Siz işten dönüp televizyon izlerken Instagram’da yediğini, içtiğini ve gezdiğini paylaşan takip ettikleriniz canınızı sıkıyor. Muhtemelen ‘Ben niçin bu kadar güçlü değilim?’ ve ‘Ben niçin bu kadar şanslı değilim?’ üzere cümlelerle kendinizi yargılıyorsunuz. Artık bu hissin bilimsel bir açıklaması var: Ördek sendromu.
Sosyal medya uygulamalarındaki beğeni, izlenme sayısı ve yorum özelliği birçoğumuz için doyuma ulaştıran bir araç haline geldi.
Gezdiğimiz yerleri çekmek, gördüklerimizi ve hatta yediklerimizi, içtiklerimizi bile paylaşmak için motivasyonumuz var.
Aldığımız yorumlar ve beğeni sayısı da hayatımızı büyük oranda etkiliyor. Başka yandan bizi izleyen takipçilerimizle de rekabette galip geliyoruz.
Her ne olursa olsun memnunluk pozları verebilmeyi; dünyanın en memnun, en hoş ya da en varlıklı şahsı üzere davranmayı başarmanız gerek.
Böylece kimse eksik ya da kusurlu tarafınızı görmez. Sizi kusursuz görenler ise kendi kusurlarının farkında oldukları için mutsuz ve eksik hissederler.
Arkadaşınızın memnunluğu ile keyifli olmak geride kaldı. Artık toplumsal medyadaki arkadaşlarınızın hayatına imrenerek bakıyorsunuz.
Bunun ismi Ördek Sendromu… Bu sendrom ömrün dışarıdan eksiksiz göründüğü, lakin aslında o denli olmadığı durumlarda kullanılanılmaya başladı. Ördek sendromu, insanların mutsuzluklarını gizleyerek memnunmuş üzere görünmelerine işaret ediyor.
Psikoloji alanında yapılan araştırmalar, insanların başarısızlık anlarını ve kusurlarını diğerlerinin görmesini istemediklerini ortaya koymaktadır. Ekseriyetle, makus vakitler ve hisler, dikkatle tasarlanmış sevinç maskeleriyle örtülür.
Bireyler, bu cins bir davranışın kendilerini korku ve depresyondan koruduğunu varsayarlar. Lakin, bu yalnızca süreksiz bir saklanma stratejisi olup, gerçek duygusal durumlarından kaçmanın bir yoludur.
Bireylerin öz hürmetlerinin düşmesi ve depresyonla daha yakın bir bağlantı kurmaları durumu, ekseriyetle ömürlerinin idealize edilmiş hali ile gerçeklik ortasındaki uçurumun genişlemesi sonucunda ortaya çıkar. Çeşitli çalışmalar, bu gerçeklik ve ülkü ortasındaki uzaklığın genişlemesinin, çeşitli ruhsal sorunlara sebep olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu durum, bireylerin hayatlarında karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarını zorlaştırır ve ruhsal sıhhatlerini olumsuz istikamette tesirler. Bu nedenle, gerçekçi beklentilere sahip olmak ve ömrü olduğu üzere kabul etmek, bireylerin ruhsal sıhhatlerini muhafazaları için kıymetlidir.
Sosyal medya ile münasebeti de tam da bu noktada başlıyor. Toplumsal medya platformlarında, bilhassa Instagram’da, kullanıcıların yalnızca en cazibeli, başarılı ve sevinçli anlarını paylaştığını fark etmişsinizdir. Bireylerin kendilerini farklı bir biçimde sunmaları, onları âlâ bilenler tarafından sıkça eleştirilir.
Bu durum, karşılıklı bir gizlenme ve maske takma eğilimine yol açabilir. Toplumsal medya üzerindeki bu yapay hayatlar, izleyiciler tarafından takip edilip taklit edilirken, ördek sendromuyla ilgili birçok örneği de beraberinde getiriyor.
Sosyal medya kullanıcılarının etkileşim oranları, beğeni ve paylaşım sayıları, günün gücü üzerinde belirleyici bir rol oynuyor. Bu etkileşimler çoklukla müspet bir seyir izlerken, bazen de negatif bir duruma dönüşebiliyor. Bu cins dalgalanmalar ve karmaşık hisler, ruhsal travmalara sebep olabiliyor ve sanal dünya, sanal algıları da beraberinde getiriyor.
Ördek sendromu örneğinde olduğu üzere, dışarıdan parlak görünen hayatların altında hüzünlü bir öykü yatabiliyor. Toplumsal medya ile ördek sendromu ortasındaki bu ilgi, işte tam da bu halde işliyor.
Eğitimci ve muharrir Salih Uyan tam da bu mevzuyu özetleyecek bir öykü paylaştı:
‘Bir çift düşünün. Meskenden çıkıp sinemaya gidiyorlar. Adam karısına geç hazırlandığı için kızıyor. Asansörde tartışarak iniyorlar.
Yolda trafik sıkışıyor. Adam bir yandan kendisini sıkıştıran araçlara bağırıp çağırıyor, bir yandan da geç kalmalarına sebep olan karısına saydırıyor.
Park yeri bulamayıp bir on dakika da o denli dolanıyorlar ve tam bir hudut harbi yaşıyorlar. Sinema de güzellerine gitmiyor. Çıkışta bu sefer bayan, makûs bir sinema seçtiği için eşini suçluyor. Tartışarak meskene dönüyorlar.’
“Şimdi gelelim toplumsal medyaya.”
Siz bu çiftin arkadaşı olduğunuzu düşünün. Meskeninizde pijamalarla huzur içinde oturuyorsunuz. Bu ortada Instagram’a arkadaşınızın fotoğrafı düşüyor. İki tane gülümseyen yüz, kucakta kocaman bir patlamış mısır paketi, art planda sinemanın afişi.Fotoğrafın altında şöyle yazıyor;“Harika bir bahar akşamı, enfes bir sinema, patlamış mısır ve aşkım.”Cümlenin sonunda bir de kalp var. Moraliniz bozuluyor. “Ben konutta atletle oturuyorum. Millet nasıl da eğleniyor!” diye canınızı sıkıyorsunuz.İşte toplumsal medyanın illüzyonu bu. Herkes ucu bucağı olmayan bir podyumda ha teğe poz veriyor. Seyirciler de bu büyük kıyaslama oyununa ha teğe özeniyor.Sosyal medyada keyifli gözükmek için harcanan çok büyük bir çaba var. Lakin ekranda bu uğraş gözükmüyor.
Siz de vakit zaman bu türlü hissediyor musunuz? Yorumlarda buluşalım…
