Osmanlı ve Cumhuriyet tarihi uzmanı Ümit Doğan, Büyük Taarruz’un öncesinde yaşananları anlatırken “Büyük Taarruz öncesinde devrin gazetesinde Atatürk’ün çay ziyafeti vereceğine ait bir haber çıktı. Meğer Atatürk o sırada Büyük Taarruz için titiz bir hazırlık içindeydi” dedi.
‘Kurtuluş Savaşı’nda Atatürk’ün İstihbarat Faaliyetleri- Ulusal Ajanlarımız’ isimli kitabın müellifi Doğan, Büyük Taarruz’dan çabucak evvel yaşananları, Hürriyet gazetesinden Ece Çelik’e şöyle anlattı:
“1922 yılının haziran ayında, Büyük Taarruz öncesi son denetimleri yapan Atatürk, taarruz planını evvel Erkan-ı Harbiye Reisi Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ve Müdafaa-i Ulusala Vekili Kazım Paşa ile paylaşmıştı. Atatürk’ün taarruz planı, askeri gücümüzün büyük çoğunluğunu düşman cephesinin dış yanında ve etrafında toplayarak düşmanı yok etmekti.
27- 28 Temmuz’da Akşehir’de yapılan toplantıda, 15 Ağustos’a kadar hazırlıkların tamamlanmasına karar verildi. Hakimiyet-i Ulusala gazetesinin 20 Ağustos 1922 tarihli nüshasında ‘Çay Ziyafeti’ başlık bir haber yayımlandı. Atatürk’ün köşkte bir çay ziyafeti vereceği ilan edildi. Herkes onun çay ziyafeti vermesini beklerken o Büyük Taarruz’u başlatmak üzere Ankara’dan ayrılmıştı.
“Zübeyde Hanım bile habersizdi”
Taarruz planı o kadar kapalıydı ki Mustafa Kemal Atatürk, Zübeyde Hanım’a bile çay ziyafeti vereceğini söylemişti: ‘(…) sefer kıyafetlerimi giyerek anneme veda için odasına gittim. Elini öptüm, müsaade istedim. ‘Nereye?’ dedi. ‘Çay ziyafetine’ dedim. ‘Bu kıyafet ziyafete mahsus değil’ dedi. Biz gittikten, saatler geçtikten sonra meraklanmış, Merkez Kumandanı’nı çağırtmış. ‘Nerede benim oğlum?’ ‘Efendim, çay ziyafetine gitti.’ ‘ Hayır, çay ziyafetine gitmedi. Ben biliyorum, o savaşa gitti. Bir kâğıt kalem getirin, benden ona bir mektup yazın.’
Zübeyde Hanım, oğluna şu mektubu göndermişti: ‘Oğlum, seni bekledim. Dönmedin. Çay ziyafetine gideceğini söyledin. Lakin ben biliyorum, sen cepheye gittin. Sana dua ettiğimi bilesin. Harbi kazanmadan dönme. Annen.’
Zaferle sonuçlanan bir harekât gerçekleştiren Atatürk ve silah arkadaşlarının insanüstü bir gayret içerisinde olduğunu söyleyen Doğan, “30 Ağustos’ta düşman büsbütün çembere alındı ve imha harekâtı başladı. 31 Ağustos sabahı Yunan ordusunun büyük bir kısmı imha edilmiş, birçok Yunan askeri esir alınmış, birçoğu da İzmir’e doğru kaçmaya başlamıştı” dedi.
Doğan, bu zaferde istihbarattaki muvaffakiyetlerin kıymetini şu sözlerle lisana getirdi:
“İstihbarat faaliyetlerindeki muvaffakiyet, cephedeki başarıyı da beraberinde getirmişti. Birinci İnönü Savaşı’ndan çabucak evvel Yunan cephesini gezerek bilgi toplayan İngiliz Kemal’in, düşmanın durumunu İsmet Paşa’ya rapor etmesinin akabinde Türk ordusunun zaferi gelmişti. Felah Grubu’ndan Yüzbaşı Kemal Bey’in Fransız karargâhında bulunan ve Yunan ordularının nerelere konuşlandığını gösteren haritanın bir kopyasını Mustafa Kemal’e ulaştırması da kuşku yok ki tarihî değer taşımaktaydı.”
