Danıştay 13. Daire, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) “özelleştirme kapsamına alınmasına” yönelik Cumhurbaşkanı Kararı’nın yürütmesinin durdurulması istemini reddetti. Kararın münasebetinde, özelleştirme kararının kanunda belirtilen iktisatta verimlilik artışı, kamu masraflarında azalma sağlama hedeflerine ve özelleştirme prensiplerine uygun olduğu sav edildi. Karara muhalefet eden Danıştay üyeleri Gürsel Özkan ve Mürteza Güler, TEİAŞ’ın elektrik iletim yetkisi konusunda inhisar niteliğinde olduğuna dikkati çekerek özelleştirilmesinin lakin kanunla mümkün olabileceğini vurguladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla, 3 Temmuz 2021 tarihinde TEİAŞ’ın “özellişterme kapsamına alınmasına ve halka arza yönelik olarak özelleştirmeye hazırlık süreçlerine tabi tutulmasına” karar verilmişti. Hazırlık süreçlerinin ise Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı ile Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı’nın işbirliği içerisinde yürütülmesi kararlaştırılmıştı.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) da daha sonra Cumhurbaşkanlığı Kararı’nın iptali istemiyle Danıştay’da dava açtı. Dava dilekçesinde, TEİAŞ’ın elektrik gücünde arz güvenliğinin kurumsal temitanı ve iktisadın can damarı olduğu belirtilerek şirketin özelleştirilmesi halinde yabancı sermaye şirketlerinin eline geçmesinin mümkün olduğu anlatıldı. Dilekçede, özelleştirmenin kamu faydası ve güvenliğine alışılmamış olduğu tabir edildi.
Cumhurbaşkanlığı’nın savunması
Danıştay’a savunma gönderen Cumhurbaşkanlığı ise şirketin yabancı sermaye şirketlerinin eline geçeceği, arz güvenliğinin tehdit altında olduğu ve ülke iktisadının ziyan göreceği tezlerinin temelsiz ve varsayımsal olduğunu tez etti. Dilekçede, halka arz süreçlerinden kastın, TEİAŞ’ın mevcut idari, mali ve tüzel yapısı ile ilgili girdilerin hazırlanarak raporlanması, finanslarının ulusal ve memleketler arası piyasalarda kabul görecek biçimde kontrolden geçirilmesi, yapısına şeffatlık ve dinamizm kazandırılması olduğu savunuldu.
TEİAŞ’ın sermayesinin yüzde 100 oranında Hazine’ye ilişkin bir iktisadi devlet teşekkülü olduğu belirtilen dilekçede, bu kararın mevcut durumda rastgele bir değişikliğe sebebiyet verecek nitelikte olmadığı, şirketin karar öncesi tüzel ve idari olarak hangi durumda ise hala tıpkı pozisyonda bulunduğu savunuldu.
Danıştay davayı reddetti
Danıştay 13. Daire, yaptığı inceleme sonucunda Cumhurbaşkanlığı Kararı’nın yürütmesinin durdurulması talebinin oyçokluğuyla reddine karar verdi. Kararın münasebetinde, TEİAŞ’ın Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı bir iktisadi devlet teşekkülü olduğu belirtilerek özelleştirilmesinin önünde hukuksal bir mahzur bulunmadığı söz edildi.
TEİAŞ’ın özelleştirmeye hazırlık süreçlerinin halka arz sistemiyle gerçekleştirileceği istikametinde karar alındığı anımsatılan kararda, “4046 sayılı Kanun’un genel münasebetinde, bu Kanun ile yapılan düzenleme sonucunda devletin öteki mal ve hizmet üretim ünitelerinin de özelleştirme kapsamına alınması suretiyle özelleştirme uygulamalarının hudutlarının genişletildiği ve Devletin ekonomik alandaki rolünün azaltılmasının amaçlandığı belirtilmiştir” denildi.
TEİAŞ’ın özelleştirme kapsamına alınmasına ait kararda hukuka karşıtlık bulunmadığı belirtilen dilekçede, kararın Kanun’da belirtilen iktisatta verimlilik artışı ve kamu sarfiyatlarında azalma sağlama hedeflerine ve özelleştirme prensiplerine uygun olduğu argüman edildi.
İki üye muhalefet etti
Karara, Daire üyeleri Doç. Dr. Gürsel Özkan ve Mürteza Güler muhalefet etti. Özkan ve Güler, ortak yazdıkları muhalefet şerhlerinde, TEİAŞ’ın elektrik iletim yetkisi konusunda monopol niteliğinde olduğunu anımsatarak “TEİAŞ’ın 6446 sayılı Kanun’da özelleştirilebilecekler ortasında sayılmamış olması ve yürüttüğü iletim faaliyetinde inhisar niteliğinde bir yetkiye sahip olması konuları gözetildiğinde, kanun koyucunun TEİAŞ’ın özelleştirilebileceğine ait gaye ve iradesini ortaya koyan özel bir kanun çıkarılması durumunda TEİAŞ’ın özelleştirilmesi mümkün bulunmaktadır. TEİAŞ’ın inhisar niteliğinde olan iletim faaliyetinin özelliklerinden ötürü, 4046 sayılı Kanun’da sayılan varlıklara benzemediği açıktır” değerlendirmesini yaptı.
Yazıda, telekomünikasyon ana şebekesinin monopol olarak işleticisi durumunda olan Türk Telekom A. Ş.’nin özelleştirilmesine ait özel kanun çıkarıldığına dikkat çekildi.
TEİAŞ nedir?
2001 yılında Türkiye’nin elektrik sistemi yine yapılandırıl, TEAŞ’ın iletim, üretim ve ticaret faaliyetleri birbirinden ayrılmıştı. Bu kapsamda Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ), Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) olarak üç farklı İktisadi Devlet Teşekkülü kurulmuştu. İletim vazifesi verilen TEİAŞ, üretilen elektriğin tüketiciye dağıtımının sağlanmasından ve dağıtım şebekesine transferinden sorumlu.
EÜAŞ’a ilişkin iki santral de özelleştirilecek
Öte yandan bugün Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararıyla Elektrik Üretim A.Ş.’ye ilişkin Tekirdağ Doğalgaz Kombine Çevrim A ve B Santralleri ile bu santrallerin Marmara Ereğlisi’nde bulunan 26 toprağı ile ve deniz alanları özelleştirme kapsamına alındı. Özelleştirme süreçleri 31 Aralık 2025 tarihine kadar tamamlanacak.
Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin ise Ankara’da 4, İstanbul’da bir, Kırşehir’de ise 2 taşınmazının özelleştirilmesi kararlaştırıldı.
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe