ABD’deki ShotSpotter isimli teşebbüsün davet merkezi tanıdık üzere görünse de çalışanların sorumluluğu çok daha yüksek.
Şirketin geliştirdiği algoritma saptanan bir sesin ateşlenen bir silaha ilişkin olup olmadığını tespit etmekle vazifeli.
Yanlış bir karara varılmasının feci sonuçları olabilir.
Şirket uzun vakittir medyada tenkitlerin amacında.
Teknolojisinin yanlışsız olmadığı ya da polisler ortasında ayrımcılığa yol açtığı üzere çok sayıda suçlama var.
ShotSpotter, bütün bu suçlamaların ortasında BBC News için şirkete erişim müsaadesi verdi.
BBC’nin Kuzey Amerika muhabiri James Clayton’ın haberine nazaran şirket önemli bir sorunu çözmeye çalışıyor.
ShotSpotter’ın başında bulunan Ralph Clark, “Bu sistemi bu kadar değerli kılan şey silahların ateşlendiği olayların yüzde 80-95’inin polise bildirilmemesinden kaynaklanıyor” açıklamasında bulunuyor.
Bunun birden fazla sebebi olabilir, kimi beşerler duyduklarından emin olmayabiliyor, kimileri diğerinin 911’i aradığını düşünüyor ya da polise güvenmeyebiliyor.
ShotSpotter’ın kurucuları ise 911’in sistemini büsbütün atlayarak diğer bir sistemle bunu tespit etmeyi hedefliyor.
Bunun için de mahallelerde aşikâr yapılara mikrofonlar takılmış durumda.
Ne vakit yüksek bir ses duyulsa bilgisayar bunun bir silah sesi mi yoksa öteki bir şey mi olduğunu bulmaya çalışıyor.
Daha sonra da bir analist devreye girerek kararı netleştiriyor.
‘Kurşun tek bir tarafta ilerler’
Olayların incelendiği odada eski bir öğretmen olan Ginger Ammon, algoritmanın her seferinde potansiyel bir silah sesi duyduğunda ‘ping’ diye bir sesin ihtar verdiğini gösteriyor.
Ammon evvel sesi kendi dinliyor, akabinde da bilgisayar ekranında görülen ses dalgalarını çalışıyor.
Ammon, “Kaç adet sensörün sesi algıladığını ve sensörlerin tek bir istikamette mi ilerlediğine bakıyoruz, zira teorik olarak kurşun yalnızca tek bir istikamette ilerleyebilir” açıklamasında bulunuyor.
Şayet bir silahın ateşlendiğinden emin olursa olay yerine polisin gönderilmesini sağlıyor.
Bütün bunlar 60 saniyeden az bir müddette gerçekleşiyor.
BBC Şirket mikrofonlarının nasıl bir görünüme sahip olduğunu paylaşmasa da bu biçimde olduğu varsayım ediliyor Şirketin sunduğu datalar ne kadar yanlışsız?
Nisan 2017’de Kori Ali Muhammad, California’nın Fresno kentinde bir mahallede çok sayıda beyaza ateş açarak öldürmeye niyetliydi.
Polise 911 telefonları geliyordu; lakin bu davetler çok net değildi.
ShotSpotter ise Muhammad’in aldığı yolu tespit edebildi.
Üç dakika ve üç cinayetin akabinde Muhammad gözaltına alındı.
Polise nazaran şayet ShotSpotter olmasaydı daha çok kişi ölebilirdi.
Şirket, polisleri teknolojilerini kullanmaya ikna etmek konusunda başarılı.
Şimdiye kadar ABD’nin 100 kentine mikrofonlarını yerleştirmiş durumda, fakat teknolojisi ise tartışılıyor.
George Floyd’un öldürülmesinin akabinde beşerler polislerin kullandığı teknolojileri daha çok merak eder hale geldi.
ShotSpotter, bütün kente pozisyonlandırılması istenirse kıymetli bir teknolojiye sahip.
O yüzden mikrofonlar daha çok siyahların yaşadığı mahallelere yerleştiriliyor.
Şayet şirketin teknolojisi eleştirildiği üzere, o kadar da hakikat değilse, bu topluluklar üzerinde yıpratıcı bir tesir meydana geliyor demek.
ShotSpotter, yüzde 97 oranında doğruluk oranına olduğunu savunuyor.
Lakin bunu teyit etmek çok mümkün değil.
Şayet bu oran yanlışsız değilse adalet sistemi için ağır sonuçları olacak demek.
Bu datayı teyit etmenin zorluğu ise alanda bir silahın ateşlenip ateşlenmediğinin tespit edilmesinin çetrefilli olmasından kaynaklanıyor.
Bu tezler Chicago’da araştırıldığında şirkete gelen ikazların yalnızca yüzde 9’unda bir silahın ateşlendiğine dair fizikî bir ispat bulunabildi.
Yetkililere nazaran bu düşük bir oran.
Bu da hadiselerin yüzde 91’inde bir silahın ateşlenip ateşlenmediğini kanıtlamanın mümkün olmadığını gösteriyor.
‘Pazarlama saçmalığı’
ShotSpotter’ın müdürü Clark ise sistemlerinin güvenilirliğini alandaki şahitlerin söylediklerine nazaran belirlediklerini aktarıyor.
Şirketi eleştirenlere nazaran ShotSpotter’ın sistemi ‘belki’lere dayanıyor.
Chicagolu avukat Brendan Max’e nazaran ise şirketin dataları bir ‘pazarlama saçmalığı’.
Görüntü gözetleme araştırma kümesi IPVM için güvenlik sistemlerini tahlil eden Conor Healy de şirketin verdiği dataların doğruluğunu sorguluyor.
Healy, polisin her bir yanlış uyarıyı ShotSpotter’a geri bildirimde bulunarak kayda geçirmediğini vurguluyor; argümanlarını kanıtlayan bilgiler varsa şirketin paylaşması gerektiğini aktarıyor.
Polisin algısını olumsuz etkilediği argüman ediliyor
ABD’de ateşli silahlarla işlenen hataların oranı artmakta.
Gece mesaisi boyunca polisler, ShotSpotter’ın ikazlarıyla gerçekleşmemiş bir olay yerine gidebiliyor.
Ülkenin dört bir yanında bu durum mahkemelerde hem savunma hem de savcılık tarafından kullanılıyor.
Şayet şirketin bilgileri sav ettiği kadar sağlam değilse ShotSpotter, polis memurlarını olmadığı halde silahların kullanıldığını sandıkları bir olaya gönderiyor.
Chicago’da ShotSpotter’dan kurtulmak için kampanya yürüten Alyxander Godwin, “Polis, durumun düşmanca olmasını bekliyor. Olay yerinde bir silah olmasını, hatta siyah ya da kahverengi bir bireyin silah tutuyor olacağını düşünüyor” açıklamasında bulunuyor.
Lakin şirkette bu durumu ortaya koyan bir bilgi yok.
Clark bu savlara, “Burada tanım edilen bir polis memurunun bir olay yerine gitmesi ve silahsız insanlara ateş açması. Bu durumun datalarda olmamasını geçtim, bu direkt spekülasyon” diyerek karşılık veriyor.
Lakin Clark şirketinin metodolojisinin sonları olduğunu da kabul ediyor.
BBC‘Mahkemelerde ispat olarak kullanılmamalı’
Chicagolu avukat Brendan Max, şirketin datalarını kanıtlayabildiği vakte kadar ShotSpotter raporlarının mahkemelerde ispat olarak kullanılmaması gerektiğini savunuyor.
Max, “Son 4-5 ayda onlarca Chicagolunun ShotSpotter’ın sunduğu ispatlar yüzünden gözaltına alındığını biliyorum. Eminim ülkenin dört bir yanındaki kentlerde de durum böyledir” diyor.
Max, şirketin sistemlerini kontrole ve tahlile açması gerektiği görüşünde.
Şirket ise algoritmaları sayesinde kurtarılan hayatlara dikkati çekmeyi tercih ediyor.
Çok sayıda yerde aktivistler, kentleri ShotSpotter’ı kullanmaktan vazgeçirmeye çalışıyor.
Öteki yandan ShotSpotter ise genişlemeye devam ediyor.
Fresno’da emniyet müdürü olan Paco Balderrama, 1 milyon dolar harcayarak ShotSpotter’ın alanını büyütme niyetinde.
Balderrama, “Diyelim ki ShotSpotter bir yılda yalnızca bir hayat kurtardı, bunun pahası nedir? 1 milyon dolar mı? Ben o denli olduğunu savunuyorum” diyor.
ShotSpotter’ın etrafındaki tartışmalar ABD’de yaşayanlar için büyük bir kıymet arz ediyor; şirketin teknolojisi bağımsız kurumlar tarafından denetlenip onaylanmadığı surece bu tenkitler de bitecek üzere gözükmüyor.