Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı işsizlik datalarına ait olarak “TÜİK işgücü bilgilerinin gerçeklerle teması kopmuştur” tabirlerini kullandı.
TÜİK bilgilerine nazaran haziranda işsizlik 2.5 puan gerileyerek yüzde 10.6 olarak gerçekleşirken, işsiz sayısı bir evvelki aya nazaran 823 bin kişi azaldı ve 3 milyon 499 bin şahsa geriledi. Geniş tarifli işsizlik (atıl işgücü) ise 4.7 puan azalarak yüzde 22.4 olarak kaydedildi.
İşsiz sayısı haziranda 823 bin kişi azaldı
TÜİK tarafından açıklanan kelam konusu bilgiler ise tartışmalara neden olurken, DİSK-AR işgücü bilgileri için “bu datalar izaha muhtaçtır” dedi.
DİSK-AR, raporda “İktisadın tam olarak açıldığı Haziran 2021’de işgücünde 222 bin kişilik azalma hayatın olağan akışına muhalif gözükmektedir” dedi.
Raporda ayrıyeten işsizlikle ilgili olarak DİSK-AR’ın kendi bilgileri de paylaşıldı. Raporda şu tabirler kullanıldı:
“Haziran 2021 periyoduna ilişkin mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsizlik (âtıl işgücü) oranı TÜİK tarafından yüzde 22,4 olarak açıklandı. TÜİK’in bu oranına karşılık gelen mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsiz sayısı ise DİSK-AR tarafından 7 milyon 889 bin olarak hesaplandı.
Böylelikle mevsim tesirinden arındırılmış dar tarifli işsizlik oranı ile mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsizlik oranı ortasında 11,8 puanlık, mevsim tesirinden arındırılmış dar tarifli işsiz sayısı ile mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsiz sayısı ortasında ise 4 milyon 490 bin kişilik bir fark ortaya çıkmış oldu.”
Tartışmalı bilgiler 6 unsur de toparlandı
DİSK-AR’ın raporunda “TÜİK’in dar tarifli işsizlik ve istihdam bilgileri gerçeği yansıtmaktan uzaktır ve çeşitli soru işaretleri barındırmaktadır.” denerek kelam konusu soru işaretleri ve tartışmalı noktalar 6 husus de şöyle sıralandı:
” 1- Haziran 2021’de salgın kısıtlamalarının kalkması ve iktisadın tam olarak açılması nedeniyle işbaşında olanların sayısının artması beklenir bir durumdur. Ancak buna karşın TÜİK tarafından açıklanan dar tarifli işsizlik ile istihdam bilgileri izaha muhtaçtır. TÜİK salgın periyodunda uygulanan işten çıkarma yasağı, kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı üzere faktörleri hesaba katmaksızın dar tarifli işsizlik ve istihdam hesaplaması yapmaya devam etmektedir.
2- Haziran 2021’de iktisadın açılmasıyla birlikte vakte bağlı eksik istihdam sayısında bir azalma olması olağandır. Gerçekten Mayıs 2021’de 1 milyon 962 bin olan mevsim tesirinden arındırılmış vakte bağlı eksik istihdam sayısı Haziran 2021’de 691 bin kişi azalarak 1 milyon 271 bine gerilemiştir. Lakin vakte bağlı eksik istihdamdaki bu azalma yeni istihdam yaratılması ve dar tarifli işsizliğin düşmesi manasına gelmemektedir. Aslında bu durum halihazırda istihdamda olan şahısların tam vakitli çalışmaya başlamasıdır.
4- TÜİK bilgilerinden yararlanarak yaptığımız hesaplamaya nazaran Mayıs 2021 ve Haziran 2021 ortasındaki bir aylık periyotta mevsim tesirinden arındırılmış vakte bağlı eksik istihdamdaki azalma 691 bin kişidir. Bu bireylerin Haziran 2021’deki tam açılmayla birlikte tam vakitli çalışmaya döndüklerini söylemek mümkündür. TÜİK’e nazaran Mayıs 2021 ile Haziran 2021 ortasındaki bir aylık dönemde mevsim tesirinden arındırılmış istihdam artışı 602 bin kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu iki data epey birbirine yakındır. Lakin vakte bağlı eksik istihdam kapsamındakiler zati istihdamda kabul edilmektedir. Vakte bağlı eksik istihdamdaki azalma istihdamda bir artış manasına gelmeyecektir. İstihdamdaki artışın sebebi vakit bağlı eksik istihdamdaki azalış olamaz. Ancak TÜİK datalarından bu sonuca varıldığını söylemek mümkündür.
5- Öte yandan Mayıs 2021’de pandemi ödeneklerinden yararlananların (kısa çalışma ödeneği, nakdi fiyat takviyesi ve işsizlik ödeneği) sayısı 2 milyon 502 bin şahısken, Haziran 2021’de bu sayı 552 bin kişi azalarak 1 milyon 950 bin bireye düşmüştür. Hasebiyle 552 bin kişi pandemi ödenekleri almayarak muhtemelen işbaşına dönmüş yahut tam vakitli çalışmaya başlamıştır. Öyle anlaşılmaktadır ki istihdamdaki artış ve işsizlikteki azalış yeni yaratılan işlerden kaynaklanmamaktadır. İstihdam artışının sebebi daha çok Haziran’da iktisadın açılması sebebiyle daha evvel vakte bağlı olarak eksik çalışan yahut pandemi ödeneği alanların işbaşına geri dönmesinin yanlış bir biçimde yeni istihdam olarak değerlendirilmesidir. Dolayısıyla istihdamda net bir artıştan ve yeni işler yaratılmasından kelam etmek güçtür. TÜİK’in sorduğu sorular yahut iştirakçilerin bu sorulara verdiği karşılıklarda istihdamda olma, işbaşında olma, işsiz olma ve iş arama üzere hususların birbirine karışmış olması güçlü bir ihtimaldir.
6- Öteki yandan son 1 yılda (Haziran 2020-Haziran 2021) işten çıkarma yasağına karşın 1 milyon 49 bin kişinin işsizlik ödeneğine başvurduğu ve bunlardan 337 bin kişinin ödenek almaya hak kazandığı İŞKUR bilgilerinden görülmektedir. Birebir biçimde İŞKUR’da kayıtlı işsiz sayısı Mayıs 2021’de 2 milyon 893 bin iken Haziran 2021’de 2 milyon 950 bin şahsa yükselmiştir. Münasebetiyle bilgiler bize Mayıs 2021’e nazaran ve son 1 yılda kayıtlı işsiz sayısının artmakta olduğunu gösteriyor. Bilindiği üzere İŞKUR faal iş arama kanallarından birisidir. Kayıtlı bilgilerde etkin iş arama kanallarındaki işsiz sayısı artarken TÜİK’e nazaran işsiz sayısının (aktif iş arama kanallarından birine başvuranlar) 823 bin kişi azalması da ayrıyeten izaha muhtaçtır.”
