CHP Genel Lider Koordinatör Başdanışmanı Erdoğan Toprak, “Aktüel ekonomik şartlarda ismi üzerinde en alt seviyedeki minimum geliri tanımlayan taban fiyatın 5 bin 500 – 6 bin TL seviyesinde olması ve süratli enflasyon artışına karşı alım gücünün korunması için de yılda bir değil altı ayda bir belirlenmesi kaçınılmazdır” dedi. Toprak, Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu‘nun vazifeye geldiği günden bugüne kadar TL’nin dolar karşısında yüzde 50’den fazla paha kaybettiğini vurgulayarak “Kavcıoğlu, Merkez Bankası yasası ve unvanının gerektirdiği idari yükümlülüklerine alışılmamış formda, ‘ağır misyon ihmali ve yetkisini berbata kullanma’ hali içindedir” dedi. Toprak, mevzuyla ilgili Merkez Bankası İdare Heyeti ve Merkez Bankası Yönetim Meclisi’nin hızla idari inceleme başlatması gerektiğini söz etti.
CHP Genel Lider Koordinatör Başdanışmanı ve İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak, haftalık kıymetlendirme raporunu yayınladı. Toprak raporda, “Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın bütçe açığının GSYH’nın yüzde 3,5’unun altında kalması tarafındaki mali çıpa amacının sağladığı bu sonucun ve mali disiplin uğraşlarının Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı fazla şad etmediği, harcamalarının engellenmesinden hoşlanmaması yanında, Elvan’ın unsurlu duruşunun kabinede rahatsızlık yarattığı ve bu yüzden misyondan ayrılması ya da ‘affedilmesinin’ sürpriz olmayacağı söylenebilir” değerlendirmesini yaptı.
Toprak’ın açıklaması şöyle:
“Türkiye, hukuk devleti taahhütlerini yerine getirmediği için Avrupa Kurulu Toplantısı’nın gündemine alındı”
“Türkiye yargı bağımsızlığı, hukuk devleti ve imzaladığı milletlerarası kontratlardaki yükümlülükleriyle taahhütlerini yerine getirmediği için, 30 Kasım’da Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi toplantısının gündemine alındı. İktidar ve atanmış bakanları, yasama organının, meclisin, milletvekillerinin iktidarı denetleme aracı olan en kolay soru önergesine bile cevap verme gereği duymayıp; eski açıklamalarının, basın toplantılarının linkini gönderiyorlar.
“Avusturya’da başbakan hakkında yolsuzluk argümanı ortaya atılır atılmaz başbakan istifa etti”
Türkiye, dünya uyuşturucu ticaretinin, kokain trafiğinin üssüne dönüştü. Tonlarca kokain ele geçiriliyor, ortada yakalanan, tutuklanan, yargılanan yok! Brezilya’da, Panama’da, Kolombiya’da ‘varış adresi Türkiye’ olan 4 ton kokain ele geçiriliyor, alıcısının kim olduğu açıklanmıyor. İktidar partisinin merhum bir vekilinin uyuşturucu baronlarının yargıdaki evraklarını takip ettiği açığa çıkıyor çıt yok. İçişleri bakanı mafyadan aylık 10 bin dolar maaş alan siyasetçi olduğunu söylüyor, ortada ne bir soruşturma ne iddianame var. Başta İstanbul ve Ankara olmak üzere CHP’li büyükşehir belediyelerinin teftiş şuralarının saptadığı yolsuzluk evraklarına İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişlerince incelenip yargıya intikal ettirilmek üzere el konuluyor, iki yıldır ortada bir şey yok. Meğer Avusturya’da başbakan hakkında yolsuzluk savı ortaya atılır atılmaz başbakan misyonundan istifa etti. Artık de soruşturmanın selameti ve yargının siyasetten etkilenmemesi için dokunulmazlığı kaldırıldı. İşleyen demokrasi, kurumsal demokratik devlet, yasama-yürütme-yargı ortasında güçler ayrılığı, denge-denetleme sistemi ve şeffaf idare budur.
“Biden, Erdoğan’ı demokrasi doruğuna davet etmedi”
ABD Lideri Joe Biden’ın davetiyle 9-10 Aralık’taki Demokrasi Zirvesi’ne 100’e yakın ülke önderi davet edildi. Konferans’a davet edilen ülkeler ve önderler ortasında Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan yok. Bu karar, Biden idaresinin iktidara bakış açısını ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a aralıklı halini gösteriyor. İştirakçilerin üç temel bahiste taahhütte bulunacakları tepede, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın taahhütleri hayata geçirme zihniyetinde olmadığı öngörüsüyle davet edilmemesi sürpriz değil. Demokrasi Konferansı Zirvesi’ne davet edilen başkanlardan istenen taahhütler: Otoriterleşmeye karşı demokrasiyi savunma; yolsuzluk, kamu kaynaklarının çalınması ve rüşvetle çaba; ulusal ve memleketler arası seviyede insan haklarına saygıyı geliştirme. Başkanların bu üç hususta verecekleri taahhütler sonrasında hangi adımların atıldığı ve ne ölçüde hayata geçirildiği ise 2022 yılında yapılacak tepede pahalandırılacak. Biden idaresi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı niye davet etmedi? Türkiye’deki iktidarın-Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın demokrasiyi benimseyen bir anlayışa sahip olmadığı, barışçıl bir dünya gayesiyle bağdaşmadığı; demokratik bedellerin ve kurumların güçlendirilmesi konusunda bir irade sergilemediği üzere bu tarafta bir gayesinin olmadığı; sivil toplumun, niyet ve tabir özgürlüğünün kısıtlanmasından, ABD idaresinin önemli telaş duyduğu; bu gerekçelerle Türkiye’nin doruğa davet edilmesinin uygun görülmediği anlaşılıyor.
“Asgari fiyatın 5 bin 500 – 6 bin TL olması kaçınılmazdır”
Yeni minimum fiyatın tespiti tartışmalarında emekli maaşlarının içler acısı hali göz gerisi ediliyor. AK Parti iktidarı öncesinde uzun yıllar daima taban fiyatın üzerinde olan en düşük emekli aylığı, AK Parti hükümetlerinin uyguladığı siyasetlerle taban fiyatın yarısına ve sefalet seviyesinin altına geriledi. Acilen 800-900 TL olan ve hala hazine takviyesiyle 1.500 TL olarak ödenen en düşük emekli aylığı taban fiyat seviyesine yükseltilmelidir. Başta minimum fiyat olmak üzere tüm maaşlı-ücretli kesitin gelirleri ve alım gücü enflasyon ve kur artışlarıyla açlık ve yoksulluk sonunun altında. Türk-İş Lideri, minimum fiyatta 45 yılın en yüksek artışını beklediklerini söylerken; DİSK, taban fiyatın en az 5 bin 200 TL olması gerektiğini açıkladı. Yeni ekonomik şartlarda ismi üzerinde en alt seviyedeki minimum geliri tanımlayan minimum fiyatın 5 bin 500 – 6 bin TL seviyesinde olması ve süratli enflasyon artışına karşı alım gücünün korunması için de yılda bir değil altı ayda bir belirlenmesi kaçınılmazdır. En düşük fiyatı simgeleyen taban fiyatın vergiden istisna tutulması ve net olarak çalışanın eline geçmesi yeniden kaçınılmaz bir gerekliliktir.
“Hazine dayanağı kestiği anda milyonlarca emekli 800-900 TL’yle yaşıyacak”
İktidarın yaptığı düzenlemelerle aylık bağlama oranları düşürülerek emekli olanlara 800-900 TL aylık bağlanırken, CHP’nin mevzuyu gündeme taşıması ve takipçisi olması sonucunda artık hazine dayanağıyla en düşük emekli aylığı 1.500 TL’ye tamamlanıyor. Lakin bu emekliye sağlanan kanunla garantiye alınmış, katılaştırılmış bir hak değil, süreksiz bir düzenleme. Kaldı ki hazine takviyesiyle aylığı 1.500 TL’ye tamamlanan emekli, kendi aylığı 1.500 TL düzeyine gelene kadar emekli maaş artırımlarından yararlanamıyor. Yarın hazine takviyesini kestiği anda milyonlarca emekli 800-900 TL’lik aylıklarla yaşamaya mecbur kalacak. Hayatı boyunca çalışmayan ve sigorta primi ödemeyen bir kişi 65 yaşına geldiğinde kendisine otomatik olarak 865 TL 65 yaş yaşlılık aylığı bağlanıyor. Şayet eşi de tıpkı pozisyondaysa tıpkı fiyatta eşine de aylık bağlanıyor. İkisinin yaşlılık aylığı toplamı yıllarca çalışıp SGK’ya prim ödeyen fakat 800-900 TL emekli maaşı bağlanarak hazine dayanağıyla 1.500 TL’ye tamamlanan SGK emeklisinden daha fazla.
“Merkez Bankası İdare Şurası ve Yönetim Meclisi inceleme başlatmalıdır”
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası kasımda da faizi indirerek kur ve enflasyon artışına adeta akaryakıt döktü. Yüzde 15’e düşürülen siyaset faizi resmi enflasyonun yaklaşık 5 puan altına indi. Geçen hafta hazine borçlanma ihalesinde oluşan faiz ise yüzde 19,44. Merkez Bankası Lideri misyondaki 8 ayında kuru yüzde 50 artırırken Merkez Bankası tarihinde birinci kere kritik faiz kararı 5 dakika gecikmeli açıklandı. Bu 5 dakika, MB’nin yeterlice tükenen prestijine ağır hasar verdi.
Faiz indirerek insanları TL’den ve TL tasarrufundan kaçıran, kurları hür uçuşa geçiren bunun sonucunda her şeyin zamlanmasının yolunu açan Merkez Bankası değil mi? Merkez Bankası kararı öncesinde 10,20 dolayında olan dolar/TL kuru kararın akabinde 11,50-11,60’a kadar çıkarak geçen haftayı 11,04 TL’den kapattı. Euro 12, sterlin 15 TL’nin üzerine çıktı. Sonraki gün de çabucak akaryakıta, motorine, LPG’ye yüklü artırımlar yapıldı. Akaryakıt istasyonlarında artırım gelmeden deposunu doldurmak isteyenler araçlarıyla yüzlerce metrelik kuyruklar oluşturdu. Bu tabloda Merkez Bankası kararının tesirinin olmadığı söylenebilir mi? Mart ayında misyona geldiğinde 7,28 TL’den aldığı Dolar/TL kurunu 18 Kasım’da 11 TL’nin üzerine çıkartarak sekiz ayda doların TL karşısında yüzde 50 dolayında bedel kazanmasına ve TL’nin de paha kaybetmesine yer hazırlayan Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu, Merkez Bankası yasası ve unvanının gerektirdiği idari yükümlülüklerine alışılmamış formda, ‘ağır vazife ihmali ve yetkisini berbata kullanma’ hali içindedir. Merkez Bankası İdare Şurası ve Merkez Bankası Yönetim Meclisi hızla bunu gündemine alarak idari inceleme başlatmalıdır.
“Bu gecikmenin nedeni ve bu müddette yapılan döviz süreçlerinin meblağı açıklanmalıdır”
Birebir vakitte 18 Kasım’daki PPK toplantısında Merkez Bankası tarihinde bir birinci yaşandı. PPK kararı rutin olarak saat 14.00’da açıklanırken bu defa 5 dakika gecikmeyle açıklandı. 5 dakikalık müddette dövizde, harikulâde iniş-çıkışlar yaşandı. Artık online süreç yapma imkanlarının yaygınlığı ve saniyeler içinde alım-satım-transfer yapma kolaylığı dikkate alındığında 5 dakika epeyce uzun bir müddet ve milyar dolarların alınıp-satılmasına, transfer edilmesine kâfi de artar bile. MB, her ne kadar gecikmenin ‘teknik nedenlerden’ kaynaklandığını açıklasa da iç ve dış piyasalarda, zihinlerde soru işaretlerinin oluşmasına yer hazırladı. MB’nin kurumsal prestiji ağır hasar aldı. Kararın açıklanmasındaki bu gecikmenin nedeni ve bu müddette yapılan döviz süreçlerinin meblağı kamuoyuna şeffaf bir formda açıklanmalıdır.
“Elvan’ın vazifeden ayrılması ya da ‘affedilmesi’ sürpriz olmaz”
Ekim ayı bütçe açığı 17,5 milyar olurken Ocak-Ekim devri açığı 78,5 milyar TL oldu. 2021 bütçesinde 225 milyar olarak öngörülen açık amacının hayli gerisinde kalınması son iki ayda harcamalara sürat verileceğinin işareti. Faizde ‘Nas’ ihtarıyla din-inanç istismarı yapan iktidar, bütçede faize ayırdığı hissesi katlayıp nas yerine faiz lobisini ihya ediyor. Bütçe sayılarındaki kimi gelişmeler iktidarın seçim hesabını gizli tuttuğunu gösteriyor.
Bütçeyle faiz lobisini MB’nin zoraki faiz indirimi kararlarıyla döviz lobisini besleyip ihya eden Cumhurbaşkanı Erdoğan idaresi, halkın sırtından etrafındaki bir avuç kişinin servetlerini katlayıp, daha da zenginleşmesine yer hazırlayan bir ekonomik senaryoyu ‘dinin emri’ kisvesiyle uyguluyor. 2021 bütçesinde yılsonu açık maksadı 245 milyar TL olmasına karşılık ekim sonunda 10 aylık açık toplamı 78,5 milyar TL ve öngörülen açık gayesinin üçte biri seviyesinde. Perde gerisindeki gerçek, yılın kalan son iki ayında harcamalara sürat verileceğini, kamu harcamalarının, ödeneklerin seferber edileceğini gösteriyor. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfü Elvan’ın bütçe açığının GSYH’nın yüzde 3,5’unun altında kalması istikametindeki mali çıpa gayesinin sağladığı bu sonucun ve mali disiplin uğraşlarının Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı fazla mutlu etmediği, harcamalarının engellenmesinden hoşlanmaması yanında, Elvan’ın unsurlu duruşunun kabinede rahatsızlık yarattığı ve bu yüzden misyondan ayrılması ya da ‘affedilmesinin’ sürpriz olmayacağı söylenebilir.
“Yakın gelecekte ülkemizde evsizler ordusunun oluşması gözardı edilmemeli”
MB’nin Eylül 2021 konut fiyat artışı ve metrekare başına konut ünite maliyet endeksleri geniş kitlelerin konut sahibi olmasının olanaksız hale geldiğini gösteriyor. Yakın gelecekte ‘evsizler ordusunun’ süratle büyüyeceği ve toplumsal yaraların artacağı gözleniyor. Konut metrekare ünite maliyeti 5 bin TL’ye yükselirken, konut fiyat endeksindeki artış kimi bölgelerde 2 kata, kıyı vilayetlerinde 3 kata yaklaşmış bulunuyor.
Konut sahibi olmak yüzde 15’e düşürülen faizler karşısında bankalarda TL mevduat sahibi olarak elde edilecek getirinin iki katından fazla yarar sağlayan bir yatırıma dönüştü. Covid-19 periyodunda bilhassa kıyı kentlerinde artan konut talebi fiyatların bu bölgelerde süratle yükselmesini tetiklemiş görünüyor. 2021’de salgın tesirine yükselen enflasyon da eklenince kıyı kentlerdeki vilayet ve ilçelerde konut fiyat artışları Ankara-İstanbul üzere büyük kentleri yakaladı ve birtakım bölgelerde geçti. Merkez Bankası konut fiyat endeksinin baz yılının 2017 olduğu, öteki deyişle bu yıla ilişkin fiyatların 100 kabul edildiği düşünüldüğünde Eylül 2021 prestijiyle 4 yılda ülke genelinde ortalama konut fiyat endeks artışı yüzde 198,8 oldu. Bu oran dört yılda konut fiyatlarının iki kata yakın arttığını gösteriyor. Öteki deyişle bugün bir mesken almak isteyen kişi birebir konuta 2017’dekinin iki misli fiyat ödemek zorunda.
O denli ki Türk vatandaşları için artık hayale ve imkânsıza dönüşen konut sahibi olmak, yabancılar içinse bir yıl öncesine kıyasla birebir parayla iki konut alabilme gücüne dönüştü. Kiralardaki süratli yükseliş dikkate alındığında yakın gelecekte ülkemizde bir evsizler ordusunun oluşması, önemli toplumsal yaralar açılması göz gerisi edilmemeli.” (ANKA)
