Gazeteci Emin Çapa, Toplumsal Demokrasi Derneği’nin düzenlediği iktisat çalıştayında; “Türkiye’de 2002 yılında altı dolar milyarderi vardı. 2021’de 26 dolar milyarderi var. Türkiye’deki dolar hareketi öncesinde bu sayı 35’ti. Bu sayı dolar hareketiyle 26’ya indi. Türkiye’de 26 kişini serveti yalnızca 2021 yılında 127 milyar lira arttı” dedi.
Toplumsal Demokrasi Derneği’nin Türkiye’deki İktisadın Durumu: Krizden Bunalıma” başlıklı iktisat çalıştayı, Ankara’da devam ediyor.
Çalıştayın birinci oturumunun moderatörlüğünü, CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke yaptı. Gazeteci Emin Çapa ve Prof. Dr. Erkan Erdil oturuma konuşmacı olarak katıldı.
Çapa, dünyada teknoloji nedeniyle gelir dağılımının bozulduğunu kaydederek, teknolojinin gelişmesiyle emeğin değerini yitirdiğini tabir etti. Çapa, “Artık emekten gelen gücümüzü değil vatandaşlıktan gelen hakkımızı istememiz gerekiyor” dedi.
“26 kişinin serveti 127 milyar lira arttı”
Çapa, iktisadın yine tanımlanması gerektiğini kaydederek, “Bu iktisat kimin için var? Bu şirketler, işverenler için mi var? Ana soru bence bu. Türkiye’de 2002 yılında 6 dolar milyarderi vardı. 2021’de 26 dolar milyarderi var. Türkiye’deki dolar hareketi öncesinde bu sayı 35’ti. Bu sayı dolar hareketiyle 26’ya indi. Türkiye’de 26 kişini serveti yalnızca 2021 yılında 127 milyar lira arttı” diye konuştu.
Çapa, gelirin kazanılan bir şey ve servetin biriktirilen bir şey olduğunu belirterek, “Sen aşağıdaysan zati serveti biriktiremezsin. Dünyanın en düzgün servet raporunu İsviçreliler yapar. Türkiye’de 100 kişi olsaydı nüfus. Servet de 100 lira olsaydı. En güçlü 10 kişinin 70 lira 30 kuruşu, geri kalan 90 kişinin 29 lira 70 kuruşu olurdu” diye Türkiye’deki iktisattaki adaletsizliği anlattı.
“Günde 15 lirayla geçinen 4 milyon 157 kişi var”
Çapa, Türkiye’de son dört yılın üçünde 11 milyon 216 bin kişinin fakir yaşadığını açıklayarak, “2020 yılı bilgileri elimizde var. Günde 34 liradan az geliri olan fakir. Kişi başı yalnız. 34 lira, günde. Bu formda yaşayan 12 milyon 267 bin kişi var Türkiye’de. 2020’de günde 34 lira geçinmiş. Bir de en fakirler var. Onlar da günde 15 liraya geçinenler. Günde 15 liraya geçinen 4 milyon 157 bin kişi var. Bir tarif daha var. Daima fakir. Son dört yılın üçünde fakirseniz size daima fakir deniyor. Daima fakir sayısı da 11 milyon 216 bin kişi. Danimarka’nın nüfusu 5 milyon. Hollanda’nın nüfusu 16 milyon. Avrupa’nın orta ölçekli ülkelerinden biri Hollanda… Bu sayı 2021’de dehşet verici hale gelecek. Vahim bir fakirleşme yaşadık. Bunu haziran ayında göreceğiz” diye konuştu.
Çapa’nın akabinde Prof. Dr. Erkan Erdil konuştu. Erdil, emek sermaye ilgilerinin bozulduğunu söyleyerek, “Kapitalizm globalleşmeyle üretim araçlarını hareket edilebilir hale geldi. Emek hariç. Bilhassa nitelikli emek hareket edemiyor. Hareket edebilse daha fazla kazanacağı yere gidecek. Bu sömürü tertibi yoksulluğu da derinleştiriyor” dedi.
“Tüketicinin yükselişi telaffuzuyla yurttaşlığımız yitirdik”
Erdil, birikim rejimlerinde sermayenin kontrolü elinde tutmak isteyeceğini aktararak, “Dijital dönüşümle tüketimdeki kontrol derinleşirken üretim süreçleri de çok daha fazla denetlenir ve sermayenin denetimi altına girecek. Tüketicinin yükselişi telaffuzuyla birlikte yurttaşlığımızı yitirdik biz. Tüketim ve üretim üzerindeki kontrolünü kaybeden yurttaşlar kolay bir tüketici haline geliyorlar. Artık yurttaş değiller. Bu otokratik rejimlerin iktidara gelmesini kolaylaştırdı. Yurttaşlığını kaybeden kitleler giderek idarede yer alma fırsat ve isteklerini de kaybettiler. Dijital dönüşüm bunu daha da fazla besler niteliğe dönüştürebilir. Bu epey da iktidar ve yurttaşlar ortasındaki asimetrik güç münasebetleri epeyce kuvvetlenecek” diye konuştu.
Erdil, genç jenerasyonun yurt dışına gitmek istediğini açıklayarak, “Enseyi karartmama nedenim her sabah sınıfına girdiğimde karşılaştığım genç insanlardır. Onlarda bu umudu görüyorum. Hayallerinin giderek azalması da beni çok üzüyor. Hepsi yurt dışına gitmek istiyor. Altı yaşındaki çocuğa mikrofon uzatıyorlar. Ben yurt dışına gitmek istiyorum diyor. Beşeri sermaye kaybı nitekim yeri doldurulması çok sıkıntı bir kayıptır” dedi. (ANKA)
