Emre Eser
Türk Lirası (TL) dolar karşısında en hareketli devirlerinden birini yaşıyor. Geçen Cuma günü 10 TL’nin üzerini gören Dolar/TL hafta başından itibaren rekor serisine devam etti ve gün içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz söylemi sonrası 10.63 düzeyini de aştı. TL’nin dolar karşısındaki paha kaybı böylelikle yalnızca yıl başından bu yana yüzde 30’u geçti.
TL’deki rekor düşük seviyeler gözleri yarın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanacak faiz kararına çevrildi. Erdoğan’ın gün içinde yaptığı, “Ben bu misyonda olduğum sürece faizle uğraşımı sonuna kadar sürdüreceğim” açıklamasından sonra artık Merkez Bankası’nın faiz indirimi yapmasına dair beklentiler daha da katılık kazandı.
Masada tek güçlü seçenek var
TL’nin 2018’deki kur krizine misal vakit dilimlerinden geçtiğini belirten ekonomist Soner Kuru’ya nazaran faiz indirimi konusunda Merkez Bankası’nın önünde tek güçlü seçenek var: O da 50 ila 150 baz puanlık bir faiz artışı. Kurun geldiği düzeye bakıldığında Merkez’in pas geçme ihtimalinin önemsenecek bir düzeyde olduğunu belirten Kuru, “Tabii teknik olarak üç ihtimal var, lakin piyasa yalnızca faiz indirimini fiyatlıyor. Merkez’in pas geçme ya da arttırımına dair bir beklenti yok” dedi.
Merkez Bankası’ndan 150 baz puan ve üzerinde bir indirim gelmesi halinde Dolar/TL’deki üst istikametli hareketin devam edeceğini belirten Kuru, “Bu doğrultuda TL varlıklarında bir ölçü zayıflama olabilir, lakin indirim 100 yahut 50 baz puan düzeylerinde olursa da bunun mevcut fiyatlamanın içinde olacağını iddia ediyoruz” diye konuştu.
Düşük bir ihtimal olarak görülse de faizin sabit tutulması ise doların üst taraflı hareketinde bir gevşemeye neden olabilir. Kuru, bu durumda genel beklentinin bir sonraki toplantıya sarkacağını ve Dolar/TL’de aşağı istikametli bir hareketin kısıtlı kalacağını belirtiyor. Yani Kuru’ya nazaran genel piyasa beklentisi faiz indirimlerinin uzun vadede devam edeceği istikametinde.
Kuru, bu noktada ise asıl odaklanacak noktanın ise karar metnindeki ayrıntılar ve verilen bildiriler olacağını vurguluyor.
Vatandaş dolar ve altına yöneliyor, TL’ye inanç azalıyor
“İnsanlar bu enfasyonist ortamda eldeki paralarının en azından enflasyon kadar bedel kazanmasını istiyorlar” diyen Kuru, vatandaşın altın ve dolara yönelimini “Paralarını enflasyona karşı korumak istiyorlar. Burada da birinci araç mevduat faizleridir. Geldiğimiz noktada indirimlerin akabinde enflasyonun altında kaldığı için vatandaş doğal olarak dolar ve altına yöneliyor. Tasarruf sahibi altın da alsa dolaylı olarak dolar konumunda olduğu için bu kurda tekrar üst istikametli harekete neden oluyor” biçiminde açıkladı.
Kuru’nun rekor düşük düzeylerde seyreden TL karşısındaki bir başka değerlendirmesi de vatandaşın gitgide artan inançsızlığı oldu. Vatandaşların 2013’ten günümüze daima yükselen bir dolar grafiği ile karşılaştığını anlatan Kuru, “Servet birikimi noktasında her şeyin dolarla kıyaslandığı bir iktisada dönüştük” diyerek mevduat hesaplarındaki döviz oranının gitgide arttığına dikkat çekti.
Yastık altındaki dolar ölçüsünün da arttığını kestirim ettiklerini belirten Kuru, “Daha evvel dolarla işi olmayan, bu işlere bulaşmayan insanların bile bir formda inançlı liman olarak gördüğü dolara yöneldiği bir vakit dilimindeyiz. Bu da önümüze fiyatlanma davranışlarında bir bozulma olarak karşımıza çıkıyor. TL’ye olan inançsızlık artıyor. Bunun aşılması için bilhassa kur tarafında uzun vadeli bir istikrar devri gerekiyor” sözlerini kullandı.
“İletişim lisanının değişmesi şart”
Merkez Bankası’nın süratli bir telaffuz değişikliği ile belirsizlik ortamı yarattığını ve kurumların vazifeleri hakkında soru işaretleri oluştuğunu belirten Kuru, Merkez Bankası’nın misyonunun fiyat istikrarını korumak, hükümetin misyonunun de üretimin arttırılması ve cari istikrar üzere mevzuların olduğuna dikkat çekti.
Fakat Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın kurumların misyonunu yerine getirmesi hakkındaki açıklamasının bir baş karışıklığının göstergesi olduğu tespitini yapan Kuru, “Önce çekirdek enflasyon, orası da yükselince manşet enflasyonu işaret etti Merkez Bankası. Akabinde verilen cari istikrar bildirilerine baktığımız vakit bu sürecin çok fazla sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum. Önümüzdeki periyotlarda kesinlikle farklı siyasetlere ve farklı bir bağlantı lisanına geçilmesi gerekiyor” halinde konuştu.
“Uzun müddettir takip ettiğimiz 10.50 düzeyi kırıldı”
Mevcut tabloda kur ve enflasyonda verilen imajda belirsizliğin hakim olduğunu lisana getiren Kuru, “Burada bir ‘başıboş kalmak’ tabirini kullanabiliriz” dedi. Mevcut irtibat lisanına ve kurulan siyasetlere bakıldığında kurdaki beklentilerin üst taraflı olduğunu tabir eden Kuru, Dolar/TL’de 10.50 düzeyini ise teknik olarak önemsediklerini söyledi.
Kuru, “Orası 3-4 yıldır takip ettiğimiz bir düzeydi. Bu düzeyin üzerinde kalıcılık oluşması için temel unsurlardaki gelişmelerin daha da bozulması lazım. Bu seviyeyi şimdilik güçlü görüyoruz, ancak burada yaşanacak bir kırılma durumunda ve bir kalıcılık oluştuğunda TL’de söylem dahi etmek istemediğimiz düzeylere yanlışsız iş gidebilir. Enflasyona geçişkenlik hızlanacağı için de makro dengelerde de bir cins daha bozulma olabilir. O yüzden bu düzeyin aşılması epey kritik” görüşünü lisana getirdi.
“Artık artırımlar daha süratli yansıyacak”
Dolarda son aylardaki süratli artışın enflasyon geçişkenliğini de arttırdığını söyleyen Soner Kuru, “Dolar/TL’de her yüzde 10’lık artış enflasyonda yüzde 2.5’luk bir artışa neden oluyor. Lakin bu yıllık bazda bir artış. Aydan aya bu yüzde 10 gittiğinde enflasyona tesiri de hızlanıyor fiyatlama davranışlarında bozulma olduğu için. Biz kurda son 3 ayda yüzde 20’lerin üzerinde bir hareket yaşıyoruz. Artık küçük esnaf bile günden güne artırım yapacak. Mevcut ortamda kimse kimseye neden artırım yaptın diye soramıyor. Haftadan haftaya fiyatlarda önemli değişimler oluyor. Bir ruhsal tesir de var. Bunun kırılması için kurda uzun periyotlu bir stabilizasyon sağlanması gerekiyor” formunda konuştu.
