Facebook, platformun şeffaflığı ve yanlış bilginin yayılımı üzerine çalışma yapan bir küme araştırma görevlisinin ferdî hesaplarını engelledi.
The Verge’de yer alan habere nazaran, Facebook birkaç araştırma görevlisinin müsaade almadan kullanıcı verisi toplayarak platform kurallarını ihlal ettiğini belirterek hesaplarını engelledi. Öte yandan Facebook’un şeffaflığı ve yanlış bilginin yayılımı üzerine çalışan araştırma vazifelileri, platformun sıkıntılarını açığa çıkardıkları için susturulduklarını söyledi.
New York Üniversitesi’ne bağlı bir proje kapsamında çalışan araştırmacılar, Facebook’taki siyasi reklamların kaynağı ve nasıl yayıldığını inceliyordu.
Küme, mayıs ayında projelerinin maksadının siyasi reklamları kimin ödediğini ve nasıl amaç alındığını ortaya çıkarmak olduğunu açıklamıştı.
Çalışmalarına yardımcı olmak için araştırma vazifelileri, İsim Observer isimli bir tarayıcı eklentisi kullandı. Bu eklenti hangi siyasi reklamların gösterildiği ve neden bu reklamların belli maksat kitleyi seçtiğine ait data topluyordu. Eklentinin rastgele bir şahsî bilgi toplamadığı belirtildi.
İsim Observer’ın topladığı datalar araştırmacılar ve gazetecilerin faydalanabilmesi için açık kaynak hâline getirildi.
Facebook “Ad Library” üzerinden istekli olarak kimi bilgileri paylaşıyor lakin kullanıcının ilgilerine nazaran reklamın nasıl belirlendiğine ait bilgi paylaşmıyor.
Projede yer alan ve hesabı kapatılan araştırmacılardan Laura Edelson, Twitter’dan şunları yazdı:
“Son yıllarda bu erişimi Facebook İsim Library üzerindeki sistematik problemleri açığa çıkarmak, siyasi reklamlardaki yanlış bilgleri tespit etmek ve Facebook’un açık bir formda partizan yanlış bilgiye genişletmesini çalışmak için kullandık. Hesaplarımızı engelleyerek Facebook bütün bu çalışmaları sonlandırdı. Facebook onlarca gazeteci ve araştırmacının da bu bilgilere ulaşmasını engelledi”
Edelson, Bloomberg’e yaptığı açıklamalarda “r” dedi.
Facebook ise pürüzün sebebinin İsim Observer’ın müsaade almadan bilgi toplaması olduğunu savunuyor.
Facebook’ta siyasi reklamların nasıl yayıldığı, amaç kitlenin nasıl belirlendiğine ait tartışma Cambridge Analytica skandalıyla başlamıştı.
Cambridge Analytica skandalı nedir?
Cambridge Analytica, ‘tüketici, takipçi, seçmen davranışlarını değiştirmek isteyen’ iş dünyası ve siyasi partilere hizmet sunan bir data tahlil şirketi.
İngiliz The Observer gazetesi, 2014 yılında 50 milyon Facebook kullanıcı profilinin İngiltere merkezli akademisyen Aleksandre Kogan ve şirketi Küresel Science Research tarafından toplandığını yazdı.
Aleksandre Kogan, bilgileri internet sitesindeki bir uygulama aracılığıyla topladı. Kişilik testini yapmaları için fiyat ödenen Amerikalıların ve bu şahısların Facebook arkadaşlarının dataları ele geçirildi.
Kogan, Cambridge Analytica’yla bu bilgileri paylaşmak için bir muahede yaptı. Lakin Facebook’ta adapsız bilgi toplandığı tezlerini ifşaa eden Christopher Wylie, bu ferdî bilgilerin birçoklarının müsaadesiz ele geçirildiğini söylüyor.
Wylie, Cambridge Analytica’nın seçim sandıklarındaki tercihleri etkileyebilecek ve öngörebilecek güçlü bir yazılım kullandığını tabir etti ve sistemi ‘tam teşekküllü propaganda makinesi’ olarak tanımladı.
Bilgi ihlali yapıldığı tezlerini reddeden Facebook, Kogan’a bilgilere erişebilmesi için müsaade verildiğini söylemişti.
Ama Kogan, bilgileri Cambridge Analytica’yla paylaşarak ticari gayeyle kullanıp ruhsat kaidelerini da ihlal etmiş oldu.
Facebook, “İnsanlar bilerek bilgilerini paylaştılar, rastgele bir sisteme girilmedi, şifreler ve hassas bilgiler çalınmadı yahut hacklenmedi” dedi.
Toplumsal paylaşım ağı, sıkıntıdan 2015 yılında haberdar olduklarını belirtip uygulamayı kaldırdıkların söyledi, dataların de silinmesi talebinde bulundu.
Cambridge Analytica’nın ABD’de Donald Trump’ın lider seçilmesinde ve İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkma (Brexit) kararının alınmasında tesirli olduğu tez ediliyor.
Suçlamaların akabinde Cambridge Analytica şirketi kapatıldı.