Türk lirası, dolar karşısında en düşük seviyesine çakılmışken, Ekonomist Atilla Yeşilada, kelam konusu paha kaybını, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Tayyip Erdoğan’ın Suriye’ye yeni bir harekâtın sinyalini vermesi ve Merkez Bankası’nın faiz indirim kararının bir ortaya gelmesine bağladı. Yeşilada, dolar/TL’deki yükselişin sürebileceğini söylerken, Merkez Bankası’nın ‘eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak devrinde olduğu gibi’ döviz satarak kura müdahale edebileceğini söz etti. “Doları düşürmenin tek yolu Sayın Erdoğan’ın emekliye ayrılmasıdır” diyen Yeşilada, iktisada ait olarak verilebilecek bütün tavsiyelerin verildiğini fakat Erdoğan’ın bunları dinlemediğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 11 Ekim akşamı kabine toplantısı sonrası millete sesleniş konuşmasının akabinde Türk lirası tarihinin en kıymetsiz seviyesine düştü, 1 ABD doları 9 lirayı aştı.
Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun “Kurdaki hareketlenmenin faiz indirimimizle direkt ilgisi yok” açıklamasına karşın 9.06’yı aşarak rekor kıran dolar/TL’deki hareketlenmeyi, ekonomist Atilla Yeşilada T24’e kıymetlendirdi.
Dış etkenlerin de TL’nin paha kaybetmesinde tesirli olduğunu söyleyen Yeşilada, “Dolar endeksi güçleniyor, ABD’nin daha az para basacağı söyleniyor. Doların kıymetini de arz-talep belirler. Paha kaybeden yalnızca biz değiliz, birçok gelişmekte olan ülke paha kaybediyor. Lakin asıl meseleler içeride” dedi.
Merkez Bankası’nın faizi indirmeye devam edebileceğini söz eden Yeşilada,“Faiz indirdiğiniz vakit Türkiye’nin sıcak para için cazibesi de azalıyor, vatandaş da enflasyon sayılarına azalmadığı için mevduat faizlerinin negatif olduğunu düşünüyor ve dövize kaçıyor” sözlerini kullandı.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne vakit Suriye ile ilgili bir sinyal verse doların hareketlendiğini vurgulayan Yeşilada, “Türkiye, Suriye’de gidebileceği yere gitti, bundan sonra yapacağı her harekât ya Amerika’nın menfaatlerine ya Rusya’nın menfaatlerine çarpacak. ‘Bu durumda ne olacak’? Bu soruya cevap veremeyen yatırımcılar, ABD’nin Türkiye Suriye harekâtı yaparsa ek yaptırım yapacağından endişeleniyorlar” diye konuştu.
“Erdoğan istikrarlı bir önder olsaydı, faiz indirmek dolarda bu kadar harekete neden olmazdı”
Kavcıoğlu’nun “Kur artışının dolar artışıyla alakası yok” açıklamasını kıymetlendiren Yeşilada, “Birincisi, faiz indirdiğin vakit bilhassa öteki gelişmekte olan ülkeler faiz artırırken, Türkiye’nin nispi cazibesi azalıyor. İkincisi, fiyatlarda hep bir risk primi vardır. Türkiye’de artık risk primi, Sayın Erdoğan’ın yarın en yapacağının bilinememesi… Bu risk primi Erdoğan’ın her açıklamasıyla daha da yükseliyor. Erdoğan birinci 10 yılda olduğu üzere kelamına sağlam, istikrarlı bir siyaset izleyen, gücünü parlamentoyla paylaşan bir başkan olsaydı faiz indirmek dolarda bu kadar harekete neden olmazdı. Fakat ikisi bir ortaya geldiği vakit doğal ki dolar patlıyor” sözünü kullandı.
“Dolar, 9,25’e çıkabilir, TCMB kura müdahale edebilir”
20 Ekim’de 100 baz puan faiz indirimi beklendiğini lisana getiren Yeşilada, bunun da doları 9,25’e kadar yükseltebileceğini söyledi. Yeşilada, “Ben, bu noktada Berat Albayrak periyodunda olduğu üzere, Merkez Bankası’nın direkt ya da dolaylı olarak kamu bankaları yordamıyla döviz satarak kura müdahale edeceğini düşünüyorum. Yani, doların daha fazla çıkmasına pürüz olacak” dedi.
TIKLAYIN – A’dan Z’ye 128 milyar dolar tartışması; Gösterilen bütün sebepler palavra; Berat Albayrak kayınpederine yaranmak istedi, akıl almaz boyutta ulusal servet harcandı!
“Bu yolla dövizi 3 ila 6 ay tutabilirsiniz, sonra patlar”
Yeşilada şu tabirleri kullandı:
“Önümüzde iki senaryo var: Birincisi Merkez’e ‘Dövize müdahale et, 9-9.25 ortası bir yerde ne değerine olursa olsun dövizi tut der Erdoğan… Ben Merkez Bankası’na bakıyorum brüt rezervlerine, kamu bankalarının döviz fazlası var, Türk bankalarının da yurt dışında döviz birikimi var. Bu yolla dövizi 3 ila 6 ay tutabilirsiniz, sonra patlar, Albayrak devrinde olduğu gibi…
İkincisi bırakırsanız kendi haline, nerede istikrar kuruyorsa orada kurulsun deniz. İstikrar de, International Institute of Finance dolar/TL’nin adil pahasının 9,50 lira olduğunu söylüyor, orada durabilir. Ya da birçok varsayımda olduğu üzere, 9.50 ila 10 ortasında istikrara oturur.”
Vatandaş, yıllarca uğraş göstererek biriktirdiği parasını enflasyona ve Erdoğan’a yedirmek istemiyor. Münasebetiyle enflasyon periyotlarında pahasını koruyan altına, dövize, biraz daha fazla parası olanlar da gerçek varlıklara kaçıyor; otomobil, konut, arazi alıyor…
“Türkiye iktisadının en büyük sorunu Başkanlık sistemi ve Erdoğan”
Doları düşürmenin bir tek yolu Sayın Erdoğan’ın emekliye ayrılmasıdır. Zira verilebilecek ekonomik tavsiyelerin hepsi verildi ve Sayın Erdoğan bunların hiçbirini dinlemiyor. Ben şu an Türkiye iktisadının en büyük sorunun Başkanlık sistemi ve Erdoğan olduğunu düşünüyorum. Naci Ağbal’ın kovulmasından, ‘faizler çok yüksek’ açıklamalarına kadar, daima olarak yanlış iktisat bilgisiyle açıklamalar yaparak Türkiye’yi birbirine soktu. O gitmeden de bu işlerin düzeleceği konusunda en ufak bir umudum yok.
“BOTAŞ şu an ziyanına çalışıyor, artırım geldiğinde değişimi hissedeceğiz”
Alım gücünün düştüğünü şu an kısmi olarak hissediyoruz. Devlet, elektrik ve doğalgaz fiyatlarını BOTAŞ’ın bütçesinden sübvanse ediyor, yani BOTAŞ ziyanına çalışıyor, lakin bunun gidebileceği bir yer var, birkaç ay sonra BOTAŞ kredi de alamayacak hale gelecek ve elektrik ile doğalgaza en az yüzde 15 artırım gelecek. İşte o vakit hissedeceğiz.
Ayrıyeten, doların yükselmesi yanında bütün dünyada güç ve tedarik zinciri krizi var. Güç dediğimizde doğalgaz ve petrol; birçok ilaçtan, sentetik elyafa, gübreden, plastik eserlere kadar her şeyde petrol ve doğalgaz kullanılıyor. Hükümet, zamı geciktirse dahi biz yurt dışından ne alırsak, içinde petrol yani hidrokarbon bulunan ne varsa fiyatları patlayacak üst hakikat ve önemli bir boyutta patlayacak. Halkın alım gücünün azaldığını zati anketlerden de görüyoruz, halkın birçok iktisadın makus ya da çok makûs olduğunu düşünüyor.”