Bilim insanları, demans (bunama) hastalığını semptomlar başlamadan çok evvel ve yalnızca bir beyin taraması ile tespit edebilecek bir sistem üzerinde çalışıyor.
Geliştirilmekte olan yapay zeka uygulaması sayesinde, hastalığın yıllar içinde nasıl seyredeceği, stabil kalıp kalmayacağı ya da acil tedaviye muhtaçlık duyulup duyulmadığı hakkında da iddia yürütülebilecek.
Araştırmacılar, yeni sistemle hastalığa erken teşhis koyulmasının hastalar üzerinde bir tesir yaratacağı görüşünde.
Günümüzde demans hastalığını tespit etmek için birkaç tarama ve test yapılması gerekiyor.
Demans, Alzheimer da dahil olmak üzere hafızayı ve beyni etkileyen bir dizi hastalık için kullanılan ortak isim. Bugün dünyada 50 milyonu aşkın kişi demans (bunama) ile yaşıyor.
‘Erken müdahale çok önemli’
İngiltere’deki Alan Turing Enstitüsü ve Cambridge Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Zoe Kourtzi, “Eğer erken müdahale edebilirsek, tedaviyi daha erken başlatarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve verdiği ziyanı azaltabiliriz” diyor.
Prof. Kourtzi, bu sayede semptomların çok daha geç görülebileceğini ya da hiç görülmeyebileceğini savunuyor.
Geliştirilmekte olan sistem, demans hastalığından kuşku edenlerin beyin tomografilerini, binlerce demans hastasının beyin sinemalarıyla ve tıbbi kayıtlarıyla karşılaştırıyor.
Görüntülenen beyinler ortasında, uzman nörologların bile tespit edemeyeceği ortak örüntüler, sistem sayesinde tespit edebiliyor.
Birinci testlerde, hastaların beyin görüntülemesinde bariz hasarlar görülmese bile, demans hastalığının bulgular ortaya çıkmadan yıllar evvel tespit edilebildiği belirlendi.
Cambridge’deki dünyaca ünlü Addenbrooke Hastanesi ve diğer hafıza kliniklerinde yapılacak olan denemelerde, yeni sistemin muayene ortamında ne kadar işe yarayacağı da test edilecek.
Denemelere, bir yılda yaklaşık 500 hastanın katılması bekleniyor.
Sonuçlar, hastalarla ilgilenen hekimlere gönderilerek tedavi usulü belirlenecek.
BBC News Denis ve Penelope Clark geleceklerini planlayabilmek için Denis’in hastalığının tespit edilmesini bekliyor. Cambridge Üniversitesi’nden bilim insanlarıyla birlikte çalışmaya öncülük eden nörolog Dr. Tim Rittman, yapay zekaya dayanan sistemi “olağanüstü bir gelişme” olarak niteledi:
“Bu tip hastalıklar beşerler için hakikaten de yıkıcı olabiliyor. Hasebiyle hastalara daha sağlam bilgi verebilmek ve hastalığın muhtemelen nasıl seyreceği hakkında onları bilgilendirmek, hayatlarını planlamaları açısından büyük bir şey.”
Denemelerin birinci iştirakçilerinden 75 yaşındaki Denis Clark, bir et üretim şirketindeki yöneticilik işini beş yıl evvel bırakmış.
Eşi Penelope, geçen yıl Denis’in bazen hafızasıyla sorun yaşadığını fark etti.
Denis’te demans hastalığının geliştiğinden tasa ediyorlar.
O, hissettiği bulguları tanımlamaya çalışsa da, Penelope lafa girerek Denis’in bunu yapmakta zorlandığını söylüyor.
Çift, Denis’in tedavisi için meskenlerini satmak zorunda kalacaklarından kaygı ediyor.
Yeni geliştirilen sistemle hastalık tanısı için çok fazla beklemeyecek olmaları ve hastalığın seyriyle ilgili fikir edinecek olmaları onları rahatlatıyor.
BBC News Denis Clark, demans hastalığının tespit edilmesi için birçok teste girmek zorundaydı. Dr. Rittman’ın başka hastası 57 yaşındaki Mark Thompson, 10 ay evvel hafıza problemleri yaşamaya başladı. Thompson, yeni çalışmanın kendisi için büyük bir fark yaratmasını umuyor:
“Tanı konması için test üstüne test yapıldı, en az 4 beyin taramasına girdim. Sıhhat grubu büyük efor gösterdi lakin belirsizlik bende daha önemli mental meseleler yarattı. Yaşadığım şey tümör mü, ameliyat olmam gerekecek mi? Meselemin ne olduğunu bilmemek beni büyük bir gerilime soktu.”
Geliştirilen yeni yapay zeka teknolojisi ile demans kuşkusu olanların yaşadığı belirsizlik daha erken safhada giderilebilecek.
- Barkod, demans hastalarını muhafazanın bir yolu olabilir mi?
- İngiltere’de araştırma: ‘Her gün 25 gram işlenmiş et tüketmek, demans riskini yüzde 44 artırıyor’
- Demans nedir, neden bayanlarda daha çok görülür?