Doç. Dr. Murat Batı yazdı: ÖTV’de tarife değişikliği hem araba fiyatını düşürür hem de Hazine’nin vergi gelirini artırır

* Doç. Dr. Murat Batı

Yalnızca 250 civarında malın üretim ve ithalinden alınan ÖTV, 2021 Ocak-Eylül devrinde yaklaşık 150 milyar TL hasılatı ile toplam vergi gelirleri içinde ortalama %19’luk hissesi ile en kıymetli vergilerimizden biridir. Bu vergiyi üretici firma ya da ithalatçı firma öder fakat malın fiyatına ekleyerek tüketiciye yansıtır. Daha da kıymetlisi ÖTV’nin eklendiği fiyattan ayrıyeten KDV de alınmaktadır.

Araba üzere motorlu araçlarda ÖTV hesaplaması “sınıf adabı artan oranlı tarife” dediğimiz bir formülle yapılmaktadır.

ÖTV Kanuna nazaran 1600 cm3’ü aşmayan arabalara bugün itibariyle uygulanacak ÖTV oranları (tarifesi)

halindedir, kimi araçlarda bu oran %220’ye kadar uygulanmaktadır.

ÖTV matrahı yani aracın vergisiz bedeli, üstteki tarifenin hangi aralığına isabet ediyorsa matrahın tamamına TEK bir oran uygulanmakta ve bu hesaplanan ÖTV de aracın vergisiz fiyatına eklenip toplam fiyat üzerinden %18 KDV hesaplanmaktadır. Yani aracın vergisiz fiyatı + ÖTV üzerinden ayrıyeten %18 KDV de hesaplanmaktadır. Verginin vergisi alındığından bu uygulama fiyatları direkt ve katmerli bir halde artırmaktadır.

Vergisiz fiyatı 92.000 TL olan bir arabanın (tarifedeki birinci basamak) dövizden vs kaynaklı yalnızca 1 TL fiyatı artarsa %45 yerine tamamına %50 oran uygulanacağından arabanın fiyatı da 5.428 TL artacaktır. Yani 1 TL’lik ÖTV matrahı artışı arabanın fiyatını KDV ile birlikte 5.428 TL artırmaktadır. Bunun nedeni tarifenin uygulanma halidir.

Varsayalım piyasa fiyatı 400.000 TL olan 1600 cm3’ün altında bir araç için 150,659 TL ÖTV, 61.017 TL KDV ve toplamda 211.676 TL vergi ödeniyor.

Durum aşağıdaki tabloda daha açık bir formda gösterildi

biçimindedir.

Bunu düzeltmenin bir yolu var; “tarife değişikliği”

Vergi sistemimizde bir tarife yöntemi var ki buna “dilim metodu artan oranlı tarife” ismi verilir. Bu uygulamada matrah arttıkça, dilimin artan kısmına farklı oran uygulanmaktadır. Örneğin üstteki örnekte aracın satış fiyatı 400.000 TL iken bunun ÖTV matrahı yani aracın vergisiz bedeli 188.324 TL’dir. Bu meblağ 150.000 TL’yi aştığından şu anki uygulamada 188.324 TL’nin tamamına %80 uygulanmaktadır. Meğer tıpkı fiyatlara, ticari çıkarlara, kira gelirlerine uygulandığı üzere dilim metodu bir artan oranlı sistem uygulanırsa vatandaş lehine direkt bir sonuç doğuracaktır.

Örneğin şu anki 1600 cm3’ü aşmayan arabalar için aracın vergisiz fiyatına (matrahına);
92 bin TL’ye kadar olan kısmı için %45,
92 bin TL’yi aşan lakin 150 bin TL’ye kadar olan kısmına %50 ve
150 bin TL’yi aşan kısmına ise %80
uygulanırsa sonuç çok daha adil olacaktır.

Önerdiğim sistem uygulanırsa, bu kere tıpkı araç için 101.059 TL ÖTV, 52.089 TL KDV ve toplamda 153.148 TL vergi ödenecektir. Satış fiyatı 400 bin TL olan aracın fiyatı da otomatikman 341.472 TL’ye inecektir.

Sorunu daha düzgün anlamak ismine iki sistemi de tabloyla göstermeye çalışayım;

Tabloda da görüldüğü üzere orta sütun mevcut uygulamayı son sütun ise önerdiğim sistemi göstermektedir. Şayet son sütundaki sistem uygulanırsa aracın fiyatında önemli bir düşüş oluşacaktır.

Bu durumda iki formül ortasında neredeyse 59 bin TL bir fark bulunmaktadır. Arabanın ÖTV matrahı 150.000 TL’yi aştığı durumda vergisiz aracın fiyatından daha fazla vergi verilmektedir. Yüksek fiyatlı araçlarda tüketici aleyhine bu makas daha da açılacaktır. Önerdiğim sisteme geçilmesi durumunda hem tüketici hem üretici hem de devlet kazanmış olacaktır. Bu yordam, vergi mevzuatımızda Gelir Vergisi Kanunu ile Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nda uygulanmaktadır. Bu yolda tüketicinin maruz kaldığı vergi yükü de kısmen azalmaktadır.

Motorlu araçların ÖTV tarifesinde dilim metodu metodunun uygulanması bilhassa otomotiv kesimini canlandırmanın yanı sıra Hazine’nin vergi gelirini de artıracaktır. Her ne kadar birinci etapta “daha az bir vergi tahsilatı” üzere görünse de sıfır araç piyasası hareketleneceğinden bu düzenleme otomotiv kesimine ve yan dallarına can suyu olacaktır. Hazine’nin vergi kaybı için bu formda bir indirim araç satış ölçüsünü artırtacak ve münasebetiyle da Hazine, birebir tahminen de daha fazla bir vergi geliri elde edecektir. Buna ilaveten vergisel manada kayıt altına alınmakta zorlanılan ikinci el piyasasının ateşi de düşecektir.

Bilhassa önerdiğim bu sistem değişikliği bir vergi indirimi olmayıp Anayasal manada denkleştirici adalet kapsamında da değerlendirilip bir cins toplumsal gelir adaletsizliğini de azaltacaktır.
Bir an evvel düzelmesi dileğiyle..

Hürmetlerimle..

* Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Kısım Lideri

[email protected]