Döviz ofisleri, mecburî sermaye ölçülerindeki yüksek artış ve periyot haklarını ortan kaldıran kararlar içeren bildirimin, Anayasa’ya alışılmamış olduğu gerekçesiyle iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay’da dava açtı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın döviz ofislerinin çalışma sistemine ait bildiride yaptığı değişiklik, 12 Ekim 2021’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Bu düzenlemenin Anayasaya ters olduğunu belirten döviz ofisleri sahipleri birinci olarak 4 Kasım 2021’de kepenk kapatarak aksiyon yaptı. Bu protestodan sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı 18 Kasım 2021’de döviz alım satımında kimlik tespitiyle ilgili düzenlemede değişiklik yaparak, 100 dolar ya da karşılığı Türk lirası meblağı altındaki süreçlerde kimlik ibrazı zorunluluğunu kaldırdı.
Anka Haber Ajansı’ndan Esra Alus’un haberine nazaran değişiklik mağduriyetlerini ortadan kaldırmadığı için döviz ofisleri sahipleri Danıştay’a yürütmenin durdurulması için dava açtı.
Müracaat 20 sayfalık dilekçeyle yapıldı
Danıştay’daki davayı; yurt genelindeki 852 döviz ofisinin 500’ünü temsilen Türkiye Yetkili Kurumlar Platformu, Hazine ve Maliye Bakanlığı aleyhine açtı. Danıştay’a açılan ve duruşma yapılması da talep edilen davaya ait dilekçedeki talepler özetle şöyle:
“Döviz ofislerinin nefesi kesildi”
12 Ekim 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan haksız ve hukuka karşıt yönetmelik ve bildiri ile döviz ofislerinin adeta nefesi kesilmiş ve çalışamaz hale getirilmiştir. Yayınlanan bildirime karşı tüm şirket sahipleri ve çalışanları tepkilidir. Hazine ve maliye bakanlığı şirket sahiplerinin, hukukçuların, mali müşavirlerin görüşünü almadan, piyasa şartları ve çalışma kuralları ile uyuşmayan düzenlemeler getirmiştir. Yürürlüğe sokulan bildiri ve yönetmelik hak ihlallerini içermektedir. Bildirim ve yönetmelikler idari bir süreçtir ve idari süreçler kanuna ve anayasaya muhalif olamaz. Anayasamızda ve kanunlarımızda düzenlenmiş olan ve yönetim hukukuna hakim prensipler olan mülkiyet hakkı, çalışma hürriyeti, Özel hayatın kapalılığı, ferdî bilgilerin korunması unsuru, kazanılmış haklara hürmet unsuru, idari süreçlerdeki istikrar prensibi yok sayılmıştır.
“Devir hakları ellerinden alındı”
Bu bildiri ve yönetmelik ile şirket sahipleri şirketlerini çocuklarına, babalarına ve kardeşlerine devredemez hale getirilmiştir. Evre hakları ellerinden alınarak mevcut döviz ofislerinin piyasadaki rayiç şirket kıymeti bir gecede sıfıra eşitlenmiştir. Bakkalın, kuyumcunun, manavın, kasabın, marketin, bankanın şirketlerini devretme hakkı varken döviz ofislerinin dönem hakkının engellenmesinin tüzel bir yanı yoktur. Yürürlüğe konulan bildirim bu tarafıyla kazanılmış hakları ihlal etmiştir.
“Düzenleme anayasaya aykırı”
Döviz ofisleri ülkemizin menfaatlerini koruyan işletmelerdir. Bildiri Ticaret Hukukuna, Yönetim Hukukun temel prensiplerine ve Anayasada teminat altına alınan haklara terstir. Döviz ofislerinin çalışma hayatı kolaylaştırılmalıdır.
“İşletmeler kayıt dışına itilecek”
Bildiri değişikliği maalesef döviz alım-satım süreçlerini kayıt dışına itecek formda kaçak, el altından gizlice yetkisiz yerlerde yapılmasına sebebiyet verecektir. Bildiri ile getirilen çok yüksek sermaye artışı, faaliyet alanını kriteri muhakkak olmayan bölgelere ayırma, evre ve adres değişikliğinde yüksek fiyat ödenmesi, gayrimenkul alımının sınırlanması, emelle uyumlu olmayan çok sert yaptırımlar, şube açılmasına getirilen sınırlamalar üzere değişikliklere genel olarak bakıldığında yetkili kurumların para piyasasında yerine getirdiği işlev ile bu değişiklikler ortasında açık bir uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu bildirim değişikliği, Bakanlığın varmak istediği emel ile bağdaşmamaktadır.
İptali istenen 15 husus
– Yetkili kuruluşlar faaliyet gösterdikleri iş yeri haricinde rastgele bir gayrimenkul mal edinemezler unsuru Anayasanın “mülkiyet hakkı” hususuna terstir, iptali gerekir.
– “A kümesi yetkili kurumların ödenmiş sermayelerinin 5 milyon TL’sinden, B kümesi yetkili kuruluşların ödenmiş sermayelerinin ise 1 milyon TL’sinden az olmaması kaidesi ölçülülük prensibine alışılmamıştır. Bildirim ile sermayelerinin artırılması, Türk Ticaret Kanunu kararlarına terstir, iptali gerekir.
– Yurtdışında yerleşik bireylerin Türkiye’de şube kuruluş müsaadesi müracaatlarında “gerekli belgeler” düzenlenmişken bu dokümanların aranması kaldırılmıştır. Türk vatandaşları için aranılan koşulların yurtdışında yerleşik bireylerden aranmaması memleketler arası hukukun temel prensibi olan “mütekabiliyet” unsuruna ve Anayasanın “eşitlik” ve “Hiçbir bireye, aileye, zümreye yahut sınıfa imtiyaz tanınamaz.” Hususuna terstir.
– A kümesi yetkili kuruluşların şube açmalarına “coğrafi sınırlama, yasak” getirilmiştir. Buna nazaran, İstanbul’un Avcılar İlçesinde bulunan bir A kümesi yetkili kurum, birinci bölge olarak belirlenen komşu ilçesi olan Başakşehir’de şube açamamaktadır. Bu Anayasaya karşıttır.
– Türk Ticaret Kanunu temsil yetkisinin periyodu bakımından rastgele bir sınırlama getirmemiştir. Bu nedenle Bildirim ile temsil yetkisinin bölümüne hudut getirilmesi, Türk Ticaret Kanunu kararlarına karşıttır, iptali gerekir.
– “Yetkili kuruluşların unvan değişikliği yine düzenlendi. Türk Ticaret Kanunu’nda ticaret unvanının seçilme kuralları açıkça karşıtlık vardır.
– Hisse bölümleri Bakanlığın müsaadesine tabi olacak formda değişiklik yapıldı. Türk Ticaret Kanununa (TTK)göre bu değişiklik pay devranı özgürlüğü prensibine muhalif bir karardır, iptali gerekir.
– Bakanlık kuruluşun tüm çalışanlarının ferdî bilgilerine nüfuz edecek bilgileri talep etmektedir. Düzenleme keyfiyet içermektedir iptali gerekir.
– İşlemlerde kimlik numarası, pasaport numarasının kayıt altına alınması zaruriliği getirildi. 100 doları alt hududu son derece düşüktür. Burada hudut Vergi Mevzuatı uyarınca 3 bin dolar yahut eşitini aşan süreçlerde olduğu üzere olması gerekmektedir. Aksi takdirde yetkili kurumların “fonksiyonu” göz arkası edilmiş olacaktır.
– Tebliğin kamera kayıtlarının 6 ay mühletle saklanması, “en az 1 yıl müddetle saklanması zorunludur” halinde değiştirilmiştir. Kayıtların en az 1 yıl mühletle saklanması zaruriliği çok yüksek bir maliyetle konseyi sistemin yenilenmesini gerektirmektedir. Bu açıdan “hukuki belirlilik” prensibine terstir.
– Denetimler esnasında, kontrol elemanlarının gerekli gördüğü kasa sayımı ve gibisi tüm süreçler tamamlanana kadar süreksiz olarak süreçlerini durdurulması kararı Anayasayla garanti altına alınan “çalışma ve mukavele hürriyetine” terstir.
– İdari yaptırımlar açıkça yasal bir destekten mahrumdur. Böylesine değerli yaptırımların bir Bildirim ile düzenlenemeyeceği açıktır. Bu nedenle bu unsurun iptal edilmesi gerekir.
– Hisse dönemi düzenlemesi öngörülebilir değildir. Piyasa işleyişine alışılmamış bir düzenleme yapılmış ve bireylerin hukuksal güvenliklerini de yok saymıştır.
– A kümesi ve B kümesi yetkili kurumlar, şirketin temsili konusunda 1 Mart 2022 tarihine kadar uygunluğu sağlamak zaruriliği getirilmiştir. Getirilen düzenlemeyle çalışan hakkında ek yükümlülükler getirilmesi ve bu yükümlülüklere uyulmaması halinde ruhsat iptalinin öngörülmüştür. Bu akla ve mantığa ters bir düzenlemedir. Bir çalışanın, yüzde 50 ve üzeri hissesi olan hissedar tarafından yetkilendirilmemiş olması halinde ruhsat iptali düzenlenmesi TTK ve Anayasaya terstir, iptali gerekir.
– Faaliyet müsaadesi ve şube faaliyet müsaadesi başvurusu, küme dönüşüm müsaadesi başvurusu, adres değişikliği başvurusu ile pay dönemine yönelik müsaade müracaat hallerinde yetkili kuruluşlardan böylesine “fahiş ücretler” alınması Anayasanın “ölçülülük” prensibine de terslik oluşturmaktadır.”
Yürütmenin durdurulması istendi
Dilekçenin sonunda, düzenlemenin açıkça hukuka karşıt olduğu belirtildi. Uygulamanın aslında ekonomik kriz içinde bulunan ve her geçen gün kapanma noktasına bir adım daha yaklaşan yetkili kurumlar için telafisi güç yahut imkânsız ziyanlar doğuracağı belirtildi.
Dilekçede, “Yürütmenin durdurulması kararı verilmesi için gerekli her 2 kural (açıkça hukuka karşıtlık + telafisi güç yahut imkânsız zarar) işbu davada mevcut olduğundan, yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi gerekmektedir” denildi. (ANKA)
