Devam eden Rusya-Ukrayna savaşı ikame edilmesi daha sıkıntı olan neon gazı ve paladyum üzere eserlerde tedarik ezası yaşanabileceği telaşı arttı. Neon gazının yaklaşık yüzde 90’ı Ukrayna’da üretiliyor, paladyumun da yüzde 40’a yakın bir kısmı Rusya’da bulunuyor.
Rusya-Ukrayna savaşıyla bu hususların ticareti sekteye uğrarken, kelam konusu durumun global ekonomiyi olumsuz etkilemesinden telaş ediliyor.
Neon gazında yeni tedarikçi kolay görünmüyor
Çelik üretiminin yan eseri olarak elde edilen neon gazının, küçük ölçülerde elde edilebilmesi nedeniyle yalnızca kimi eski ve büyük demir çelik fabrikalarında üretimi sağlanabiliyor.
Ukrayna’nın neon gazı arzı devam eden savaşla birlikte sorunlu bir periyoda girerken, dünya genelinde Rusya’ya uygulanan yaptırımların paladyumda arz açığına sebep olma ihtimali de bulunuyor.
Her iki husus; endüstriyel üretimin değerli noktalarında devreye giriyor. En değerli kullanım alanı ise yarı iletken çiplerin üretimi olarak dikkati çekiyor.
Neon gazı, çip üretimindeki silikon katman üzerine yansıtılan lazer ışıklarını beslemekte kullanılırken, paladyum, çip üretiminin son evrelerinde devreye giriyor.
Analistler, Ukrayna’da neon gazı üreten kimi büyük şirketlerin savaş nedeniyle üretimi durdurmak zorunda kaldığını belirterek, yine üretimin başlangıç tarihinin ise bilinmediğini tabir etti.
Artan fiyatların global ekonomiyi olumsuz etkilemesi ve enflasyon baskısını artırmasının yanı sıra bu ham hususların ikamesinin zorluğuna da dikkati çeken analistler, yeni tedarikçilerin ortaya çıkabilmesi için gereğince vakit olmadığını kaydetti.
Savaşın uzaması halinde külfetler artabilir
Analistler, değişen teknolojiyle birlikte üretilen eserlerde yarı iletken çiplerin ağır biçimde kullanıldığını belirterek, yarı iletken çiplerin tedarik arzındaki aksamaların cep telefonlarından kameralara, elektrikli otomobillerden beyaz eşyaya kadar birçok eserin imalatını olumsuz etkileyebileceğini vurguladı.
Covid-19 salgınında tedarik zincirinde yaşanan kırılmalar sonrası üreticilerin stoklama anlayışında değerli değişiklikler meydana geldiğini tabir eden analistler, neon gazı ve paladyum stoklarının şimdilik kâfi seviyede olduğunu fakat savaşın 6 aydan fazla uzaması halinde tedarik zincirinde kıymetli kırılmalar yaşanabileceğini kaydetti.
Tedarik zincirindeki kırılmaların domino tesiri formunda üretim sistemlerindeki birçok faktörü arka arda etkilediğini belirten analistler, bu durumun halihazırda dünya genelinde yüksek seyreden enflasyonu daha da besleyebileceğini söyledi.
Analistler, gitgide yaygınlaşan kullanım alanıyla neon gazının fiyatlarında oynaklığın artabileceğini, paladyumda ise Rusya’ya uygulanan yaptırımlar sonrası değerli bir yükseliş kaydedildiğini bildirdi.
Bu ortada, 2022’ye 1.820 dolar düzeyinde başlayan paladyumun ons fiyatı, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte 3 bin dolara kadar çıkmasının akabinde 2 bin 500 dolar düzeylerinde dengelendi. (AA)
