Buna benzeri sorular bilhassa son 20 yıldır bilgisayar, internet, mobil-akıllı aygıtların erişim ve kullanımı yaygınlaştıkça, her robot ve yapay zekâ konusu açıldığında sorgulanıyor. Üstelik bu sadece öğretmenlik için değil doktorluk, avukatlık, beyaz yaka yöneticilik, gazetecilik, araştırmacılık, tüm mühendislik kolları vb. üzere tüm ağır eğitim gerektiren meslek ve işlevler için yapılıyor.
Çünkü her yeni çıkan, yaygınlaşan teknoloji, birtakım vakit alan, tekrarlanan, rutin işlerin yapılmasını kolaylaştırıyor. Bu durumda da o alanda çalışanlar birinci etapta paniğe kapılıyor, fonksiyonsuz kalma telaşı ile bu soruları soruyorlar. Öğretmenlik de bunlardan biri.
ChatGPT pek natürel ki öğretmenlerin mesleğini büsbütün elinden almayacak, alamaz…
Bu mümkün değil. Lakin, hiç kuşku yok ki yapay zekâ ve otomasyon birtakım vakit kaybettiren, yoran, yanılgıya açık vazifeleri üstlenecek. Öğretmenlerin iş yükünü hafifletecek. Öğrencilerine somut bilgileri aktarmak, öğretmek, imtihan yapıp denetim etmek, her birine farklı ayrı ona gerekli bilgiyi vermeye çalışmak, hatırlamak ve tüm bunlar için bilgisini daima taze tutmak üzere “asıl işlerini yapmaya vakit bırakmayan angaryaları” üstlenecek. Kaynak taramak, araştırma yapmak, onları yorumlamak, ezberlemek, aklında tutmak, tekrar yorumlamak, özetlemek, vb. üzere -üstelik de bilginin eksponansiyel süratte arttığı ve değiştiği bir çağda- fevkalade vakit ve uğraş gerektiren işlevleri büyük ölçüde yapay zekâ devralacak.
Yani yalın bir söz ile işin hammaliyesini, kabasını yapay zekâ alacak. Öğretmenler ise insan etkileşimi, öğrencilerin duygusal ve toplumsal gereksinimlerini manaya ve karşılama üzere alanlarda daha aktif olabilecekleri vakitleri kazanacak, bilgiye çok daha kolay erişecek.
Öğretmenler ChatGPT4 ve gibisi yapay zekalı sistemleri mesleklerini ellerinden alacak zararlılar olarak değil de kendilerine yardımcı olacak devrimsel araçlar olarak görür ve kullanırlarsa asla mesleklerini kaybetmezler ama işlerini çok çok daha uygun yaparlar. Öteki tüm mesleklerde olduğu gibi…
Ben inanıyorum ve görebiliyorum ki yapay zekâ öğretmenlerle öğrencilerin faal iştirak, araştırma, yorumlama, yaratıcı kaslarını geliştirme, dünya problemlerine inovatif tahliller bulma uğraşlarına, daha çok düşünme, irdeleme, tartışma faaliyetlerine büyük katkı sağlayacak. Öğrenme tecrübelerini çok daha keyifli hale getirecek. Kâfi ki bu gözle bakılıp, ön yargı ve endişeler aşılsın.
ChatGPT, öğretmenlerin yerini alma konusunda hangi alanlarda eksik kalır? Neleri yapamaz?
• Duygusal bağ: ChatGPT, öğrencilerle duygusal bağ kuramaz, onların gereksinimlerine empati ile yaklaşamaz.
• Toplumsal ve ferdî gereksinimler: ChatGPT, öğrencilerin toplumsal ve kişisel muhtaçlıklarını anlamakta ve karşılamakta zorlanır.
• Kadro çalışması ve toplumsal hünerler: ChatGPT, öğrencilere kadro çalışması ve toplumsal hünerler kazandırmada tesirli olamaz.
• Özelleştirilmiş öğretim: ChatGPT, öğrencilerin kişisel öğrenme tarzlarına ve gereksinimlerine tam manasıyla karşılık veremez.
• Sınıf idaresi: ChatGPT, sınıf disiplini ve idaresi konusunda faal bir halde hareket edemez.
Yakın gelecekte ChatGPT’nin ve öbür yapay zekâ araçlarının gelişimi ve değişimi eğitim dünyasını nasıl şekillendirir?
1. Özelleştirilmiş eğitim: Yapay zekâ araçları, her öğrencinin kişisel gereksinimlerini daha âlâ anlayarak özelleştirilmiş eğitim sunar.
2. Erişilebilirlik: Düşük maliyetli ve ölçeklenebilir yapay zekâ araçları, eğitime daha geniş kitlelerin erişmesini sağlar.
3. Verimlilik: Yapay zekâ, öğretmenlerin vaktini ve gücünü daha verimli kullanmalarına yardımcı olur.
4. Eğitimde inovasyon: Yapay zekâ ve eğitim teknolojileri, yeni öğretim sistemleri ve eğitim malzemeleri geliştirilmesine öncülük eder.
5. Yönetimsel, idari misyonlar: Yönetimsel ve sistemsel açıdan pek çok hususta fayda sağlar, kolaylaştırıcı olur?
Biraz daha açmak için yalnızca 5. hususa “okullara yönetimsel, idari alanlarda” ne yararları olabileceğine ayrıntılıca bakalım.
Yapay zekanın okullara yönetimsel, idari alanlardaki muhtemel yararları:
Otomatik imtihan ve ödev kıymetlendirme: Yapay zekâ, öğretmenlerin imtihan ve ödevleri otomatik olarak değerlendirmelerine yardımcı olarak vakit kazandırabilir.
Öğrenci performansı tahlili: Yapay zekâ, öğrenci performansını tahlil ederek, öğretmenlere ve yöneticilere öğrencilerin güçlü ve zayıf tarafları hakkında kıymetli bilgiler sağlar.
Eğitim malzemesi teklifleri: Yapay zekâ, öğrencilerin ve öğretmenlerin gereksinimlerine nazaran özelleştirilmiş eğitim malzemeleri ve kaynaklar önererek eğitim süreçlerini dayanaklar.
Zaman çizelgesi ve aktiflik planlaması: Yapay zekâ, okul etkinliklerinin, imtihanların ve toplantıların planlanması ve takibinde yardımcı olarak yönetimsel işleri kolaylaştırır.
Eğitimde data tahlili ve raporlama: Yapay zekâ, eğitim süreçlerine ait data tahlili ve raporlama süreçlerini hızlandırarak daha tesirli kararlar almayı sağlar.
Öğrenci devamsızlık ve iştirak takibi: Yapay zekâ, öğrenci devamsızlık ve iştirakini izleyerek, sorunlu durumları erken tespit etmeye ve uygun tedbirler alınmasına yardımcı olur.
Öğrenci takviyesi ve danışmanlık: Yapay zekâ, öğrencilere akademik ve meslek danışmanlığı sağlayarak, onların gelecek planlamalarında rehberlik eder.
İletişim ve iş birliği: Yapay zeka, okul içinde ve dışında bağlantı ve işbirliğini kolaylaştırarak, eğitim süreçlerinin daha verimli hale gelmesine katkıda bulunur.
Öğretmen performansı değerlendirmesi: Yapay zekâ, öğretmenlerin performansını değerlendirmeye yardımcı olarak, profesyonel gelişim ve yönetimsel kararlar için kıymetli bilgiler sunar.
Öğrenme idare sistemlerinin (LMS) optimizasyonu: Yapay zekâ, öğrenme idare sistemlerinin kullanıcı tecrübesini ve aktifliğini artırmaya yardımcı olarak eğitim süreçlerini takviyeler.
ChatGPT’nin yasaklanması deva mi, gerekli mi, yanlışsız mu?
ChatGPT üzere araçların kimi okullarda, devlet kurumlarında yasaklanması, eğitim ve teknoloji alanlarında etik ve güvenlik telaşları nedeniyle yaşanıyor. Hem alt yapı ve sistemler, kullanılan teknolojiler, sistemler ve araçlar, yasalar, kurallar, vb. hem de insanların bakış açısı, zihinsel ve ruhsal durumları bu kadar kabiliyetli bir yardımcıyı, yeni elemanı kullanmaya hazır değil.
Şöyle bir metaforla anlatayım; mevcut okulları mağara konutlar, insanları da mağara zamanı insanları üzere düşünün. Apansızın mağaralara bilgisayarlar, beyaz eşyalar, elektronik aygıtlar, drone’lar geldiğini farz edin. Beşerler hem ne olduğunu anlayamazlar hem de elektrik, su, internet, vb. tesisatı olmadığı için kullanamazlar.
Bu olağan ki abartı fakat insanlığın karşılaştığı ve yapay zekâ bu süratle gelişirse hissedeceği, içine düşeceği durum buna emsal bir şey olacak. Onun için reddetmek yerine öğrenmek, hangi gereksinimlerimizi çözer hususlarına ve bu önlenemez gelişmeden, nitekim nasıl daha fazla yararlanırız’ a odaklanmak çok akla yatkın ve faydalı olur.
Yapay zekanın eğitim dünyasında yer almasının avantajları ve dezavantajları:
- Avantajlar:
1. Eğitimi daha fazla kişi için erişilebilir kılarak bilgiye ve öğrenme fırsatlarına daha geniş kitlelerin ulaşmasını sağlar.
2. Öğretmenlerin idari işler, imtihan ve ödev değerlendirmeleri üzere vakit alıcı vazifelerinden kimilerini üstlenerek, öğretmenlerin öğrencilerle daha fazla ilgilenmelerine imkan tanır.
3. Öğrencilere anında ve objektif geri bildirim verilmesini sağlayarak, öğrenme süreçlerini hızlandırır ve aktifleştirir.
- Dezavantajlar:
1. Öğrenci bilgilerinin saklılığı ve güvenliği konusunda sakıncalar yaratabilir.
2. Eğitim teknolojilerine erişim imkanları eşit olmayan topluluklar ortasında, eğitimde dijital bölünme ve eşitsizliklere neden olabilir.
3. İnsan etkileşiminin azalmasına, ağır kullanımı, öğrencilerin toplumsal hünerler ve empati geliştirme üzere değerli alanlarda eksik kalmalarına yol açabilir.
4. Öğretim ve kıymetlendirme süreçlerinde kullanımı, etik ve bedel temelli kararlar konusunda tartışmalara neden olabilir.
Sonuç olarak, yapay zekâ araçlarının eğitim dünyasındaki avantajları ve dezavantajları dikkate alınmalı. Tıpkı “diğer her alanda olduğu ve olacağı gibi” dikkatli bir halde uygulanmalı ve geçiş, adaptasyon sürecinde hibrit tahlillerle kullanımı daima kıymetlendirilerek geliştirilmeli faydalı taraflarından istifade etme fırsatı kaçırılmamalıdır.
Linkedln
YouTube
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio