*Yüksel Taşkın
Bu yazıya farklı başlıklar da atılabilirdi: “Sağ popülizmin kıssası bitti” yahut “Çoğunlukçuluk geçmiş çoğulculuk gelecektir” üzere. Türkiye’de yeni bir siyasi kıssa fakat güç, yetki ve sorumluluğun paylaşıldığı çoğulcu bir eksende gelişebilir.
Bu açıdan bakıldığında, merkez sağ gelenekten radikal sağ bir sapma olan AKP-MHP iktidarından kopanların oluşturduğu yeni partileri değerli bir imtihanın beklemektedir. Güzel Parti, DEVA, Gelecek hatta Saadet Partisi, Soğuk Savaş’ın çoğunlukçu geleneğini aşabilecekler mi? Toplumumuz artık bu dar gömleği kaldıramıyor. Artık yeni kelamlar söylemek lazım.
Hakikaten de Türkiye’de sağ iktidarların demokrasi vaadiyle gelip kaçınılmaz biçimde otoriterleşmelerinin arkasındaki nedenleri anlamazsak gelecek tasavvurlarımız eksik kalabilir. Evvel şunu görmeliyiz: Otoriterlik zati “Milletin gerçek evlatları” söylemi içerisinde kapalıdır.
Çoğunlukçu zihniyet basitçe şunu sav eder: “Biz Millet’in gerçek evlatlarıyız ve bu nedenle yalnızca “Biz” yönetmeliyiz.” Burada kendisini bir cins doğal aristokrasi olarak görme eğilimi vardır. Bu argüman aslında düpedüz iktidar talebidir. Muhalefeti “hainlikle”, “kökü dışarıda olmakla” eleştirmek aslında “Biz” ötekilerle asla güç paylaşmayız, zira onları legal görmüyoruz manasına da gelmektedir.
Siyasal süreçlerden dışlanan, gelecek tasası yaşayan “ötekiler” de bu nedenle sertleşir. Sertleşme, kutuplaştırma siyasetinin ekmeğine yağ sürer. Böylelikle “Onlar” gelirse yalnızca iktidar seçkinleri değil, onun temsil ettiği “Biz” de ziyan görecek algısı köpürtülür.
Türkiye sağının AKP-MHP tarafından radikal bir versiyonu savunulan bakışına nazaran “Aktif-azgın Batıcı azınlığın” temsil ettiği “atanmışlar/seçilmemiş seçkinler”, “seçilmişleri” çalıştırmamaktadırlar. Devleti “geçici” olarak ele geçirenler, “Millet’in gerçek evlatlarına” iş yaptırmamaktadırlar.
Öyleyse devlet kesinlikle ele geçirilmelidir. Neden? Yerli ve ulusal özüne döndürülebilmesi için. Dediğimiz üzere, motivasyonu iktidarı ele geçirmek olan çoğunlukçu zihniyet, bunu ulusal ve yerli bir misyon olarak parlatmakta ve tekrar bu toprakların çocuklarını devletten dışlamayı beceri saymaktadır.
Ancak tüm bu kültürel uğraş perdesinin gizlediği öteki bir öykü daha vardır ve Türkiye sağı entelektüellerinin sevmediği “maddi dünyaya” aittir. Aslında iktidarı paylaşmama isteğinin bir de iktisat politiği vardır: Şayet kuralsızca hareket edebilirseniz, devletin imkanlarını monopolde toplayarak ve büyük servet transferi adımları atarak kendi sermayenizi de yaratabilirsiniz. Size muhtaç doğan bu sermaye de basınıyla, üniversiteleriyle ve seçimlerde kullanılacak kayıt dışı parasıyla bedelini ödemekle yükümlüdür.
Demek ki demokrasi vaadiyle gelip süratle otoriterleşen sağ iktidarların bir motivasyonu da devletin imkânlarını kullanarak kuralsızca zenginleşmektir. Elhasıl ahbap çavuş kapitalizmi sopasız yürümez. O nedenle otoriterleşmeyi yalnızca siyasi kültüre bağlayan açıklamalar kâfi olmuyor.
“Sessiz Muhafazakâr çoğunluk” karşısında “aktif-azgın Batıcı azınlık” söylemi kutuplaşma eksenini ikiye indirgeyerek pek çok kesitin görünmez hale gelmesine de neden olmaktadır. Sözgelimi “Azgın Azınlık” içerisinde gösterilen “sol Kemalistlerin” devletten tasfiyeleri 1970’lerin başında başlamıştır. Sağ bölümün devlet içerisinde örgütlenmesi ve giderek tesirli hale gelmesi de yeniden birebir yıllarda gerçekleşir.
Başörtüsü nedeniyle bayanlar mağdur edilirken, sağ cenahın erkeklerinin önleri o kadar da kapalı değildi. Bayan olmaktan kaynaklanan ve başörtülü yahut başörtüsüz kesitleri potansiyel olarak yakınlaştırabilecek sorun ve taleplerin görünmez olması da çatışmayı ikili bir eksende götürmeyi tercih eden sağ popülizmin perdelemesi sonucundadır. Emsal yok sayılma örnekleri elbette arttırılabilir. Örneğin Kürtleri hangi eksene yerleştireceğiz? Ya Alevileri?
Bu öykünün AKP-MHP tarafından temsil edilen uç versiyonu artık inandırıcılığını yitirdi argümanında bulunmuştuk. Neden? “Seçilmiş seçkinlerin” engellediği, iş yaptırmadığı “Millet’in seçilmiş evlatları”, 2017 Referandumuyla adeta siyasi ütopyalarına kavuştular. Tek Adam, Anayasa’da tanımlanan siyasi yetkilerin yüzde 80’den fazlasına kavuştu.
Ne var ki siyasi güç, “Millet ismine Tek El’de” toplanınca yıllardır vaat edilen şahlanma gerçekleşmedi. Tam zıddı, süratle fakirleştik. Yeni sistemde bürokrasi zaten işleyemez hale geldi. Hülasa 2017 referandumu demokrasi krizimizi derinleştirdi. Bu durum devlet krizini (veya yönetememe krizini) tetikledi. Bu iki kriz, global şartlar olumsuz olmadığı halde, ekonomik krizi tetikledi. Türkiye süratle üçüncü, hatta dördüncü lige yanlışsız sürüklenmeye başladı.
Türkiye sağının bir nevi ütopyası ülkemiz ismine süratle distopyaya dönüştü. Bunun bu türlü olacağı belirliydi ancak tahminen de şahsen deneyim edilmesi milyonların farklı bir siyasi arayışa yüzlerini dönmelerine neden oldu.
31 Mart seçimleri işte bu yeni arayışın ismidir. Bu seçime ülkenin kentlerinin damga vurması rastlantısal değildir. Kent esasen çoğulluk, farklılık demektir ve bunu temsil edecek siyasi anlayışlara daha fazla açıktır.
31 Mart’ta muhalefete seçim kazandıran öge, bu çoğulluğun bir siyasi amaç etrafında yan yana gelebilmesiydi. İşte geleceğin siyaseti yahut yeni kıssası bu çoğulluğun çoğulcu siyasi karşılığını inşa etmektir. Bir diğer sözle, güç, yetki ve sorumluluğun paylaşıldığı bir siyaset anlayışını kabullenebilmek ve kurumsallaştırabilmektir.
AKP-MHP’den kopan yeni sağ partilerin ve elbette öteki siyasi anlayışların bu yeni kıssaya ne kadar uyumlanabileceklerini vakitle daha âlâ anlayacağız. Önümüzdeki seçimler bunun için turnusol kâğıdı fonksiyonu görecek.
Ama en değerli imtihanlardan birisi çoğunluğun, daha az olanları “hoş gördüğü” anlayış yerine, farklı kesitlerin birbirlerine “eş-görüyle” bakabilecekleri bir zihinsel sıçramayı gerçekleştirebilmektir.
*Prof. Yüksel Taşkın, CHP Genel Lider Yardımcısı
