İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, dikkatli ve sabırlı olunması durumunda, Türkiye’nin gelecek yıl birinci kez cari açık vermeden yüzde 5’e yakın bir büyümeyi başarabilecek noktada olduğuna inandığını belirterek, “Bunun, başarılması durumunda Cumhuriyetimizin 100. yılına girerken bizlere kıymetli bir moral ve motivasyon olacağını düşünüyorum.” sözlerini kullandı.
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) tarafından bu yıl 5’incisi düzenlenen ve “Yeniden Birlikteyiz” temasıyla gerçekleştirilen Türkiye Sermaye Piyasaları Kongresi, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın iştirakiyle hibrit olarak başladı.
İş Bankası’ndan yapılan açıklamada kongrede yaptığı konuşmasına yer verilen Ortan, sermaye piyasalarına dair birtakım bilgiler paylaşırken, makroekonomiye ait değerlendirmede bulundu.
Faiz-kur-enflasyon açıklaması
“Faiz-kur-enflasyon üçlüsüne” dikkati çeken Ortan, “Bu üçlünün hangisine el atsak bir başkası denetim dışına çıkıyor. Bilhassa enflasyonun denetim altına alınması, tek haneli düzeylere indirilmesi mümkün olduğunda yapısal sıkıntılarımızı çözebiliriz.” sözlerini kullandı.
Enflasyonist ortamda belirsizliğin, risklerin ve gelir adaletsizliğinin arttığını, öngörülebilirliğin bozulduğunu, sabit ücretlilerin gelir dağılımından aldığı hissenin ve yatırımcı iştahının azaldığını belirten Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Enflasyonist ortamdan bir an önce çıkmak ve enflasyonu denetim altına almak bence birinci yapılması gereken şey. Faiz ve kur konusunda da şayet sonuç almak istiyorsak, enflasyondaki beklentileri güzelleştirmemiz ve enflasyondaki beklentilere paralel olarak faiz indirimlerine devam etmemiz gerekiyor. Yüksek faiz, sermaye piyasalarının gelişiminin önünde de mahzur teşkil ediyor. Gerçek faizlerdeki artış, işsizlikte artış ve istihdamda azalma manasına geliyor. Ayrıyeten, yatırım iştahını da motamot enflasyonda olduğu üzere düşürüyor. Faizler muhakkak inmelidir, lakin kesinlikle enflasyon beklentilerine paralel inmelidir. Enflasyonun yüksek olduğu bir yerde faizin tek başına inmesi, bizi istek ettiğimiz noktaya götürmez. İvedi etmeden, sabırlı bir formda, istikrarlı bir duruş sergileyerek hem enflasyon beklentilerini aşağı çekmeli hem de öngörülebilirliği tesis etmeliyiz.”
Ortan, cari açık vermeyen uzun periyotlu sürdürülebilir büyüme modeli için tasarrufların artırılması gerektiğini söz ederek, bu tasarrufların borsa üzerinden sanayicilere ve üreticilere aktarılmasının ehemmiyetini vurguladı.
Sermaye mülkiyetinin tabana yayılmasının değerine dikkati çeken Ortan, üretilenin hem içeride hem dışarıda satılması ve üretim verimliliğinin artırılması gerektiğini kaydetti.
“Alışkanlıkları değiştirerek amaçlarımıza ulaşabiliriz”
Hakan Ortan, üretilmeden ve kredi kullanarak tüketilen bir büyüme modelinin daha fazla cari açık manasına geldiğini belirterek, “Bugüne kadarki alışkanlıkları değiştirerek amaçlarımıza ulaşabiliriz. Tüm bunları değiştirme konusunda değerli bir basamağa geldik. Dikkatli ve sabırlı olmamız durumunda, önümüzdeki yıl birinci kez tahminen cari açık vermeden yüzde 5’e yakın bir büyümeyi başarabilecek noktada olduğumuza inanıyorum. Bunun, başarılması durumunda Cumhuriyetimizin 100. yılına girerken bizlere değerli bir moral ve motivasyon olacağını düşünüyorum. Ülke olarak, ülke insanları olarak bunu hak ettiğimize inanıyorum. Tek yapmamız gereken sabırla, istikrarla yanlışsız olan şeyleri ısrarla yapmaya devam etmek.” sözlerini kullandı.
Sermaye piyasalarının gelişimin değerine değinen Ortan, uzun yıllardır 1 milyon eşiğini geçemeyen yatırımcı sayısının Ekim 2021 prestijiyle 2,5 milyon düzeyine yaklaştığını belirtti.
Salgın periyodunda piyasalardaki belirsizlik ve oynaklığa rağmen, yükselen endeks düzeyleriyle yurt içinde gerçekleşen şirket halka arz sayılarında önemli artışlar yaşandığını hatırlatan Ortan, Borsa İstanbul’un istenilen derinliğe ulaşması için halka arzların sayısının ve şirketlerin halka açıklık oranının artması gerektiğini tabir etti.
Bu yılki halka arzlara bakıldığında yılın toplamında büyüklüğü 19,5 milyar TL olan 46 halka arz gerçekleştirildiğini belirten Ortan, ulaşılan halka arz sayısının bugüne kadar yıllık bazda ulaşılan en yüksek düzey olduğunu söyledi.
Ortan, “Bu gelişme, şirketlerin özkaynaklarını güçlendirmeleri ismine epey değerli. Lakin global ölçekte değerlendirildiğinde, bu alanda kat edilecek, gidilecek çok daha fazla aralık olduğunu görüyoruz. Sermaye piyasalarımız şimdi istek edilen derinliğe ve büyüklüğe sahip değil. Gerçekten ülkemizin 500 sanayi kuruluşunun yalnızca 67’si borsada süreç görüyor. Sürdürülebilir büyüme için iktisada kaynak sağlayan sermaye piyasalarının da büyümesi ve derinleşmesi gerekiyor” diye konuştu.
“Borsadaki fiyat oynaklığının öngörülebilir olmasıyla birlikte yatırımcı sayısı artacaktır”
İş Bankası Genel Müdürü Ortan, ülkemizde yatırımcıların tasarruflarının yaklaşık yüzde 78’inin ortalama vadesi 40 günü aşmayan mevduatta oluştuğunu, pay senetlerinin hissesinin ise yüzde 10’un altında olduğunu kaydetti.
Borsadaki fiyat oynaklığının yüksek ve kalıcı olmasının, bilhassa riskten kaçınan yatırımcıların pay senetlerinden uzak durmasına neden olduğuna dikkati çeken Ortan, 2,5 milyona yaklaşan yatırımcı sayısının bunun artık kırıldığının bir göstergesi olduğunu söz etti. Ortan, fiyat oynaklığının öngörülebilir düzeye inmesiyle birlikte yatırımcı sayısının ve niteliğinin daha da artabileceğine işaret etti.
Hakan Ortan, konuşmasında yapay zekanın hayatın içine girdiğini, algoritmaların sermaye piyasalarında alım-satım yaptığı, robofonların birikimleri yönlendirdiği, akıllı finansal mukavelelerin imzalandığı ve dijital paraların alınıp satıldığı bir ortamda teknolojinin suratına yetişme zaruriliği bulunduğunu vurguladı.
Ortan, iş gücünün teknolojiyle ahenginin sağlanması, iş gücü ile iş muhtaçlığı ortasındaki eğitim düzeyi açığının kapatılması, finansal ve teknoloji okuryazarlığının artırılmasının sermaye piyasaları için de son derece faydalı olacağını söyledi.
Bayanların iş gücüne iştirakinin artırılmasının kıymetine işaret eden Ortan, “Kadınların iş gücüne iştirakini, girişimciliği ve teşebbüsleri desteklemek de öngörülebilirliği tesis etmek kadar değerli. Bunları başardığımızda sermaye piyasalarımızın sanayicilerimiz ve yatırımcılarımız için büyük fırsatlar barındırdığını söyleyebilirim.” dedi.