İzlanda: Başşehri, Nüfusu ve Tüm Ayrıntılarıyla İzlanda Rehberi

İzlanda, Avrupa’nın en batıdaki ülkesi ve dünyanın en kuzeyindeki başşehri Reykjavik’e konut sahipliği yapan küçük bir ada ülkesidir. Ülkenin yüzde 11’i buzullarla kaplı ve etrafı sularla çevrili. Global ısınma devam ederse, yükselen su düzeyleri ve eriyen buz İzlanda için yıkıcı olabilir.

Volkanik bir ada olan İzlanda, şiddetli volkanik aktivite yaşar. 2010 yılında, 1.666 metre yükseklikteki Eyjafjallajokull yanardağı patlayarak külü atmosfere yanlışsız üfledi ve Avrupa hava trafiğini haftalarca kesintiye uğrattı.

İzlanda, Grönland Denizi ile Kuzey Atlantik Okyanusu ortasında yer almaktadır. Birleşik Krallık’ın kuzeybatısındadır ve Kentucky eyaletinden biraz daha küçüktür. Arazi, dağ dorukları ve buzullar tarafından oyulmuş derin koylar olan fiyortlarla işaretlenmiş bir kıyı şeridi ile buz tarlaları olan bir platodur.

İzlanda hakkında birkaç kıymetli bilgi:

• Resmi İsmi: İzlanda Cumhuriyeti

• Hükûmet Biçimi: Anayasal Cumhuriyet

• Başkent: Reykjavík

• Resmi Lisan: İzlandaca (Diğerleri: İngilizce, İskandinav lisanları, Almanca)

• Para Ünitesi: İzlanda kronası

Norveç ve Britanya Adaları’ndaki siyasi ve toplumsal durum, kitlesel göçe yol açtı ve kaçan Vikingler İzlanda’yı büsbütün talih yapıtı buldular. Birinci kalıcı yerleşimci, 871’de gelen ve kısa müddet sonra Reykjavik kasabasını kuran Ingólfur Arnarson isimli bir Norveçli reis olarak kabul edilir. 

İzlanda’nın geçmişinin bu değerli devrinden kalan tarihi objeler, Viking boynuzları, maskeler ve heykeller dahil İzlanda Ulusal Müzesi’nde bulunabilir. İzlanda’nın nüfusu arttıkça, ulusal seviyede örgütlenme gereksinimi da arttı. Böylelikle, 930’da İzlanda Parlamentosu kuruldu ve onu dünyanın mevcut en eski parlamentolarından biri haline getirdi.

Parlamento, İzlanda’yı karmaşık bir ikilemle karşı karşıya kalana kadar birkaç yıl boyunca başarılı bir halde yönetti: 

‘İzlanda, İskandinav ilahına tapan yerleşimcilerin birçoklarının dini olan pagan mı olmalı, yoksa Avrupa’nın baskısı altında Hıristiyan mı olmalı?’

1000 yılı civarında, iki dini küme ortasında bir iç savaş tehdidi altında, ülkenin geleceğine karar vermek için bir reis atandı. İzlanda’nın bir bütün olarak Hristiyanlığa geçmesi gerektiğine  lakin paganların özel olarak ibadet etmesine müsaade verileceğine karar verdi.

1397’de İzlanda, Danimarka ve Norveç’in Kalmar Birliği’ne katılmasıyla Danimarka Krallığı’nın bir kesimi oldu. 19. yüzyıla kadar, İzlanda halkı ortasında Jón Sigurðsson liderliğindeki Avrupa çapında benzeri hareketlerin yol açtığı güçlü bir milliyetçi his ortaya çıktı. 1843’te yeni bir parlamento toplandı ve 1874’te, adadaki birinci yerleşimden bin yıl sonra,  Danimarka İzlanda’ya bir anayasa ve iç idare verdi.

Birinci Dünya Savaşı, İzlanda’yı besin kıtlığı ve düşen hayat standartları telaşıyla izole etti, fakat ülkenin içişleri ve milletlerarası ilgiler üzerindeki ehil denetimi, Danimarka’nın onu 1918’de hâkim bir devlet olarak tanımasını sağladı. İngilizlerin ve daha sonra ABD Ordusunun işgali İzlanda için mükemmeller yaratarak işsizliği azalttı, ekonomiyi canlandırdı  ve nihayetinde 17 Haziran 1944’te İzlanda Cumhuriyeti’nin ilanı gerçekleşti. Bu tarih bugün hala ülkedeki en değerli bayramdır.

Bugün, İzlanda’daki işsizlik oranı dünyadaki en düşük oranlardan biridir ve iktisadı en hareketli ülkelerdendir.

İzlanda’nın 4800 kilometreyi aşan engebeli kıyı şeridi, kuzeyde Grönland Denizi, doğuda Norveç Denizi, güneyde ve batıda Atlantik Okyanusu ve onu Grönland’dan yaklaşık olarak 320 km ayıran Danimarka Boğazı ile birleşir.

Buzullar ve soğumuş lavlar, ülkenin toplam alanının yaklaşık onda birini kaplar. Buzullar, İzlanda’nın neredeyse en kuzey yarımadasına değen Kuzey Kutup Dairesi’ne olan yakınlığını hatırlatıyor. Ülkenin en büyüğü olan Vatnajökull’un (Vatna Buzulu) kapladığı alan, Avrupa kıtasındaki tüm buzulların kapladığı toplam alana eşittir.

1500 yılından bu yana, Dünya’nın toplam lav akışının yaklaşık üçte birinin İzlanda’daki volkanlardan döküldüğü iddia edilmektedir.

İklim, ülkenin biri kutup başkası tropikal kökenli iki zıt hava akımı ortasındaki geniş sondaki pozisyonundan etkilenir. İklim tıpkı vakitte iki okyanus akıntısının birleşmesinden de etkilenir: Ekvator yakınından gelen Gulf Stream ve Doğu Grönland Akıntısı.

Sıcaklık ve yağıştaki mevsimsel değişimler, büyük ölçüde Kuzey Atlantik’i geçen hava cephelerinin sonucudur. Sıcaklıklar ülke genelinde çok fazla değişiklik göstermez. Kar, kuzeybatıda yılda yaklaşık 100 gün, güneydoğuda yaklaşık 40 gün düşer.

İzlanda iktisadı yüklü olarak balıkçılığa ve çok çeşitli balık eserlerinin üretimine dayanmaktadır lakin birebir vakitte imalat ve hizmetleri de içermektedir. İhracat, gayri safi ulusal hasılanın yaklaşık beşte ikisini oluşturmaktadır. İzlanda’nın küçük nüfusuna karşın iktisadı çağdaş ve hayat standardı öbür Avrupa ülkeleri ile birebir düzeyde.

İzlanda’nın üretiminin birçok özel ellerde. Devlet mülkiyeti, 1990’ların başından beri devlete ilişkin işletmelerin artan özelleştirilmesi yoluyla azaldı. Devlet, elektrik üreten sistemlerin birçoklarının mülkiyetini mahallî idarelerle paylaşıyor ve mali krizin bir sonucu olarak 2008’de bankacılık dalının büyük kısmının denetimini üstlendi.

İzlanda’nın nüfusu son derece homojendir. Buradaki etnik kümeler ve yoğunlukları şu halde:

• %93 İzlandalı,

• %7 diğer

Tarihçiler, yerleşimcilerin kesin kökenleri ve etnik yapıları konusunda farklı görüşlere sahipler, lakin bunların yüzde 60 ila 80’inin Norveç’ten gelen İskandinav kökenliler olduğunu düşünüyorlar.

Dil

Ülke genelinde kullanılan İzlandaca. Modern İzlandalılar, İzlanda destanlarını Eski İskandinav lisanında hala zorluk çekmeden okuyabilirler. Etnik ayrım yok denecek kadar azdır.

Din

Lütercilik, 16. yüzyılın ortalarından beri baskın din olmuştur. Nüfusun üçte ikisinden fazlası devlet takviyeli Evanjelik Lüteriyen kilisesine mensuptur. Ülke genelinde din özgürlüğü var.

Kültürel Hayat

İzlandalılar, küçük ve homojen bir nüfusun varlıklı ve çeşitli bir kültürel hayat geliştirebileceğinin ispatıdır. İzlandalılar ekseriyetle utangaç ve özgüvenlidirler ve bazen yabancılara karşı temkinli olsalar da ekseriyetle dost canlısı davranırlar.

Ülkede birçok ulusal ve mahallî şenlik var. En büyüğü, ülkenin 1944’teki bağımsızlığını kutlayan Bağımsızlık Günü. 

Mutfak

İzlanda mutfağı, ülkenin balıkçılık sanayisine odaklanır. Hakarl, buradaki en klâsik yemektir. Morina, mezgit balığı , balina yağı ve fok eti mevcuttur. Öbür klâsik yemekler ortasında gravlax (tuz ve dereotu ile marine edilmiş somon), hangikjöt (kuzu füme) ve koyun bağırsaklarından yapılan yer alır.

İzlanda’ya gittiğinizde kesinlikle görmeniz gereken yerlerden birkaçı şu formda:

• Þingvellir

• Hallgrímskirkja

• Sun Voyager

• Perlan

• Gullfoss

• Skógafoss

• Blue Lagoon

• Dyrhólaey

• Kerid Crater

• Seljalandsfoss

• Svartifoss

• Fjaðrárgljúfur

• Geysir

• Jökulsárlón

Türkiye’den İzlanda’ya gitmek için uçak seferlerini kullanmanız gerek. Şu anda Türkiye’den İzlanda’ya direkt uçuş bulunmasa da aktarmalı uçuşları kıymetlendirebilir ve pek çok Avrupa ülkesinden İzlanda’ya gidebilirsiniz.

İzlanda’ya giderken aktarma yapacağınız ülke için transit vize almanız gerektiğini unutmayın. Birebir vakitte Schengen ülkesi olan İzlanda’ya seyahatiniz için de vizeye gereksiniminiz var.