Merkez Bankası’nın dünkü 200 baz puanlık faiz indiriminin akabinde Türk Lirası’nın bedel kaybı sürüyor. Bu sabah piyasaların açılmasıyla Dolar/TL kuru süratle yükselerek 9,66’yı aştı. Euro/TL kuru 11,24’ü, Sterlin/TL kuru da 13,32’yi geçti.
Piyasalar dün en fazla 50 ya da 100 baz puanlık faiz indirimi bekliyordu.
Merkez Bankası’nın 200 baz puan indirim yaparak politiıka faizini enflasyonun altında bir düzey olan yüzde 16’ya çekmesi, TL’de paha kaybını hızlandırdı.
Altının gramı da 554 TL’ye yükseldi.
Yabancı bankalar ne öngörüyor?
Barclays ve Goldman Sachs bankaları, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine devam edeceği iddiasında bulundu.
Reuters haber ajansına nazaran iki banka da yıl sonunda siyaset faizinin yüzde 15 olacağını öngörüyor.
Goldman Sachs’ın kestiriminde Para Siyaset Konseyi’nin öncelikle 50 baz puan faiz indirimine gideceğini, sonraki iki toplantıda da 25 baz puanlık indirimler yapılacağı yer aldı.
Goldman Sachs, yüksek enflasyon nedeniyle bunun yanlış bir karar olacağını aktardı:
“Türk iktisadının temel sorununun büyümenin artması yerine, aslında yüksek düzeyde olan enflasyonun artacak olması.
“Enflasyonun resmi gayenin dört katı olması nedeniyle ana sorunun enflasyon olmaya devam edeceğini, faizler düşürüldükçe enflasyonun artacağını düşünüyoruz.”
Enflasyon beklentisi yüzde 15,5-19,9 ortasında değişiyor
Barclays bankası ise faizlerin tek bir indirimle yüzde 15’e çekileceği görüşünde:
“2022’de faizlerin yüzde 15 düzeyinde kalacağını, üst taraflı risklerin bulunacağını öngörüyoruz.”
Barclays 2021 sonu için enflasyon iddiasını yüzde 15,5, dolar/TL kuru kestirimini ise 9,7 olarak duyurdu.
ABD’li yatırım bankası JPMorgan, TCMB’nin aldığı faiz kararı sonrası yayımladığı piyasa notunda Kasım ayında 100 baz puan daha faiz indirimine gidilmesini beklediğini açıkladı.
JPMorgan Türkiye Başekonomisti Yarkın Cebeci, kaleme aldığı piyasa notunda bugün yapılan faiz indirimiyle enflasyonun birincil öncelik olmadığının anlaşıldığını belirtti.
Kurum birebir vakitte yılsonu enflasyon beklentisini yüzde 16,7’den yüzde 19,9’a yükseltti.
Ekonomistler ne dedi?
Merkez Bankası’nın 200 puanlık indirimle faizleri yüzde 16’ya düşürme kararının akabinde çok sayıda ekonomist toplumsal medyada kararı eleştirdi.
Uğur Gürses, “Yandı gülüm keten helva… Çok yazık” ve “Neydi o kelam? ‘Atın vefatı arpadan olsun muydu?” paylaşımlarında bulundu.
Ciddi ciddi PPK metni üzerine yorum yapıp, bu kararda rasyonel bir tutamak arayanlar, şaşkınlıktan uyanın…
— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) October 21, 2021
Gürses karar öncesi de “Ülke ne tarafa hakikat gidiyorsa parası da o tarafa gidiyor” demişti.
Refet Gürkaynak ise “Geçmiş olsun” dedi.
Gürkaynak bir sunucunun “Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı üzere bir gayesi var mı yoksa bunu artık duyurulardan çıkarmalı mı?” sorusunda haklı olduğunu ekledi:
Amanın. @BloombergHT'de sunucunun sorusu: Merkez Bankası'nın fiyat istikrarı gibi bir hedefi var mı yoksa bunu artık duyurulardan çıkarmalı mı? Haklı. MB bari olduğu gibi görünsün. Zaten bilmeyen kalmadı.
— Refet Gürkaynak (@RefetGurkaynak) October 21, 2021
MB duyurusunu okurken "güçlü parasal sıkılaştırma," "arızi unsurlar," "elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam" delirtti ama "Kurul, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve veri odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir" hakikaten tüy dikti. Bari utanıp alay etmeseler.
— Refet Gürkaynak (@RefetGurkaynak) October 21, 2021
Gürkaynak karar öncesindeki paylaşımında ise “Kötü para siyaseti yapılacak. Nereden biliyoruz? Faiz indirmek bu ortamda çok ziyanlı olduğu, enflasyonu yükseltip döviz borçlusunu uygunca boğacağı; indirmemek geçen ayki indirimi yeterlice anlamsızlaştıracağı için. Makus kurumsal çerçevede uygun iktisat siyaseti yapılamıyor” yorumunda bulunmuştu.
Mahfi Eğilmez, karar sonrası paylaşımında “Aaaaa! Bak ne yaptılar?” dedi.
Aaaaa! Bak ne yaptılar? pic.twitter.com/NZvThcL8k0
— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) October 21, 2021
Eğilmez karardan evvelki paylaşımlarında ise “Bir ülkede beşerler merkez bankasının alacağı karar üzerine argüman oynuyorsa o ülkede para siyaseti değil siyaset parası vardır” ve “Türkiye, pek çok hususun karşıtının kanıtlanmaya uğraşıldığı özel bir laboratuvar üzeredir: Mesela dalgalı kurda devalüasyon yapmaya çalışır, faizi indirerek enflasyonu düşürmeye eforlar. Farklı bir ülkedir yani” sözlerini kullanmıştı.
Gizem Öztok Atınsaç ise Eylül’den bu yana bono faizinin 350 baz puan yükseldiğini söyledi ve izlenen siyasetin besbelli bir kusur olduğu yorumunda bulundu.
Yabancı ekonomistlerin yorumları
Londra merkezli Bluebay Varlık İdaresi’nden Tim Ash ve Frankfurt merkezli Commerzbank’ten Ulrich Leuchtman, Merkez Bankası’nın 200 puanlık faiz indirimi kararı hakkında Reuters’a konuştu.
Tim Ash, “Merkez Bankası herkesi şaşırtmaya devam ediyor. Piyasalar en makus ihtimalle 100 puanlık indirim bekliyordu” dedi ve ekledi:
“Kavcıoğlu’nun Kılıçdaroğlu ve piyasalara iletisi açık: Ben sırf Erdoğan’ı dinlerim, oburunu dinlemem.
“Patron daha düşük faiz istiyor ve ben kimim ki buna mahzur olayım.”
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu 15 Ekim’de Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nu ziyaret etmişti.
Ash, Türkiye’nin para siyasetinin “delice bir deney” olduğunu, bunun bedelinin ise Türk lirası ve enflasyonun seyrince görüleceğini söyledi.
Commerzbank’tan Ulrich Leuchtman ise bu indirimin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın görüşleriyle dengeli olduğunu lakin kurdaki artış nedeniyle gerçek iktisada önemli bir ziyan verme ihtimali bulunduğunu söyledi.
‘Gelecekteki indirimler inandırıcılığını yitirebilir’
Leuchtman bunun yanlış bir siyaset olduğunu ekledi:
“Bundan sonra ne olacağını kestirmek sıkıntı.
“Türkiye’nin 2008’deki üzere bir durumla karşı karşıya ve acil bir faiz artışı yapmak zorunda kalması çok muhtemel.
“Bütün bunlar sadece liranın daha fazla çakılmasına yol açar.
“Türkiye için en makus senaryo ise piyasaların 2008’de yaşananlardan ders almış olması, Merkez Bankası’nın faiz artışı yapsa bile kısa bir müddet sonra tekrar süratle faiz indireceğini düşünmeleri olur.
“Bu durumda Merkez Bankası’nın gelecekteki muhtemel faiz artırımları da istenen etkiyi yaratmaz.
“Önümüzdeki süreçte TL’nin artan bir süratle kıymet kaybetmesi o kadar büyük bir ihtimal ki, şu anda açık TL durumunda olmamak en doğrusu olur.”
‘Cumhurbaşkanlığı tarafından yaratılan kriz riski’
Fransız haber ajansı AFP’ye nazaran ABD merkezli risk danışmanlığı şirketi Eurasia Group ise bu indirimin “Para siyasetinin Erdoğan’ın büyük tesiri altında olduğunu gösterdiğini” aktardı ve ekledi:
“Erdoğan Türk iktisadını Cumhurbaşkanlığı tarafından yaratılan bir krize çekme tehlikesiyle karşı karşıya.”
Kararın akabinde bir kıymetlendirme yayınlayan Eurasia Group, TÜSİAD’ın da ortalarında bulunduğu çok sayıda iş dünyası önderinin Merkez Bankası’na bağımsızlığını geri kazanma ve TL’nin bedelini sabit tutma davetinde bulunduğunu hatırlattı.
Muhalefet ne dedi?
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu Twitter hesabından “Şahıs ve şürekası ülkeyi açlığa hakikat götürüyor. Bu yapılanlar ya millete ihanet ya da bir sıhhat sorunu… Diğer bir izahı yok!” paylaşımında bulundu.
Merkez Bankası’nın faiz indirimiyle “Erdoğan’ın talebini yerine getirdiğini” söyleyen CHP başkanı Kılıçdaroğlu, “Herhangi bir istikrar yok, hiç kimse önünü göremiyor. Alınan karar, geniş kitlelerin ağır bir ekonomik yük altında kalacağını gösteriyor” dedi.
ÂLÂ Parti Genel Lideri Meral Akşener, “Ciddiyetsiz bir iktidarın, atadığı liyakatsiz bir bürokrat aracılığıya verdiği, rasyonellikten uzak bir kararın sonucunda olan yeniden hane halkımıza, esnafımıza ve KOBİ’lerimize oldu” dedi ve ekledi:
“Bu aziz millet bunu hak etmiyor. Çok yazık…”
HDP’nin İktisattan Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Garo Paylan ise bugün TBMM’de düzenlediği basın toplantısında “Güveni sağlayamamışsanız faizi düşürmek intihardır. Dolar ve euroya bağlı tüm eserlerin fiyatı artıyor. Vatandaşlarımız artırım altında kalıyor. Tek adam rejimi sebep, faiz sonuçtur. Bu türlü bir aymazlık olamaz. Bu bir intihardır” tabirlerini kullandı.
Paylan geçmişte de faizlerin olması gereken düzeyin altına çekildiğini, daha sonra çok yüksek düzeylere çekilmek zorunda kaldığını hatırlattı.
DEVA Partisi başkanı Ali Babacan, faizin talimatla indirildiğini vurguladı.
Gelecek Partisi başkanı Ahmet Davutoğlu da “TCMB enflasyon ile uğraş edeceğine siyasetin güdümüne girmiş savruluyor” tabirlerini kullandı.