Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz’deki doğalgaz rezervi için birinci fazın 10 kuyudan günde yaklaşık 10 milyon metreküp doğalgazı taşımayı hedeflediklerini lisana getirerek, “Maksimum üretim düzeyine çıktığımızda ülkemizin gereksiniminin yaklaşık 3’te 1’lik kısmını Karadeniz alanında sağlamış olacağız. Öbür bir söz ile meskenlerin, konutların doğalgaz gereksiniminin tamamını Sakarya gaz alanından karşılar hale geleceğiz” dedi.
Türkiye’nin yenilenebilir güçte büyük yol kat ettiğini söyleyen Dönmez, “Türkiye, 2000’li yıllarda global yenilenebilir güç istatistiklerinde ‘Diğer’ başlığı içinde iken, bugün sahip olduğumuz toplam yenilenebilir güç şurası gücüyle Avrupa’da beşinci dünyada on ikinci sırada yer alıyoruz. Yalnızca 2020 yılında devreye aldığımız yenilenebilir güç konseyi gücü 24 Avrupa ülkesinin toplam yenilenebilir güç şurası gücünden fazladır” tabirlerini kullandı.
Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bursa Uludağ Üniversitesi’nde ‘Bağımsız Güç Güçlü Türkiye’ bahisli konferansa katıldı. Karadeniz’de bulunan doğalgaz ile ilgili de açıklamalarda bulundu.
Bakan Dönmez’in kelamları şöyle:
“2023’e gazın birinci fazını sisteme vereceğiz”
“2023’e gazın birinci fazını sisteme vereceğiz. Birinci faz için açılması planlanan yaklaşık 10 kuyudan, günde yaklaşık 10 milyon metreküp doğal gaz taşımayı hedefliyoruz. İkinci fazda artan kuyu ölçüsüyle birlikte karaya aktarılan doğal gaz ölçüsü günde yaklaşık 40 milyon metreküpe kadar çıkacak. Azamî üretim düzeyine çıktığımızda ülkemizin gereksiniminin yaklaşık 3’te 1’lik kısmını Karadeniz alanında sağlamış olacağız. Öbür bir söz ile meskenlerin, konutların doğal gaz gereksiniminin tamamını Sakarya gaz alanından karşılar hale geleceğiz. Deniz tabanında yaklaşık 2 bin 200 kilometrekarelik bir alan içinde yaklaşık 40 adet üretim kuyusundan gelen doğal gazın toplanmasını ve boru çizgisine aktarılmasını sağlayacak bir şebeke kuracağız. Deniz tabanı üretim tesisini kara tesisine bağlayacak boru sınırımız 169 kilometre olacak. Şu ana kadar, gerekli boruların yüzde 50’den fazlasının üretimi tamamlandı ve yüklemeye hazır durumda. İnşallah önümüzdeki yılın ortalarında Karadeniz’in tabanına boruları serip birinci kaynağı vuracağız”
“Güçlü Türkiye yolunda çektiğimiz bütün külfetlerin sonu aydınlıkla noktalanacak”
“Türkiye’nin 20-30 yıl öncesine bakarsanız Türkiye’nin nereden nereye geldiğini daha yeterli anlarsınız” diyen Bakan Dönmez, “O devri romantize ederek hoş göstermeye çalışanlar emin olun ki elindeki statükoyu, gücü kaybeden, kendini her vakit halkın üstünde görenlerdir. Yeni bir devrin arifesindeyiz. Yeni bir doğumun sancılarını çekiyoruz. İnanıyorum ki büyük ve güçlü Türkiye yolunda çektiğimiz bütün bu sorunların sonu aydınlıkla noktalanacak. Siz gençler, yaşanan her şeyi zahiriyle değil batınıyla, perde gerisiyle görmek zorundayız. Bugün burada bağımsız enerjiyi güçlü Türkiye’yi konuşmak için bir ortaya geldik. Ancak öncesinde bu türlü bir girizgâhla bizleri geleceğe taşıyacak olan sizlerin ne kadar büyük bir sorumluluğa sahip olduğunuzu, hangi zorluklarla karşılaşabileceğinizi hatırlatmak istedim”
“Türkiye toplam yenilenebilir güç konseyi gücüyle Avrupa’da beşinci dünyada on ikinci sırada yer alıyor”
Karada ve denizde bağımsız güç ülküsüne ulaşmak için gece gündüz çalıştıklarını lisana getiren Dönmez, “Karadeniz’de 540 milyar metreküplük gaz keşfimizin milletimizi nasıl mutlu ettiğini gittiğimiz her yerde görüyoruz. Akdeniz’i karış karış arıyoruz. Bizler Mavi Vatan stratejisiyle yeni bir vizyon ortaya koyarken, Türkiye’nin Akdeniz’de yürüttüğü çabayı kötüleyen, bu çabası ‘düşmanca ve saldırgan’ olarak niteleyen birtakım mahfiller diğerlerinin ismine bu süreci baltalamak istiyor. Düşmana beğenilen görünmek için kendi milletine düşmanlık eden bu türlü bir zihniyet geçmişte de var olmuştu bugün de zavallı halleriyle tekrar sahnedeler. Öteki yandan yerli ve yenilenebilir güce yatırımlarımız bütün süratiyle devam ediyor. Yenilenebilir güç konseyi gücün toplam şurası gücün yüzde 53’üne ulaştı. 2020 yılı ve 2021 yılı birinci dokuz ayında devreye giren elektrik üretim santrallerinin neredeyse tamamının yenilenebilir güç kaynaklarından oluştu. Türkiye, 2000’li yıllarda global yenilenebilir güç istatistiklerinde ‘Diğer’ başlığı içinde iken, bugün sahip olduğumuz toplam yenilenebilir güç konseyi gücüyle Avrupa’da beşinci dünyada on ikinci sırada yer alıyoruz. Yalnızca 2020 yılında devreye aldığımız yenilenebilir güç konseyi gücü 24 Avrupa ülkesinin toplam yenilenebilir güç konseyi gücünden fazladır” tabirlerini kullandı.
“Temel amacımız, güç ithalatını azaltmak, elektriğimizi yerli kaynaklardan üretmektir”
Güç teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik son vakitlerde harikulade bir ilerleme yaşandığını kaydeden Bakan Dönmez, “Temel amacımız, Türkiye’nin güç ithalatını azaltmak, elektriğimizi yerli kaynaklardan üretirken, güç teknolojilerini de yerlileştirmektir. Burada genç yeteneklere büyük iş düşecektir. Güneşten hidroliğe, rüzgardan jeotermale kadar her alanda teknolojik dönüşümü yerli üretim, yerli insan kaynağı ve yerli Ar-Ge ile gerçekleştirmek istiyoruz. Bir öteki kıymetli başlığımız da güç verimliliği. Son 4 yılda güç verimliliğine yapılan yatırımlarla 1,2 milyar dolarlık yıllık tasarruf elde ettik. Öteki yan kesimleri de hesaba kattığımızda toplamda 3,6 milyar dolarlık büyük bir katma kıymet sağlıyor. Burada gençlerimize, sizlere büyük bir iş düşüyor. Biz güç teknolojilerini sizler için dünyaya meydan okuyacağınız, dünya ile rekabete girebileceğiniz bir alan olarak tanımlıyoruz. Sizlere güveniyoruz. Sizlere inanıyoruz. Bilginize, heyecanınıza, fikirlerinize, gücünüze muhtaçlığımız var. Daima birlikte Türkiye’yi doruğa taşıyoruz” biçiminde konuştu.
“Yarın lityum, kobalt, hidrojen ve pahalı mineraller kullanılacak”
‘Gelecekte güç nasıl olacak’ sorusunu kıymetlendiren Dönmez, “Enerji teknolojilerinin gelişimiyle birlikte güçte bildiğimiz pek çok şey süratle değişime uğruyor. Memleketler arası Güç Ajansı raporuna nazaran bugün ki petrol-doğalgaz ticaretlerinin yerini yarın lityum, kobalt, hidrojen, pahalı mineraller alabilir. Bu yeni hammadde döngüleri yeni çeşit bir jeopolitik sistem ve yeni bir güç tertibi getirebilir. Bu sebeple bugünü düşündüğümüz kadar yarını da görmek ve anlamak zorundayız. Raporda tahminen de verilen iletilerin en değerlisi güç dönüşümünün o denli kolay, sistemli olmayacağı. Net sıfır baz yük manasında iki küme var. Bir kümeye nazaran yenilenebilir kaynaklar her şeye kâfi. Lakin eylül ayında İngiltere’de rüzgarın az esmesi sonucu fiyatlar arttı. Ya da bu yıl mevsim anormalitesi yüzünden HES’ler elektrik üretiminde evvelki yıllara nazaran fazla rol alamadı. Pak güç kaynakları da iklim değişikliğinden etkileniyor. Şu anda iklim değişikliği görüşmelerinin yapıldığı Glasgow’da elektrik üretiminin 71’i nükleerden. Evet, bir maksat var fakat oraya gidilmesi için yapılması gereken çok şey var” dedi.
“Bizi geleceğe götürecek teknolojilerin yalnızca yüzde 50’si şu anda kendini ispatlamış durumda”
Elektrikli otomobillerin gelişinin çok kıymetli olduğunun altını çizen Dönmez, “Fakat elektrikli otomobiller yalnızca sessiz arabalar değil. Bunlar tıpkı vakitte tekerlekli elektrik talebi. Örneğin bayram tatillerinde yapılan seyahatleri düşünün. İstanbul’daki elektrik talebi, 2-3 gün içinde Muğla, İzmir, Antalya’ya kayıyor ve orada yalnızca 7-10 gün kalıyor ve geri dönüyor. Elektrikli otomobiller şebekeye dayanak de verebilir. Bunu yapan modeller var. Ama otomobil üreticileri için pil ömrü daha kıymetli olduğundan burada taviz vermek istemeyebilirler. Öbür taraftan ağır yük nakliyeciliği yapan kamyonlar ne olacak? Uçaklar, gemiler başka yanda. Bu sorulara tüm dünya karşılık arıyor. Alternatif yakıtlar, elektriklenme, hibrit sistemler kıymetli hale geliyor. Açıkçası bizi geleceğe götürecek teknolojilerin yalnızca yüzde 50’si şu anda kendini ispatlamış durumda. Lakin üzerinde çalışılması gereken birçok güç teknolojisi var. Hidrojen bunlardan bir tanesi. Tahminen füzyon bir oburu olabilir. Bir başka tarafta da dijitalleşme giderek değer kazanacak. Geleceğe dair en kıymetli senaryolardan biri elektriğin toplam güç tüketimindeki oranının yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkması. Bu çıkış birçok yarar ve riski beraberinde getirecek. En kıymetlisi esneklik muhtaçlığı olacak” diye konuştu.
Bakan Dönmez kelamlarına şöyle devam etti:
“Esneklik gereksiniminin tahminen en kolay karşılanabileceği yerlerden biri de tüketici lakin elektronik olarak. Mesela rüzgar esmediğinde buzdolapları yarı güç modunda çalışsa ya da mesken aletlerinin denetim edilebilen değişik güç modları olsa. Örneğin cep telefonlarındaki güç ayalarını biliyorsunuz. Pil bitmeye yakın bunları en az tüketecekleri noktaya çekiyoruz, ekranı kısıyoruz. Aslında bir güç idaresi yapıyoruz. Bir kısım telefon otomatik yapıyor bunu. Pil belli bir oranın altına fikir aydınlığı azaltıyor ve bunu aşikâr algoritmalarla yapıyor.”
“Kripto para için harcanan elektrikle Afrika’da milyonlarca insanın hayatı değişebilir”
Kripto para için harcanan elektrikle Afrika’da milyonlarca insanın hayatı değişebileceğini söyleyen Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Bugün yapay zekâ algoritmaları, çok başarılı lakin inanılmaz elektrik tüketiyor. Aslında mesken aletlerinin yerini algoritmalar da alıyor diyebiliriz. Ama bu algoritmaların akıllı tasarlanması büyük bir alan açabilir. Yani şebekeden gelen sinyallere nazaran artan ya da azalan güç tüketimi ya da ısıtma-soğutma sistemlerinin genel sisteme takviye olması değerli. Tahminen güç dönüşümünün en kritik noktası endüstrinin karbonsuzlaşması. Bir örnek verecek olursak hidrojenden sıfır emisyonlu çelik üretilmesi üzere. Çimento bölümü çok daha değişik zira ısı çok kullanılıyor ve süreç içinde kimyasal yansımadan ötürü emisyon çıkıyor. Kimyasal üretimi, plastikler başka birçok eserinin üretilmesi için inanılmaz güç harcanıyor ve emisyon üretiliyor karşılığında. Bir tişört üretilmesi 3 bin litre su muhtaçlığına mal oluyor. 2 kilowatt saat da elektrik gerekiyor. Bu güç ve kaynak tüketimini azaltacak teknolojilere acil gereksinimimiz var” sözlerini kullandı.
“Üniversiteler sürecin daha fazla içinde yer alacak”
“1970’lerde araçlar 100 kilometrede 20-23 litre yakıt kullanımı ile çalışıyordu. 50 yılda bu oran üçte bir dörtte bir oranına kadar düştü. 100 watt ile aydınlatan ampuller artık 12 wattlara kadar düştü” diyerek kelamlarına devam eden Dönmez, “Son 15 yılda, Edison’dan, Tesla’dan beri tıpkı olan aydınlatmalar, çip teknolojisiyle tıpkı olan LED sistemlere kaydı. 15 yılda 6-7 misli güç verimliliği oldu. Tahminen önümüzdeki periyotta ısı pompaları değerli olacak. 50 yılda güç bölümü büyük bir değişim yaşadı. Artık bir öbür soru da şu. Sonraki 50 yılı nasıl hayal ediyoruz? Sonraki 50 yıla hangi hazırlıklarla, hangi öngörülerle giriyoruz? İnsan kaynağımızı, bilgi ve deneyimimizi hangi alana kanalize ediyoruz? Burada üniversitelerimiz bilhassa entelektüel sermayenin yetiştirildiği, Ar-Ge ve inovasyon yapıldığı bilgi ve teknoloji merkezleri olarak öne çıkıyor. Önümüzdeki yıllarda üniversiteler daha fazla bu sürecin içerisinde yer alacaklar. O nedenle geleceği bugünden kurmak, dünya ile nitelikli teknolojilerde rekabet edebilmek ve kendi öz markalarımızı, patentlerimizi, teknolojilerimizi çıkarmak ismine üniversitelerimiz daha fazla sorumluluk yüklenecek. Türkiye, bu süreçte önemli bir bilgi ve deneyim birikimiyle eminim ki bu süreçte yıldızı parlayan ülkelerden biri olacak” dedi. (İHA)
