Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nureddin Nebati, 2022 genelinde enflasyon görünümüne ait olarak yaptığı açıklamada “Maliyet taraflı baskılar, döviz kurunun gecikmeli tesiri, global güç fiyatlarının tesirleriyle enflasyonun yüksek seyretmesi beklenmektedir. Yıl sonunda enflasyonun atılan kararlı adımlarla gerilemesini bekliyoruz” dedi.
Nebati ayrıyeten temel besin, paklık eserleri, otomotiv, çimento, gübre, hububat depolama ve antrepoculuk (lisanslı depo) üzere spekülatif fiyat hareketliliğinin yahut stokçuluğun tespit edildiği dallarda saha kontrolleri yapılarak, riskli mükelleflerin tespit edildiğini söyledi.
Dünya gazetesinin sorularını yazılı olarak cevaplayan Bakan Nebati, besin ve güç fiyatlarının enflasyona tesir ettiklerinin görüldüğünü tabir ederek “Başta vergi olmak üzere attığımız adımların fiyatlara yansımasını yakından takip edeceğiz. Piyasa gerçekleriyle uyuşmayan haksız fiyat ile uğraş edeceğimizden kimsenin kuşkusu olmasın” tabirlerini kullandı.
Nebatinin açıklamaları şöyle:
“Petrol ve doğalgaz fiyatları enflasyon ve cari süreçler istikrarı üzerinde olumsuz tesir yaratacak”
“Salgının iktisat üzerindeki tesiri azalmaya başla mışken artık de Ukrayna krizi çıktı. Bu durum Türkiye iktisadını ve uygulanmakta olan programı nasıl etkileyecek?
Yakın vakitte kıymetli ticaret ortaklarımız Rusya ve Ukrayna ortasında tezahür eden vaziyetin insani ve toplumsal boyutta oluşturacağı yıkıcı sonuçlarının yanı sıra global ölçekte de bir dizi ekonomik aksiliğe neden olabileceği aşikârdır. Bilhassa güç ve ziraî emtiada yaşanan fiyat artışlarının hâlihazırda yüksek seyreden global enflasyonist ortama ek baskı yapması ve finansal piyasalarda oynaklıklara yol açması beklenmektedir. Bununla birlikte, global risk iştahının azalması ve memleketler arası sermaye hareketlerinin daha da yavaşlaması kestirim edilmektedir. Bu global risklerle birlikte Rusya ve Ukrayna ile olan ekonomik bağlarımızın boyutu nedeniyle ülkemiz dış ticaret, turizm, güç ve besin dallarında de etkilenebilecektir.
Hakikaten 2021 yılı prestijiyle kelam konusu iki ülkenin ihracatımızdaki hissesi yüzde 3,9 iken, ithalatımızdaki hissesi yüzde 12,4’tür. Turizm açısından değerlendirildiğinde Rusya ve Ukrayna’dan ülkemize gelen ziyaretçilerin sayısının yaklaşık 7 milyon olduğu görülmektedir. Başka taraftan, salgın sonrası periyodun en yüksek düzeylerine ulaşan petrol ve doğalgaz fiyatlarının gerek enflasyon gerek cari süreçler istikrarı üzerinde olumsuz tesirler yapacağı bedellendirilmektedir. İlaveten, kelam konusu ülkelerde değerli bir tartısı olan Türk müteahhitlik firmalarının süreçten olumsuz etkilenebileceği düşünülmektedir.
Son olarak, iki ülkenin tarım eserlerinde kıymetli ticaret ortaklarımız olması sebebiyle, tarım bölümünü etkileyebilecek gelişmeler de yakınen takip edilmektedir. Elbette bu risklerin ülkemiz ve başka ülke ekonomileri üzerindeki tesirleri, savaşın müddetine ve boyutuna bağlı olarak değişebilecektir. İktisat idaresi olarak, bütün bu gelişmeleri ve mümkün tesirleri paydaş kurumlarımızla birlikte yakından takip ediyor ve kelam konusu gelişmelerin ekonomik boyutlarını tüm alanlarıyla ele alıp kıymetlendiriyoruz.
“Enflasyonun yüksek seyretmesi beklenmektedir”
Enflasyon, tüketici fiyatlarında yüzde 50’yi, üretici fiyatlarında yüzde 100’ü aşmış durumda, enflasyonun bundan sonra nasıl bir seyir izleyeceğini düşünüyorsunuz? Üretici ve tüketici enflasyonu ortasındaki makasın daralması mümkün mü?
Enflasyonla gayret en değerli önceliklerimizden birisidir. Bu alanda gerek kısa vadeli gerekse orta ve uzun vadeli siyaset adımlarımızı hayata geçiriyoruz. Öncelikle fiyat istikrarını olumsuz etkileyen döviz kuru dalgalanmalarını engellemek üzere bir dizi enstrümanı hayata geçirerek kıymetli kazanımlar elde ettik. Son periyotta, besin eserlerinde KDV oranını yüzde 8’den yüzde 1’e, elektrikte ise KDV oranını yüzde 18’den yüzde 8’e indirdik. Kelam konusu önlemler enflasyonla çabada kararlığımızı göstermektedir. Öteki yandan, enflasyonun yapısal ögelerine yönelik çalışmalarımızı ise Fiyat İstikrarı Komitesi bünyesinde ilgili kurumlarımızla birlikte sürdürüyoruz.
Bildiğiniz üzere, salgın sonrası devirde tüm dünyada güç ve öbür emtia fiyatlarında görülen artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar global seviyede enflasyonun artmasına neden olmuştur. Arz taraflı bu tesirler ülkemizde de hissedilmiştir. 2022 yılı genelinde maliyet istikametli baskılar, döviz kurunun gecikmeli tesiri, global güç fiyatlarının tesirleriyle enflasyonun yüksek seyretmesi beklenmektedir. Yılsonunda enflasyonun atılan kararlı adımlarla gerilemesini bekliyoruz. Enflasyonda düşüşü sağladığımız vakit TÜFE ile ÜFE ortasındaki makas da daralacaktır. Önümüzdeki devirde enflasyonun düşmesi noktasında disiplinli maliye siyasetine da devam edilecek; ve tüm politikalarımızda paydaşlarımızla iştirakçi yaklaşım sürdürülecektir.
“İndirimlerin fiyata yansımasını yakından takip ediyoruz”
Bilhassa besin ve güç fiyatları kaynaklı enflasyonun indirilmesi konusunda, mevcut uygulananların dışında özel bir program uygulamayı öngörüyor musunuz?
Ülkemizde bilhassa besin ve güç fiyatları kaynaklı baskıların enflasyon üzerinde tesirli olduğunu görüyoruz. Besin fiyatlarındaki artışı denetim altına almak için ziraî üretimi desteklemek ismine tarım takviyelerini 25,6 milyar TL’den 29 milyar TL’ye çıkardık. Ayrıyeten, yakın vakitte gübre fiyatlarında indirim yaptık. Başta hububat ve yağlı tohumlar olmak üzere besin ve hammadde arz güvenliğinin sürdürülebilirliğini sağlamak gayesiyle üretim basamağından yurtiçi satış ve dış ticaret dahil tüm ticari etaplarda gerekli önlemlerin vatandaşlarımızın lehine uygulanması tarafında adımlar atacağız. ‘Birlikten Berekete’ isimli proje üzerinde çalışmalarımıza devam ediyoruz ve yakın vakitte hayata geçireceğiz. Bu projemizle, tüketicilerin belli temel eserlerde makul fiyatlarla eserlere erişimini sağlayacağız. Ayrıyeten, başta vergi olmak üzere attığımız adımların fiyatlara yansımasını yakından takip edeceğiz. Piyasa gerçekleriyle uyuşmayan haksız fiyat ile uğraş edeceğimizden kimsenin kuşkusu olmasın. Bu kapsamda, Bakanlığımızca oluşturulan Enflasyonla Gayret Timi ile firmalar yakından denetlenmekte ve piyasa istikrarıyla uyuşmayan fiyat hareketleriyle ilgili yasal yerde en sert tedbirler alınmaktadır.
“Stokçu bölümlerde riskli mükellefler tespit ediliyor”
Fiyat artışlarıyla ilgili artırılan kontrollerin sonuçlarının ölçülmesine ait bir sisteminiz var mı?
Bakanlık bilgi tabanında bulunan e-arşiv fatura, e-irsaliye ve gibisi elektronik evrak dataları, mükellefl er tarafından bildirilen yahut Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından elektronik dokümanlardan faydalanılarak oluşturulan alış satış beyanları, mükellefl erin mali tabloları üzerinden yapılan tahlil çalışmaları ile bakanlığımıza intikal eden ihbar ve şikâyetler hassasiyetle bedellendirilmektedir. Bakanlığımız tahlil ünitelerinde yürütülen bu çalışmalar ardından fiyat artışlarının yahut stokçuluğun gözlemlendiği bölümler bazında saha kontrolleri ve fiili envanter çalışmaları yapılmaktadır.
Temel besin, paklık eserleri, otomotiv, mobilya, alkollü-alkolsüz içecek, çimento, ayakkabı, kozmetik, inşaat materyali, kağıt, plastik, kırtasiye, gübre, hububat depolama ve antrepoculuk (lisanslı depoculuk) başta olmak üzere spekülatif fiyat hareketliliğinin yahut stokçuluğun tespit edildiği dallar nezdinde fiili envanter, yoklama, izahat istenmesi üzere saha kontrolleri yapılmak suretiyle riskli mükellefl er tespit edilmektedir. Yapılan saha kontrollerine ağır bir biçimde devam edilmekte olup, haksız fiyat artışları ve stokçuluğun önlenmesi ismine ilerleyen devirlerde de kararlılıkla alanda bulunulmaya devam edilecektir. Yürütülen bu çalışmaların kıymetlendirilmesi sonucunda vergisel taraftan riskli olduğu tespit edilen mükellefler nezdinde cari yıl vergi incelemeleri de yapılmaktadır.”