İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde 52,5 oldu.
İSO Türkiye İmalat PMI anketinin eylül ayı sonuçları açıklandı.
Eşik bedel olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, ağustosta 54,1 düzeyinde bulunan İSO Türkiye imalat PMI eylülde 52,5’e geriledi. Endeks, buna karşın dalın faaliyet şartlarında aylık bazda güçlü bir güzelleşmeye işaret etti.
Faaliyet şartlarındaki güzelleşme trendi, üretim ve yeni siparişlerde devam eden büyümeye bağlı olarak dördüncü aya ulaştı. Lakin eylül ayındaki artışlar evvelki aya nazaran yavaş gerçekleşti.
Toplam iş hacminde devam eden büyüme, yeni ihracat siparişlerinin yeniden bariz halde artmasından takviye buldu. Yeni siparişlerdeki güzelleşme ve kapasite artırmaya yönelik eforlar, firmaların istihdam seviyesini eylül ayında da güçlü bir halde yükseltmesini sağladı. Buna karşın, yeni siparişlerde süregelen büyümenin tesiriyle, birikmiş işler Temmuz 2020’den beri birinci sefer artış gösterdi.
İmalatçılar, üretim ihtiyaçlarındaki yükselişe bağlı olarak satın alma faaliyetlerini de genişletti ve girdi stokları üst üste ikinci ay arttı. Ayrıyeten, firmaların tedarik zincirlerindeki kesintilerden korunmak için güvenlik stoku oluşturmaları, üretim öncesi stoklarda 2017’nin sonlarından bu yana gözlenen en süratli artışa yol açtı.
Üçüncü çeyrek sonunda tedarik zincirlerindeki aksaklıkların hafiflediğine yönelik birtakım işaretler dikkati çekti. Ham unsur yetersizliği ve eser ithalatındaki gecikmeler, tedarikçilerin teslimat müddetlerinin daha da artmasında rol oynadı.
Öte yandan, tedarikçi performansındaki bozulma son bir yılın en ölçülü seviyesinde kaydedildi. Girdi maliyetleri keskin bir biçimde yükselmeye devam etti. Firmalar, arz kısıtlarına bağlı olarak ham husus fiyatlarındaki artışların sürdüğünü bildirdi. Döviz kuru gelişmeleri de girdi maliyetlerini yükselten bir öteki faktör oldu. Girdi maliyetlerindeki yükseliş ağustos ayındakine çok yakın bir oranda gerçekleşti. Buna bağlı olarak, imalatçılar satış fiyatlarını süratli bir formda yükseltmeyi sürdürdü ve son eser enflasyonu eylülde hafif bir artış kaydetti.
“Girdi stokları 2017 sonundan beri en yüksek oranda arttı”
Açıklamada görüşlerine yer verilen IHS Markit İktisat Yöneticisi Andrew Harker, Türk imalatçılarının, son periyotta üretim ve yeni siparişlerde gözlenen toparlanmayı sürdürebildiğini ve her iki göstergenin de eylül ayında artış kaydettiğini belirtti.
Hatta yeni siparişlerde süregelen artışların, firmaların yeni işçi alımını sürdürmesine karşın operasyonel kapasite üzerinde baskı oluşturmaya başladığını tabir eden Harker, şunları kaydetti:
“Tedarik zincirlerindeki aksamaların yılın başlarındaki kadar bariz olmadığına ait kimi işaretler dikkati çekti. Tekrar de firmalar girdi temin etmeye çalışırken daha uzun teslimat müddetleri ve keskin fiyat artışlarıyla gayret etmek zorunda kaldı. Bu meselelere karşı tedbir alma uğraşlarının sonucunda girdi stokları 2017 sonundan beri en yüksek oranda arttı. Bu gelişme, önümüzdeki aylarda firmaların iş yükünün üstesinden gelmesine bir ölçü yardımcı olacaktır.”
Kesimlerin birçok üretimini artırdı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI eylül bilgilerine nazaran, bilhassa ihracat pazarlarında olmak üzere talebin güzelleştiğine yönelik işaretler arttı ve anket kapsamında takip edilen kesimlerin birçok üretim artışı kaydetti. Girdi maliyetleri, tedarik zincirlerinde devam eden aksamaların da tesiriyle tekrar genele yayılı artışlar gösterdi.
Üretimde son periyotta gözlenen güçlü toparlanmanın devam ettiği giysi ve deri eserleri kesimi, tüm kesimler içerisinde en süratli üretim artışını kaydetti. Ana metaller ve dokumada de güçlü artışlar gerçekleşti. Öte yandan, metalik olmayan mineral eserler bölümünde üretim yavaşlamaya devam ederken besin eserleri ile kara ve deniz taşıtları dallarında ise büyümenin duraksadığı görüldü.
Bölümlerin birçoklarında yeni siparişler arttı. Üretimde olduğu üzere, yeni siparişlerde de en süratli büyüyen bölüm giysi ve deri eserleri oldu. Son anketin genel sonuçlarından birisi, milletlerarası talepteki güzelleşmenin toplam yeni siparişleri desteklemesi oldu. Kara ve deniz taşıtları dalı istisna olmak üzere, dokuz dalda yeni ihracat siparişleri yükseldi.
Ana metaller ile makine ve metal eserler dalları, üçüncü çeyrek sonunda istihdam artışına öncülük etti. Kapasite artışları, birçok kesimde firmaların iş yüklerini genel manada yönetebilmelerini sağladı. Birikmiş işler sadece kimyasallar, plastik ve kauçuk kesiminde arttı. Tedarik zincirlerindeki aksamalar faaliyetleri olumsuz etkilemeye devam etti. Takip edilen dalların tümünde teslimat mühletleri arttı. En uzun gecikmeler makine ve metal eserler kesiminde gözlendi.
Arz tarafında yaşanan zorluklar enflasyonist baskıların artmasına katkı yaptı ve girdi maliyetleri enflasyonu genel olarak yüksek seviyede kaldı. En süratli artış metalik olmayan mineral eserler dalında gerçekleşirken bu kesimi kimyasal, plastik ve kauçuk eserler yakından takip etti. On kesimin tümünde satış fiyatları artış kaydederken en süratli artış metalik olmayan mineral eserler bölümünde yaşandı. Girdi stoklarının artış ve azalış gösterdiği dal sayısının birebir olması, stok biriktirme tarafında kimi uğraşlar olduğuna işaret etti. Öte yandan, makine ve metal eserleri ile ana metaller dallarında stoklar uzun periyodik düşüşün akabinde yatay seyretti.(AA)
