Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımlar, Rus sermayesinin memleketler arası sirkülasyonunu kıymetli ölçüde kısıtladı.
Türkiye ise Rusya’ya Birleşmiş Milletler’in uyguladığı yaptırımlar dışında rastgele bir yaptırım uygulamayan az sayıda Avrupa ülkesinden biri.
Pekala bu durum, Rus sermayesinin Türkiye’ye yönelmesine yol açabilir mi? Uzmanlara sorduk.
Yabancılara satılan her 9 konuttan birini Ruslar alıyordu
Rusların Türkiye’den aldığı konut sayısının sonbahardan itibaren artışa geçtiği görülüyor.
Bu yalnızca Türkiye’de yabancılara konut satışının artmasıyla bağlantılı değil; Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) datalarına nazaran 2019’da yabancılara satılan her 16 konuttan birini Ruslar alırken bu oran Şubat 2022’de her 9 konuttan birine yükseldi.
24 Şubat’ta başlayan savaşın akabinde nasıl bir değişim yaşandığını görmek için Nisan ortasında açıklanacak Mart bilgilerini incelemek gerekecek.
Ama bölümün içindeki isimler Rusların ilgisindeki artışa şahit olduklarını söylüyor.
Gayrimenkul Yurtdışı Tanıtım Derneği (GİGDER) İdare Konseyi Lideri Ömer Faruk Akbal 10 Mart’ta Alman yayın kuruluşu DW’ye yaptığı açıklamada, son günlerde Türkiye’den konut almak isteyen çok sayıda Rus’un kendilerini aradığını, evvelce 50-100 bin euroluk konutlara ilgi gösterilirken, artık bu ortalamanın 200 bin euroya yaklaştığını söylemişti.
BBC Türkçe’ye bilgi veren GİGDER Koordinatörü Yavuz İnan da birinci bilgilere nazaran Antalya’ya ağır talep olduğunu, tatil hedefli tercih edilen formda kiralama ve satışlar yapıldığını belirtti.
Pekala emlak bölümü dışında da Rus yatırımları görülebilir mi? Rus sermayesinin Türkiye’ye yapacağı büyük yatırımlarla iki ülke ortasındaki ekonomik bağlar geliştirilebilir mi?
‘Büyük şirketler ofislerinin bir kısmını Türkiye’ye taşıdı’
Bu soruları Rus Türk İşadamları Birliği İdare Şurası Lideri Sabahattin Yavuz’a yönelttik.
Yavuz, Rus iş insanlarının Türkiye’ye ilgisinde çok büyük bir artış yaşandığını söylüyor:
“Bunun iki nedeni var: Birincisi Türk hava alanının Rusya’ya açık olması nedeniyle Türkiye hem Rus iş insanları için, hem de toplum için bir köprü haline geldi. İkincisi de Türkiye’nin BM yaptırımları dışındaki yaptırımları uygulamaması.
“Özellikle Rusya’daki iş dünyasında AB ve Batılı ülkelerle iş yapan büyük şirketlerin çok büyük bir kısmı, ofislerinin bir kısmını Türkiye’ye taşıdı. Yöneticilerinin bir kısmı da Türkiye’ye taşındı.”
Ofislerini taşıyan şirketler ortasında büyük güç, bilgi teknolojileri (IT) ve maden şirketlerinin de olduğunu belirten Yavuz, Batılı şirketlerden mal alamayan Rus şirketlerinin Türk şirketlerine yöneldiğini de ekliyor:
“Ruslar Türkiye’de dokumacılık, hazır giysi, deri, hafif sanayi, besin, kimyasallar ve bilhassa de araba ile makine yedek modüllerine ilgi gösteriyor.
“Bu çok değerli zira otomotiv endüstrisindeki pek çok AB markası Rusya’dan çıktı yahut faaliyetlerini durdurdu.
“Rusya da gereksinim duyulan kesimler konusunda Türkiye’de önemli bir araştırma başlattı.”
Türk KOBİ’lerine talep
Yavuz Rusya’nın Türkiye’de şirket kurma ve Türk şirketleriyle iş yapmanın yanı sıra Türk şirketlerini Rusya’ya da davet ettiğini söylüyor:
“Özellikle hafif sanayi kesimine büyük bir ilgi var. Rusya’da ortak yatırım yapma teşebbüsleri göze çarpıyor. Rusya’da özel ekonomik bölgelerden, Moskova ve dışındaki bölgelerden Türk KOBİ’lerine önemli bir talep var.
“Bunu bilhassa bölge valiliklerinin yaptığı açıklamalardan çok net görebiliyoruz. Bölge idareleri Türk şirketlerine değerli fırsatlar sağlayabileceklerini, vergi ve öbür mevzularda yardımda bulunacaklarını açıklıyor.”
Salahattin Yavuz, Türkiye’ye yatırım yapmaya başlayan Rus şirketleri ortasında IT dalının öne çıktığını da ekliyor:
“IT bölümü değerli, teknolojik bir dal. Bunların birden fazla ABD yahut Avrupa ile iş yapan şirketler olduğu için Türkiye’ye yeni yatırımları kelam konusu oldu.”
Rusya’dan Türkiye’ye beyin göçü
Yavuz, Türkiye’ye sırf sermayenin gelmediğini, bir beyin göçünün de yaşandığını belirtiyor, bilhassa yazılımcıların ve bankacılıktaki IT sistemlerinde çalışanların değerli bir kısmının Türkiye’ye gittiğini aktarıyor.
Rusya’nın Visa ve Mastercard üzere ödeme sistemlerinden çıkarılmasıyla birlikte iki ülkenin finans akışında yeni arayışlara girdiğini söyleyen Salahattin Yavuz, iki ülke ortasındaki ticarette ruble ve TL kullanımının artmasını bekliyor.
Bluebay Varlık İdaresi’nin Türkiye, Rusya ve Ukrayna üzerine çalışan ekonomisti Timothy Ash de Türkiye’nin Rus sermayesinin çıkabileceği birkaç ülkeden biri olduğunu ve bu yüzden Rusların Türk bankalarını kullanmakta istekli olacağını varsayım ettiğini söylüyor.
Pekala Türkiye’ye yatırım yapmak isteyen şirketler, Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Türkiye’deki bankalarda zorluk yaşıyor mu?
Yavuz, Türk bankalarına derecelendirme yahut lisans veren kuruluşların, Rusya’da yaptırım altında olan kişi yahut kuruluşların Türk bankalarında bir biçimde süreç yaptığını tespit etmesi durumunda bu bankaların baskı altına gireceğini, ama yaptırım listesinde olmayan Rus şirketleri ve bireylerinin Türkiye’deki hizmetlerden faydalanabileceğini belirtiyor.
Avantajlar ve dezavantajlar
Tim Ash de Türk bankalarının daha evvel İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle dava açılan Halkbank’ın yaşadığı problemleri yaşamak istemeyeceğini ve bu yüzden çok dikkatli olacaklarını belirtiyor.
Rus sermayesinin bu yeni ilgisi, Türkiye için ne üzere avantajlar yaratabilir?
Türkiye’nin Batı ile sorun yaşamadan Rusya ile ticari ve ekonomik alakalarına devam edebilmesi durumunda iki ülkenin stratejik, değerli ve uzun vadeli bir işbirliğine girebileceğini belirten Yavuz, kıymetli oligarkların ve işadamlarının Türkiye’ye ilgisinin devam edebileceğini de ekliyor:
“Daha fazla Rus sermayesinin Türkiye’ye gelmesi durumunda dış ticaret istikrarı Türkiye lehine önemli bir halde değişebilir.
“Bunu yalnızca özel dala bırakmamak, devletler ortasındaki özel stratejik mutabakatlarla yapmak lazım. Bu tahminen de Türkiye için bir dönemeç noktası.”
Pekala bu durum Türkiye’nin Batı ülkeleriyle ilgilerinin kötüleşmesine yol açabilir mi?
Bluebay Varlık İdaresi’nden Timothy Ash, Batı ülkelerinin Rusya’dan “kara para olmayan” sermayenin çıkışını destekleyeceğini, bunun Putin hükümetinin işini zorlaştıracağını söylüyor:
“Fakat burada Türk bankalarını bekleyen sorun, hangi sermayenin pak olduğunu, hangisinin Putin’in etrafındakiler ve yaptırıma uğrayan şahıslar tarafından getirildiğini tespit etmek.”
Ash, “Rus seçkinlerinin kara para aklama konusunda son derece başarılı olduğunu” da vurguluyor.
Dış ticaret açığı ve döviz problemi yaşayan Türk hükümetinin de Rusya’dan çıkan sermayeyi çekmekte istekli olacağını söyleyen Ash, “Böylece 2023’teki seçimlere kadar siyasetlerini devam ettirmek isteyeceklerdir” diyor ve ekliyor:
“Erdoğan idaresinin kamu bankalarına Rus sermaye akışını çekme bildirisi verdiğini düşünüyorum.
“Batı Türkiye’nin yaptırımları ihlal etmediğinden emin olmak zorunda.”
Ash, Türkiye’nin ödeme zahmeti çekip Rusya’ya yönelik yaptırımları delme muhtaçlığı duymaması için Batı’nın Ankara’ya daha fazla finansman sağlamaya gereksinim duyabileceğini de belirtiyor.
