Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın 22 Kasım’daki kabine toplantısı sonrası “Kur artışı istihdamı artırır” demesi sonrası Dolar/TL kuru yeni bir rekor kırarak 13,46’yı aştı.
Euro/TL kuru 15,16’yı geçerken, Sterlin/TL kuru da birinci sefer 18’i gördü.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Eylül, Ekim ve Kasım aylarında piyasaların beklentisinin tersine toplamda 400 baz puan faiz indirimine gitmesi, TL’deki paha kaybını hızlandırdı.
Enflasyonun yüzde 20’ye yakın olmasına karşın TCMB’nin faizleri yüzde 15 düzeyine çekmesi, TL üzerindeki baskıyı artırıyor.
Dolar/TL kuru birinci kere 12 Kasım Cuma günü ruhsal hudut olan 10 düzeyinin üzerine çıktı.
Bloomberg’in bilgilerine nazaran TL kasım ayında en makûs performans sergileyen gelişmekte olan ülke para ünitesi oldu.
TL’nin altı haftadır kesintisiz bedel kaybetmesi, kimi analistlerin Türkiye’nin bir kur krizi içinde olduğu yorumunu yapmasına neden oldu.
Pekala bu koşullar altında bir kur krizinden bahsetmek mümkün mü?
Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities’ten gelişen piyasalar baş stratejisti Cristian Maggio’ya nazaran bu sorunun karşılığı “Evet”.
Maggio, “Evet, bir kur krizi var. Fakat şimdilik yoğunluğunun düşük olduğunu söyleyebiliriz. 2018 yılında kur bunun iki katı süratte hareket ediyordu” diyor.
Türk Lirası, bu haftanın başından beri dolara karşı yüzde 8 kıymet kaybetti. TCMB’nin Kasım ayı faiz kararı öncesi günlük bedel kaybı ise yüzde 3’ün üzerine çıktı.
2018 yılının Ağustos ayında ABD ve Türkiye ortasında yaşanan Pastör Brunson krizinin tetiklemesiyle TL’de kıymet kaybı günlük yüzde 10’ları aşıyordu.
Bu kur krizinden evvel de TCMB uzun bir mühlet faizleri yükseltmekte direnmiş; lakin TL’deki keskin kıymet kayıplarıyla Eylül ayında faizlerde sert bir yükseliş kararı almıştı.
“TL’deki kanamanın durması için faizlerin artırılması gerek” diyen Cristian Maggio, ister istemez TCMB’nin eninde sonunda faizleri yükseltmek zorunda kalacağı görüşünde.
İsviçre merkezli Swissquote bankasından piyasa stratejisti İpek Özkardeşkaya ise Türkiye’de kur krizinden çok bir Merkez Bankası bağımsızlık krizi olduğunu düşünüyor:
“Para siyaseti kararları siyasi güçlerin gölgesinde kalıyor ve bu çok vahim bir durum.”
Özkardeşkaya, Dolar/TL kurunun yakın vakitteki performansı ile ilgili olarak, “Kur 20 ve hatta daha da üzerine çıkabilir. Dolardaki yükselişin suratını, piyasanın inancının tekrar ne vakit kazanılacağı belirleyecek” yorumunda bulunuyor.
‘Şirketlerde borç krizini tetikleyecektir’
Swissquote bankasından Özkardeşkaya, TL’deki bu süratli bedel kaybının iktisada olan tesirini ise şu halde anlatıyor:
“TL’deki kıymet kaybı ülkenin yoksullaşmasını, iktisadın yavaşlamasını ve şirket borç krizini tetikleyecektir. Bilhassa doların zati güçlendiği ve güç fiyatlarının bu kadar arttığı bir devirde TL’nin güç kaybetmesi demek, iktisat için ağır bir yük demek.”
TD Securities’ten Cristian Maggio da Dolar/TL kurunun çoktan beklentileri aştığını vurguluyor.
Erdoğan’ın kur üzerindeki tesiri
Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich ise “TL’deki kıymet kaybı, düşük faiz siyasetine dayanak verdiğini tekrar açıklayan Erdoğan’ın yardımı olmadan gerçekleşemezdi” diyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uzun vakittir yüksek faizin enflasyona neden olduğunu öne sürerek genel kabul gören iktisat teorisinin aksisi bir siyaset izliyor.
Birden fazla uzmana nazaran ise faizleri yüksek tutmak enflasyonla gayret etmek için takip edilmesi gereken bir para siyaseti aracı.
Erdoğan, son olarak dün AKP Meclis Küme Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla bir arada olmam” demişti.
Londra merkezli ekonomik danışmanlık kurumu Capital Economics’in gelişmekte olan piyasalar kıdemli ekonomisti Jason Tuvey de Türkiye’nin kur krizi tesiri altına girmek üzere olduğunu düşünenlerden.
Jason Tuvey’e nazaran Erdoğan’ın baskısı faizlerin düşürülmesine bu da enflasyonun yükselmesine neden oluyor.
Tuvey, en büyük riskin bankacılık dalı üzerinde olduğu görüşünde.
Kur krizi nedir?
Para ünitesinin kıymetindeki ani ve yüksek frekanslı değişimler, “kur şoku” olarak isimlendiriliyor.
Kur şoklarının enflasyondan faiz oranlarına, ithalat ve ihracattan istihdama kadar yayılan tesirleri var.
Bir ülkenin para ünitesinde ani paha kaybı yaşanması durumuna da “kur krizi” ismi veriliyor.
Kur krizinin en sert tesiri yükselen enflasyonda kendini gösteriyor.
- Merkez Bankası faiz indirimleriyle ne hedefliyor, maksadına ulaşabilir mi?
- Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 15’e indirdi
- Faiz-enflasyon-kur ortasında nasıl bir ilgi var?
