Başşehir Üniversitesi İktisat Programı Kısım Lideri ve eski Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, “Yılbaşında dolar kuru 7.43 TL idi. 23 Kasım prestijiyle 13.50 TL’ye kadar çıktı. Yani TL dolar karşısında 6.07 kıymet kaybetti. Bu durumda mega ve KÖİ projelerindeki garantiler TL cinsinden 910.5 milyar TL artmış oldu” dedi.
Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararlarıyla Türk Lirası’nda başlayan bedel kaybı sürüyor. Döviz kurları TL’ye karşı tarihi yüksek düzeylerini test ederken, TL’nin bir günlük bedel kaybı yüzde 20’ye yaklaştı. Prof. Dr. Uğur Emek, garantili mega ve KÖİ projelerine dikkati çekti. yap işlet devret projeleri kapsamında Hazine’nin yaklaşık 157 milyar dolarlık yükümlülük altına girdiğini vurgulayan Prof. Emek, Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’a şu açıklamalarda bulundu:
Yılbaşında dolar kuru 7.43 TL’dir. 23 Kasım prestijiyle ise 13.50 TL’ye kadar çıktı. Başka bir deyişle yılbaşından bu yana TL dolar karşısında 6.07 TL paha kaybetti. Bu durumda garantiler TL cinsinden 910.5 milyar artmış oldu.
“Şehir hastaneleri açılırken mevcut devlet hastaneleri kapatılıyor. Neden?”
(Şu anda kadar garantili Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine ne kadarlık para yatırıldı, bu yatırımlar koşul mıydı?) Memleketler arası çalışmalara nazaran 2016-2040 ortasında Türkiye’nin altyapı yatırımına muhtaçlığı 975 milyar dolardır. Mevcut gidişatla bunun 405 milyar dolarını bulabiliyoruz. 570 milyar dolar için yeni kaynak bulunması gerekiyor. Bu nedenle projelerin önceliklendirilmesi gerekiyor. AKP periyodunda 20 bin kilometrenin üzerinde bölünmüş yol yapıldı. Artık bu yolların yanına otoyol yapılıyor. Neden? Bilmiyoruz. Kent hastaneleri açılırken mevcut devlet hastaneleri kapatılıyor. Neden? Kimi hastaneler zelzeleye güçlü değilmiş. Pekala, Bilkent Şehir Hastanesi açılınca 2004 yılında Ankara’da yapılan 677 yataklı Atatürk Hastanesi neden kapatıldı? Adana’da kent hastanesi için beş yaşındaki 750 yataklı Numune Hastanesi, neden kapatıldı? 2011 yılında Ankara Etlik Kent Hastanesinin inşaatına başlayınca 15 yaşındaki 401 yataklı Etlik İhtisas Hastanesi de kapatıldı.
“Her tercih bir vazgeçiştir”
Kapatılan bu hastanelerin yerlerinin ticari alan ve rezidans olarak kullanılacaktı. İhalelerde bu yerler, kazanan firmalara tahsis edildi. Danıştay bu uygulamanın kanuna karşıt olduğunu ileri sürerek ihalelerin yürütmesini durdurdu. Bu durumda Sıhhat Bakanlığı toprakları geri aldı. Artık ne yapacaklar bilmiyoruz. Her tercih bir vazgeçiştir. Kaynaklar bu halde harcanınca başka alanlarda hizmet üretilemiyor. Hastanelerde randevu alınamıyor. Merkezi Hastane Randevu sisteminden Ankara merkezde göz randevusu almanız kolay değil. Tahminen 15-20 gün yakın ilçelerden randevu alabilirsiniz. Veliler paklık gereci ve kırtasiye üzere başlıklar altında okullara bağış yapmak durumunda kalıyorlar.
“Performans kontrolü düzgün yapılırsa kamunun eli güçlenir”
(Bitmiş projeleri iptal etmek mümkün olur mu, garanti ödemelerinden vazgeçilebilir mi?) Bu türlü bir yaklaşımın söylendiği üzere kolay olmadığını düşünüyorum. Kontratların içeriğine güzel bakmak gerekiyor. Kamu kurumları yalnızca şirketlerle KÖİ mukavelesi imzalamıyor. Ayrıyeten bankalarla da borç üstlenim mutabakatı imzalıyor. Milletlerarası tahkim var. Karmaşık bir mukavele ilgisi var orta yerde. Bunun yerine performans kontrolü yapılabilir. Sayıştay raporlarına nazaran bilhassa de kent hastanelerinde özel şirket taahhütlerini yerine getirmiyormuş. Performans kontrolü yeterli yapılırsa kamunun eli güçlenir diye düşünüyorum.
