Dünya Eşitsizlik Raporu’na nazaran global milyarder sayısı, 2021’de rekor kırdı. Milyarderlerin toplam serveti bir yıl öncesine nazaran yüzde 75 arttı. Rapora nazaran Avrupa en eşit bölge, eşitsizliğin en derin olduğu bölge ise Orta Doğu ve Kuzey Afrika.
Ekonomist Thomas Piketty’nin kurduğu Paris merkezli Inequality Lab tarafından paylaşılan Dünya Eşitsizlik Raporu’nun 2021 sonuçlarına nazaran en zirvedeki yüzde 1, 1990’ların ortasından bu yana biriken tüm ek servetin yüzde 38’ini; en alttaki yüzde 50 ise bu birikimin yalnızca yüzde 2’sini aldı. Bugün global eşitsizlik, batı emperyalizminin tepede olduğu periyotla birebir düzeyde.
Rapora nazaran Türkiye’de gelir eşitsizliği son 15 yılda artmaya devam etti ve son üç yıldaki ekonomik yavaşlama tüm nüfus kümelerinin gelirlerini azalttı.
Türkiye’de bir yetişkinin yıllık ortalama çıkarı 85 bin TL.
Buna karşılık en fakir yüzde 50’nin ortalama geliri yıllık 20.260 TL iken en güçlü yüzde 10 bunun 23 katı kadar yani 463.020 TL kazanıyor. En varlıklı yüzde 10, tüm gelirin yüzde 54,5’ini alırken, en fakir yüzde 50’nin hissesi yalnızca yüzde 12.
Rapor, son 25 yılda ulusal serveti iki katına çıkan Türkiye’de servetin dağılımdaki eşitsizliğin derinleştiğini söylüyor.
Bugün, en fakir yüzde 50, ortadaki yüzde 40 ve en üstteki yüzde 10 sırasıyla toplam ulusal servetin yüzde 4’ünü, yüzde 29’unu ve yüzde 67’sini elinde tutuyor.
En fakir yüzde 50’nin ortalama olarak elinde bulundurduğu servet 8.910 TL’den az.
Cinsiyetler ortası eşitsizlikte ise düzgünleşme var lakin eşitlikten hayli uzak. Türkiye’de bayanlar ulusal gelirin yüzde 23,3’ünü kazanıyor. Orta Doğu ve Afrika bölgesi için bu ortalama yüzde 15.
Türkiye’de kişi başı karbon salımının ortalama 6 ton karbondioksit muadili (CO2e/kişi) olduğunu söyleyen rapora nazaran, en alttaki yüzde 50’nin salımı 3,1 tondan daha az. Buna rağmen en üstteki yüzde 10’ın salım ölçüsü 22.6 CO2e ile bunun yedi katından daha fazla.
“Mütevazı ve kademeli vergiler hükümetler için değerli bir gelir kaynağı olabilir”
Ekonomistler, eşitsizliği gidermeye yardımcı olmak için servetin tekrar dağıtılması gerektiğini söylüyorlar. Servet vergisini öneren ekonomistler vergi kaçakçılığına karşı daha sert tedbirler alınması için davette bulunuyorlar.
Raporda, “Dengesiz servet birikimi göz önüne alındığında, mütevazı ve kademeli vergiler hükümetler için kıymetli bir gelir kaynağı olabilir” deniyor.
En eşit bölge olan Avrupa’da en güçlü yüzde 10 gelirin yüzde 36’sını alıyor. Orta Doğu ve Afrika için bu oran yüzde 58.
Rapora nazaran bir yetişkinin yıllık ortalama karı 23.380 dolar; varlığı ise 102.600 dolar düzeyinde.
Fakat bu ortalamalar ülkeler ortasındaki uçurumu gizliyor, çünkü dünyanın en varlıklı yüzde 10’u global toplam gelirin yüzde 52’sini kazanıyorken, en fakir yüzde 50 bu gelirin yalnızca yüzde 8’ini kazanıyor.
En güçlü yüzde 10 ortalama 122.100 dolar alırken, en fakir yüzde 50 ortlama 3.920 dolar kazanıyor.
Uluslar zenginleşirken hükümetler yoksullaştı
Hükümetlerin net serveti ile özel ve kamu bölümünün net serveti ortasındaki boşluğa dikkat çeken rapor, ulusların zenginleşirken hükümetlerin yoksullaştığını belirtiyor.
Rapor, güçlü ülkelerde kamu kurumlarının elindeki servetin hissesinin sıfıra yakın yahut negatif olduğunu altını çiziyor. Yani bu ülkelerde servetin tamamı özel aktörler tarafından denetim ediliyor.
Rapora nazaran bu eğilim, GSYİH’nın yüzde 10-20’sini özel kesimden borç alan hükümetler için Covid-19 kriziyle berbatlaştı.
Raporun baş müellifi Lucas Chancel, “Covid-19 krizi, çok zenginler ile nüfusun geri kalanı ortasındaki eşitsizlikleri derinleştirdi. Lakin güçlü ülkelerde hükümet müdahalesi yoksullukta büyük bir artışı engelledi, fakir ülkelerde durum bu türlü değildi. Bu, yoksullukla gayrette toplumsal devletlerin ehemmiyetini gösteriyor.” diyor.
Hükümetlerin servetlerindeki düşüş, eşitsizlikle ve iklim değişikliği üzere temel zorluklarla uğraş kapasitelerini sınırlıyor.
Özel servetteki artış da ülkeler içinde ve dünya seviyesinde eşitsiz oldu. Global milyonerler son birkaç yılda global servet artışının orantısız bir hissesini ele geçirdiler: