Rahip Branson krizi sonrası Türkiye’nin ABD menşeili eser ithalatına ek mali yükümlülük getirmesi ve ABD çıkışlı olup ABD menşeili olmayan eserlerden ise menşe ispatı istemesi, ithalatçıları güç durumda bıraktı.
Dünya’dan Yener Karadeniz’in haberine nazaran 2019’da çıkan karar öncesi yapılan ithalatların da bu kapsama alınması ve dokümanların geriye dönük istenmesine rağmen dokümanların üretici ülkeler tarafından düzenlenememesi sonucu gerekli kaideleri yerine getiremeyen onlarca şirket, milyonlarca TL’yi bulan ceza ile karşı karşıya kaldı.
Son olarak 30 Haziran’a kadar uzatılan evrak ibrazını yapamayan başta otomotiv ve dokumacılık olmak üzere kağıt, ambalaj, besin eserleri ve tütün dalı üzere pek çok kesimde yer alan firmalar, karşı dava için harekete geçerken kimi şirket ise vergi barışının devam etmesi nedeni ile vakit kaybetmemek için dava ile vergi barışı ortasında çekimser kaldı.
Davaların çok büyük oranda ithalatçı lehine sonuçlandığını lisana getiren bölüm temsilcileri, uygulamanın devlet için vakit ve maddi kayıp şirketler için ise vakit kaybına yol açtığını belirterek Ticaret Bakanlığı’nın uygulamayı yine gözden geçirmesi talebinde bulundu.
“Mevzuata uygun değil”
Bünyesinde 120 üyesi bulunan Dış Ticarete İstikamet Verenler Derneği’nin (DIŞYÖNDER) Lideri Hakan Çınar, pek çok üye ve ithalat yapan firmanın cezalar karşısında ne yapacağını şaşırmış durumda olduğunu söyledi. ABD Menşeli Kimi Eserlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar kapsamında tahsili gereken Ek Mali Yükümlülük ve bu yükümlülük kaynaklı KDV’nin, kanunun geriye yanlışsız işletilmesi formunda tahsil edilmeye çalışılmasının mevzuata uygun bir durum olmadığını vurgulayan Çınar, yalnızca bir tek otomotiv yan sanayi üreticisi firmaya gelen ceza ölçüsünün 3 milyon TL’nin üzerinde gerçekleştiğini söyledi. Çınar, pek çok firmanın şu anda nasıl bir yol izlemesi gerektiği konusunda düşünce yaşadığını aktardı.
“İlk kararda bu türlü bir kural aranmıyor”
Kelam konusu uygulama 2019 yılından beri mevcut fakat uygulama artık geriye dönük olarak da isteniyor. Uygulamanın başladığı 2019’da kimi şirketlere 20 milyon TL’yi bulan cezalar kesilmişti. Artık ise ceza sayısı çok daha fazla artmış durumda.
Çınar’ın verdiği bilgilere nazaran 2018/11973 sayılı ABD Menşeli Kimi Eserlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar’da ABD menşeli olmayan eşyalar için Ek Mali Yükümlülük muafiyeti için ithalat esnasında Menşe Şahadetnamesi ibrazına ait rastgele bir karar bulunmuyor. Ayrıyeten Menşe Şahadetnamesi ibrazına ait yayımlanmış uygulama bildiriminde de kelam konusu kural yok.
Çınar, “Bununla birlikte Gümrük Yönetmeliği’ne sonradan eklenen Süreksiz 16/3’üncü unsuruna ‘Bu fıkrayı değiştiren yönetmeliğin yayımı tarihinden evvel beyannamesi tescil edilmiş olan ve beyanname ekinde eşyanın menşeini tevsik eden uygun bir menşe şahadetnamesi yahut tedarikçi beyanı bulunmadığı halde menşe temelli ticaret siyaseti tedbiri, ek gümrük vergisi yahut ek mali yükümlülük üzere öteki mali yükümlülüklerin ödenmediği, eksik ödendiği yahut beyan edilmediği tespit edilen eşyanın menşeini tevsik eden uygun bir menşe şahadetnamesinin yahut tedarikçi beyanının 30/6/2021 tarihine kadar gümrük yönetimine ibrazı mümkündür’’ kararı getirilmiş. Bu durum ithalatçı firmanın yasal olarak ithalat esnasında Menşe Şahadetnamesi ibraz etmesi gerekmemesine karşın, ibraz edilmeyen beyannameler için sonradan Menşe Şahadetnamesi ibraz edilebilme imkanı getirilmiştir” dedi.
İhracatçı ülkeler geriye dönük evrak düzenlemiyor
Tekrar de ithalatçı firmalar yasal olarak ithalat esnasında ibraz yükümlülüğü olmamasına karşın ihtilaf yaşamamak ismine yurt dışı ihracatçılardan sonradan Menşe Şahadetnamesi talep etmiş. Fakat yurt dışı ihracatçı ülkelerin kendi yasal mevzuatlarındaki ihracat tarihinden itibaren 6 aydan daha uzun mühlet tarihli eşyalar için Menşe Şahadetnamesi sonradan düzenlenmeyeceğine dair kararlar olması sebebiyle ithalatçı firmalar sonradan Menşe Şahadetnamesi talebine olumsuz dönüş yapılmış.
Çınar, ihracatçı ülkelerin ihracat tarihinden itibaren 6 aydan sonra Menşe Şahadetnamesi yapılıp yapılmayacağına dair Türkiye’nin o ülkelerdeki Ticaret Ataşeliklerine yazılı olarak sorduğunu ve bunun da münasebetleri ile teyit edildiğini belirtti.
İthalat yapan binlerce şirket Ticaret Bakanlığı’nın bu sıkıntı devirde firmaların ticari hayatlarının sekteye uğratılmamak ismine mevzuyu tekrar değerlendirmelerini beklerken öte yandan bu istikamette açılan pek çok davanın da kendileri lehine sonuçlanacağını ve devletin gereksiz yere vakit ve maddi kayba uğrayacağını lisana getiriyor. Bu kapsamda karşı davalar da hızlandı.