Gazeteduvar muharriri Bahadır Özgür, Tarım Kredi Kooperatifleri’nin iştiraki Gübretaş’ın İran’daki fabrikasından Türkiye’ye gübre taşımak için 100 milyon dolarlık yatırımla satın aldığı iki geminin evvel Sezgin Baran Korkmaz’ın Bodrum’daki Kervansaray Otel’i sattığı iş insanı Şaban Kayıkçı’ya, daha sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan‘la iştirakleriyle bilinen Çetinkaya Ailesi’nin şirketine geçişinin hikayesini yazdı.
Özgür’ün verdiği bilgiye nazaran bir vakitler Diyarbakır Vilayet Tarım Müdürlüğü’nde memur olan Şaban Kayıkçı, kısa müddette adeta sihirli değnek dokunmuşcasına zenginleşti. Gübretaş 2008’de İran’da dev gübre fabrikası Razi Petrokimya’yı, Şaban Kayıkçı’nın şirketiyle birlikte satın aldı. Kayıkçı bu şirkette yüzde 23.9 hisse sahibiydi. Kayıkçı’nın kardeşi Gübretaş’ın İran’daki şirketin idare şurasına girdi.
Gübretaş daha sonra İran’dan amonyak getirmek için 100 milyon doları bulan bir yatırımla, deniz filosu kurmaya girişti. 2013’te Güney Kore’ye sipariş ettiği iki LNG gemisi, merasimle teslim alındı ve gemi sayısı 5’e yükseldi. Gemilerin ismi, ANKA ve DİCLE’ydi.
Gübretaş, 2015’e yılında denizcilik filosunun zatı şirketi Negmar’ın paylarını satışa çıkardı. İhaleye katılan tek şirket olan Raintrade Petrokimya ve Dış Ticaret A.Ş.,’nin sahibi Şaban Kayıkçı ve Suudi Arabistanlı ortaklarıydı.
Bahadır Özgür, Gübretaş’ın satış sürecini şöyle anlattı:
“Raintrade, yükümlülüğünü yerine getirmediğinden ötürü ihale iptal edildi. 2016’da tekrar çıkılan ihalede de Raintrade tekrar tek alıcıydı. Onun da tıpkı münasebetle iptalinin akabinde yapılan üçüncü ihaleye iki firma katıldı: Raintrade ve Asya Gaz.
Yani Şaban Kayıkçı’nın İran’daki yatırımında ortağı olduğu Gübretaş, denizcilik paylarını satıyor; Şaban Kayıkçı’nın şirketiyle, Şaban Kayıkçı’nın başka şirketi ihalede yarışıyor; ihaleyi Şaban Kayıkçı kazanıyordu.”
Özgür’ün verdiği bilgiye nazaran İran’dan amonyak taşımak için alınan iki geminin adresi ise farklı bir şirket oldu:
“Gübretaş’ın denizcilik şirketlerinin bir kısmı Negmar’la birleştirilmişti; bir tanesi hariç: Nbulkgas. Güney Kore’den alınan gemiler onun bünyesindeydi. Nbulkgas, 2015’te Negmar Denizcilik tarafından kurulmuş ve adet olduğu üzere Şaban Kayıkçı ile Suudi Arabistanlılar da 2017’de idareye dahil olmuştu.
İki yıl sonra, 2020 yılında Gübretaş borsaya yaptığı açıklamayla Nbulkgas’ı satışa çıkardığını duyurdu. Kısa müddet sonra da şirketin 75 milyon dolar bedelle, Pasco Investment Holding CO.’ya satıldığı açıklandı.
Pasco Investment, bir off shore cenneti olan Marshall Adaları’ndaydı. Kağıt üzerinde ‘büyük bir yabancı yatırımcı’ hissi uyandıran şirket, gerçekte özbeöz yerliydi. Hem de tanıdık birisinin.
Pasco Investment’ın 2020’de İstanbul’da kurduğu şirketin ismi Pascogas’dı ve 2019’da kurulan UBK Denizcilik’in isim değiştirmiş haliydi. Kurucusu da Uğur Berke Kayıkçı’ydı. Kayıkçı, Marshall Adaları’ndaki şirkette yöneticiyken, Türkiye’deki şirketin idaresinden ayrılıp yerini, denizcilik bölümünün tanınmış isimlerine bıraktı: Mecit Çetinkaya ve oğlu Mecit Mert Çetinkaya.
Üç jenerasyon denizci olan ailenin üç ferdinin ismi de tıpkı. Dede Mecit Çetinkaya’nın öyküsü ise anlatılmaya paha.
1978 yılında vefat ettikten sonra kendi ismini taşıyan oğlu Mert Çetinkaya, 1997’de Manta Denizcilik’i kurdu. Oğlu Mecit Mert Çetinkaya ile birlikte yönetiyor şirketi. Kayıkçı’nın ortakları iki Mecit, mavnacı Mecit’in oğlu ve torunu yani.
Ancak kamuoyu Mecit Mert Çetinkaya’nın ismini birinci defa, akıllarda kazınmış bir ‘deyimle’ duymuştu. Erdoğan’ın televizyonda ‘Gemi var, gemicik var’ kelamlarını söylemesine vesile olan 2007’de kurulan MB Denizcilik şirketinin sahipleri, Burak Erdoğan ve Mecit Mert Çetinkaya’ydı. Şirket, Çetinkayalar’a ilişkin Manta Denizcilik’in adresinde faaliyete başlamıştı. Hala de iştirak devam ediyor. 2020 itibariyle gemi sayısı 10’a yükseldi. İkisinin okul arkadaşlığı, ortalarındaki yakın bağlantı çok yazıldı, çizildi.
MB Denizcilik, 2021 yılının başında yer değiştirme kararı aldı ve Gübretaş’ın gemilerini alan Pascogas’ın adresine taşındı. Çetinkaya ailesinin Manta Denizcilik şirketinin de birebir adreste olduğunu not edelim. Özetle bütün şirketler tek bir adreste buluşmuş oldu.
Pascogas’ın aldığı ANKA ve DİCLE gemileri Panama bandıralı ve Panama’da kurulan, Şaban Kayıkçı’nın da bir periyot yöneticilik yaptığı off shore şirketlere bağlı faaliyet yürütüyor. Bu gemiler hiç amonyak taşıdılar mı bilmiyoruz lakin, daima yabancı şirketlere kiralandığını, petrol nakliyatına da uygun halde modernize edildiğini, denizcilik haberi veren yayınlardan okuyoruz.
Bundan 13 yıl evvel, çiftçiye daha ucuz ve âlâ gübre sağlamak ismine başlatılan milyon dolarlık yatırımların adresi, buralara kadar uzanıyor işte.”