü radikal bir değişime hazır olmadığımı lisana getirdim. Duvar severek izlediğim bir yayın olduğu için, ona öbür hallerde katkıda bulunabilir miyim diye düşünmeye çalıştım. Lakin husus kapanmadı. Vedat’la birkaç görüşmemiz daha oldu. Düşünmeye ve görüşüne kıymet verdiğim bireylere istişareye devam ettim. Sonunda kabul ettim. Yürüttüğüm projeleri tamamlamak için bir mühlete gereksinimim vardı. Ve başlamak üzere olduğum kimilerinden vazgeçmem gerekiyordu. Kolay bir seçim olmadı. Sonradan süreci biraz daha hızlandırmak gerekti.
Kolay olmadığını söylüyorsun. Hâlâ çelişki yaşadığın oluyor mu? Kendini nasıl hissediyorsun?
Hayır. Kararımı verdikten sonra çok netim. Güç bir işe başladığımı biliyorum. Ancak kendimi çok yeterli hissediyorum. Ve hakikaten kaliteli bir gazeteye gittiğimden, uygun bir miras devraldığımdan, Duvar çalışanları ile birlikte gazeteyi çok daha ileriye taşıyacağımızdan hiç kuşkum yok.
“Editöryal bağımsızlıktan milim taviz veremeyiz”
Gazetenin son genel yayın direktörü Ali Duran Topuz, misyondan ‘editöryal bağımsızlığa müdahalede bulunulduğunu’ tez ederek ayrıldı…
Ali Duran Topuz ile geçmişte galiba 2-3 sefer görüşmüştük. Birincisi, sanırım yıllar evvel IMC TV’deydi. Birkaç yıl evvel de Artı TV’de Tatava TV programını yaparken onunla söyleşi yapmıştım. Uzaktan da olsa dikkatle izlemeye çalıştığım, hürmet duyduğum, başarılı bir meslektaşım.
Gazetenin işvereni ile birinci genel yayın direktörü ortasındaki ilgilerin gelişimini, yaşadıkları problemlerin detaylarını elbette ben bilemem ve bu mevzuda konuşamam. İzleyebildiğim kadarıyla editöryal bağımsızlığa müdahale konusu dallanıp budaklanmadı; birçok müellif bu türlü bir şey yaşanmadığını tabir etti.
Lakin ayrılış sürecini her iki tarafın da çok düzgün yönetemediği herhalde bir sır değil. Ne yazık ki Gazete Duvar bu süreçte yara aldı.
Alışılmış bu türlü bir durum, sonraki yayın direktörünün “patronun adamı” olacağı argümanlarına da sebep oldu. Artık sen “patronun adamı” mı oldun?
GYY olarak adımın açıklanmasından sonra geçen birkaç gün içindeki reaksiyonlara bakıyorum. Önemli bir olumsuz paylaşım göremiyorum. Elbette sessiz itirazlar, farklı görüşler ve kuşkular vardır. Beni yakından tanıyanları epey güldüren “patronun adamı” çeşidi savların da bu kuşkuların ortasında yer alması doğal. Bu iddiayı savunanlara kendimi, 35-40 yıllık mesleksel tecrübemi anlatmaya çalışacak değilim. Çok işimiz var, tartışma ve argümanlarla boğuşarak kaybedeceğimiz vakit yok. Esasen yakın gelecekte her şey netleşmeye başlar.
Gazetenin işvereni Vedat Zencir ile editöryal bağımsızlık üzerine bir anlaşmanız oldu mu?
Elbette. Gazete Duvar’ın kısa müddette güçlenmesinin temelinde yer alan en değerli özelliklerinden biri, bahadır ve özgür gazetecilik yapma koşullarına sahip olmasıydı. Editöryal bağımsızlık prensibinden bir milimetre bile taviz vermemiz kelam konusu olamaz.
Biliyorum, benim üzere, gazetenin çalışanlarının, muharrirlerinin ve okurlarının değerli kısmı de medya özgürlüğüne büyük kıymet veren bir dünya görüşüne sahip. Doğrusu, çoğumuzun ömür ve çaba bagajı, bizim işverenlere sempati ve itimatla bakmamızı zorlaştırıyor. Burada es geçilmemesi gereken, Duvar’ın işvereninin da emsal bir geçmişi ve benzeri görüşleri paylaşan bir insan olduğu gerçeği.
Sıkıntı olan ancak kesinlikle başarılması gereken bir misyonumuz var: Gazete işvereni ile gazete idaresi ve çalışanları ortasındaki ilgileri, hak ve yükümlülükleri, olabildiğince net kurallar ile saptayıp kurumsallaşma yolunda adım atmamız gerekiyor.
Uygulanması gereken kurallar, işverenin “Parayı ben veriyorum, istediğimi yaparım ve yaptırırım” hali ile gazete idaresinin “Senin işin yalnızca parayı vermek, hiçbir biçimde hiçbir mevzuya karışamazsın” hali ortasındaki yelpazede aranmalı ve sıkıntılara her iki tarafın da haklarına hürmet ve editöryal bağımsızlığı muhafaza temelinde tahlil bulunmalı.
Artık birçok işimizin ortasında kesinlikle bu mevzuyu da çalışacağız. Bunun için icra konseyi ve yayın şurası üzere sistemleri yine düzenleyip fonksiyonel kılacağız. Medyada kurumsallaşmayı garanti altına almak için bu çeşit çalışmalar zarurî. Ayrıyeten biz bu hususta şeffaf davranacağız ve hem içerden hem de dışardan herkesin katkısına açık olacağız.
Editöryal bağımsızlığa bir müdahale olması durumunda vazifesi bırakacak mısın?
Mutlaka. Uzun gazetecilik hayatımın yalnızca Moskova’daki kısmına bakanlar bile, muhtemelen beni pek “istikrarlı” bulmayabilir. O kadar çok ayrılık (istifa yahut atılma) yaşadım ki. Benim açımdan çabucak hepsinde, verilen kelamlara ve yapılan mutabakatlara uyulmaması münasebeti vardı. Bu ayrılıklar konusunda istemeden de olsa “uzmanlaştım.” Biliyor musun, başka taraftan ben bu ayrılışları doğal birer vazgeçiş olarak görüyorum. Genel olarak hayatta, dostluklarda, özel yaşantıda, iş bağlarında vazgeçmek yahut vazgeçilmek çok doğal bir seçenek. Sakince kabul edip yola devam etmek gerekiyor. Hasılı, Kaan, bu açıdan hiçbir tedirginliğim yok.
“Yaratıcılıkla ve hamasetle işimize devam edeceğiz”
Gazete Duvar 5 yıllık bir yayın. Vazifesi kurucu genel yayın direktöründen alıp, haber merkezinin ikinci önderi olacaksın. Okuyucular yayın çizgisinde bir değişiklik beklemeli mi?
Hayır. Gazete Duvar beş yılı aşkın müddette bileğinin hakkıyla kıymetli bir yere geldi. Bunda, uygulanan yayın çizgisinin oynadığı rol belirleyici oldu. Bundan sonra da birebir yoldan ilerleyeceğiz.
Dört gün evvel T24’teki veda yazımda da vurgulamıştım: İşimiz, gerçeğin yazılmasını ve söylenmesini, olabildiğince geniş bölümlere ulaşmasını sağlama uğraşı… Profesyonel kuralları olan, vicdana ve ahlaka dayanan, sorumluluk ve özveri isteyen bir iş… Palavralarla yatıp kalkılan, insanların gözünün içine bakılarak dört bir yana palavralar savrulan bir ortamda, cüret ve ustalık ile akıllara ve yüreklere ulaşma görevi…
Yaşanan kriz kurallarında Duvar’ın sağa kayabileceğinden tutun, yıkıldığına ve bir daha asla eski tesirine sahip olamayacağına kadar birçok görüş lisana getirildi.
Evet. Maalesef bir kısmını, olayı fazla bilmeyen ve bir modül telâşlı yorum yapan dostlardan da duyduk. Fakat kâfi bilgiye sahip olmamalarındaki sorumluluk yalnızca onlarda aranamaz. Duvar da olması gerektiği süratte ve açıklıkla davranamadı. Sonuçta bunlar yakında geride kalacak. Kimse Gazete Duvar’ı gömmekte, yıkılmış ilan etmekte ve artık asla eski gücüne kavuşamayacağını savunmakta ivedi etmesin. Duvar’ın yıkıldığını değil, çok daha sağlamlaşarak yükseldiğini göreceğiz.
Pekala, grupta değişikliğe gidecek misin?
Hayır, hiç o denli bir niyet ya da kararla işe başlamıyorum. Her şeyin lakin kendisi ile başladığına inanan şişik egolular açısından, yeni geldikleri mecradaki herkes maharetsiz, dışardan getirecekleri ise harika yeteneklidir! Duvar’da çeşitli iş alanlarına ve önceliklere bağlı olarak az sayıda destek gündeme gelebilir fakat önemli bir takım değişikliği olması gerektiğine katiyen inanmıyorum.
Duvar daima düzgün bir haber ve tahlil gazetesi oldu. Duvar’ın beş yıllık geçmişi de bunu gösteriyor, problemli son haftaları da.
Biz işimizi yapmaya devam edeceğiz; sorumlulukla ve vicdanla, sevinçle ve güçle, yaratıcılıkla ve cesaretle…
“Duvar’ın kapısı ayrılanlara açık”
Duvar, yaşananlarla birlikte kimine nazaran bir dağılma sürecine girdi. Gazeteden birçok muharrir ayrıldı. Bu isimlere geri dönmeleri için davet götürecek misiniz?
Detaylarını ve gelişim sürecini tam bilmesem de, muharrirlerin zincirleme bir tepki içinde köşelerini terk etmeleri, Duvar çalışanları ve okurları üzere beni de üzdü. Bu ayrılış süreci çok çabuk oldu. Bu kadar kısa müddet içinde her birinin, kendileri açısından Duvar’da yaşananlarla ilgili kapsamlı ve tatmin edici bir tahlil yapıp yapamadıklarını bilemiyorum. Lakin bir kısmı arkadaşım olan giden yazarlarla empati yapmaya çalıştığımda şunu görüyorum: Ülkede yaşanan boğucu ortam, özgürlüklere karşı bitmek bilmez atak ve kısıtlamalar, köşe müelliflerini, “özgürlük gayretinden taviz vermeme” çizgisinden hareketle, algıladıkları biçimiyle patron-GYY gerginliğinde o an için ayrılışı daha etik bulma noktasına taşımış olabilir. Üstelik kendilerini bu misyona getiren GYY ile dayanışmak için istifa kararının daha hakikat ve yavuz bir seçenek olduğu sonucuna varmış olabilirler. Onları anlamaya çalışmakla birlikte çok kısa müddette aldıkları kararın gerçek olduğunu savunamıyorum. Bu mevzuyu son günlerde kimi Duvar muharrirleri galiba daha düzgün söz etti. Her neyse, ne olduysa oldu; sonuçta bu bedelli arkadaşlarımız kendilerini ve okurları haftalardır değerli bir platformdan mahrum bıraktılar. Müsaadenle vazifeye başlamanın arifesinde buradan onlara sesleneyim: Duvar’ın kapısı hepsine açıktır. Şu ya da bu nedenle dönmek istemeyenlere ise Gazete Duvar’a katkıları açısından teşekkür etmek boynumuzun borcudur.
Gazete Duvar’a yeni köşe muharrirlerinin katılmasını da bekleyebilir miyiz?
Evet, önümüzdeki haftalarda ortamıza katılacak köşe muharrirleri olacaktır.
T24’ten Gazete Duvar’a geçmek
Hakan Aksay deyince seni tanıyanların aklına birinci olarak Rusya geliyordur diye iddia ediyorum. Editörlükte daima ABD ekolünden kelam edilir, artık Rus ekolü vakti mı? Artık Duvar daha çok dış siyaset odaklı mı olacak?
Eh 60 yılın 40’ı Rusya ile sıkı münasebette geçince kesinlikle izleri olabilir natürel. Aslında biliyorsun, bir yere gelen her yeni yöneticinin öncelikleri, alışkanlıkları, hatta takıntıları oranın ortamına yansıyabilir.
Dış siyaset ve dış haberler esasen ehemmiyeti artan bir mevzu; elbette bizim de önceliklerimiz ortasında olacaktır. Kuşkusuz, bu iç siyasetten taviz manasına gelmez. İçerden ve dışardan haber ve tahlilleri güçlendirmeli, bazen haberlerin içinde, “5N1K” formülü içinde kaynayıp giden insan faktörüne daha fazla ışık tutmalıyız diye düşünüyorum. Araştırmacı gazeteciliğe, görsel ögelere verilen değer de artmalı bence. Görüntü söyleşiler artmalı. Zati Duvar’ın bir zenginliği olan yurt haberleri ve mahallî muhabirler gazetede daha da etkin yer almalı, gazetecilik İstanbul ve Ankara dışındaki yerleri daha fazla gündeme taşımalı.
Ayrıyeten ekonomik ve toplumsal meseleler, iklim ve ekoloji, tabiat ve hayvan hakları, kültür ve sanat üzere alanların da güçlendirilmesi gerektiği izlenimini taşıyorum. Gazete Duvar ekleri de çok değerli.
Lakin tüm bu bahislerde yarından itibaren Duvar’daki arkadaşlarla görüşerek daha net bir tavra gelmek gerektiğini düşünüyorum.
Pekala ya senin Rusya uzmanlığına ve birikimine ne olacak?
Beni GYY teklifini kabul etme basamağında en çok zorlayan bahislerden biri de buydu. Bir yıldır hazırladığımız Rusya içerikli bir siteyi ve YouTube yayınları projesini rafa kaldırma kararını almak kolay olmadı. Elbette Rusya/eski SSCB ülkeleri konusunu terk etmeyeceğim lakin onlarla ilgili harcayacağım vakit muhtemelen azalacaktır. Tahminen bu alanlarda Duvar’ın habercilik performansının yükselmesi “uzmanlık hüznümü” biraz yatıştırabilir. Hayat çok güçlü, kesinlikle kendi tahlillerini üretecektir.
Seninle T24’te epey yıldır tanışıyoruz, Hakan abi. Ferdî hislerine da biraz değinelim 11 yıl sonra T24’e veda ediyorsun. Üstelik tahminen de rakip bir sitenin başına geçiyorsun…
T24 benim hayatımın en istikrarlı işyeri oldu. 11 yıl, üstelik güzel gazetecilikle, dostlukla, dayanışmayla geçti. Çok şey öğrendim T24’te. Ve bunları kısmen de olsa veda yazımda aktarmaya çalıştım.
“Rakip yayın” konusunda ise görüşüm farklı. T24 12 yıl, Gazete Duvar ise 5 yıl içinde kendilerine kıymetli bir alan açtılar, varlıklarının ne kadar gerekli olduklarını ortaya koydular. Yıllardır ben de dahil birçok okurun internetten baktığı birinci iki kaynak bunlar. Ve bu doğal. Bir konuta birden fazla gazetenin girmesi üzere.
Genel tabloyu, bazılarının pek sevdiği anlatımla “büyük resmi” ihmal etmeyelim: Bugün ülkemizde medyanın yüzde 95’i iktidarca denetim ediyor ve bu devasa yapı, birçok haberin aktarılıp anlaşılması değil, gizlenip bilinmemesi, çarpıtılması için buldozer üzere bir faaliyet içinde. Ve nispeten az sayıda medya kurumu ve gazeteci bunlara karşı özveriyle, yürekle, yaratıcılıkla çaba ederek gerçek gazeteciliğin bayrağını yükseklere taşıyor.
Bunlar ortasında T24 ve Duvar dahil birçok internet sitesi var; BirGün, Üniversal ve öteki günlük gazeteler var; Halk TV, Tele1, KRT, Artı TV üzere televizyon kanalları var; ayrıyeten Medyascope, GAIN, Agos, Pencere, Oksijen üzere çeşitli yayınlar var; bunun dışında Faruk Bildirici ve Ünsal Ünlü üzere tek başlarına muvaffakiyetle gayret eden birçok saygın meslektaşımız var. Burada saydığım ve sayamadığım birçok alternatif mecra birbirlerinin rakibi değil, daima birlikte ülkenin ve halkın umududur.
Önümüzdeki 1-2 yıl içinde yaşanacak olumlu-olumsuz bir dizi radikal değişimin ayak sesini bugünden duyuyoruz. Hazırlığımızı buna nazaran yapacağız. Birilerinin kaşlarını kaldırarak söylem ettiği “bir kısım medya”, yakın gelecekte bugünkünden çok daha kıymetli rol oynayacaktır. Onlar ortasında Gazete Duvar, inanıyorum ki yarınları bugünden daha sağlam karşılayacaktır.
En azından yarın başlayacağım yeni vazifemde benim gayem bu.
