T24 İktisat Servisi
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) hazırladığı, Kamuda Karar Süreçleri Kıymetlendirme 2021 Raporu çevrimiçi düzenlenen ‘Kamuda Karar Süreçleri Konferansı’nda açıklandı. Raporda ülkelerin kamuda karar alma evreleri “paydaş katılımı”, “düzenleme öncesi tesir analizi” ve “düzenleme sonrası tesir analizi” olarak 3 alanda bedellendiriliyor. Araştırmada OECD ülkelerindeki kamu kurumlarından alınan yanıtlar baz alınıyor.
Kelam konusu rapora nazaran Türkiye’nin 2015, 2018 ve 2021 yıllarındaki durumuna kıyaslama yapıldığında; birincil düzenlemede “paydaş katılımı” alanına ait bilgi bulunmazken, ikincil düzenlemelerde paydaş iştirakinde 2018’deki durumuyla birebir puanda ve 38 ülke içinden 32. sırada yer aldı.
Türkiye “düzenleme öncesi tesir analizi”nde 2015 ve 2018 periyotlarına kıyaslandığında; puan olarak bir gelişme göstermedi. Öteki ülkelerdeki gelişme tesiriyle bu alanda Türkiye 2021’de son sırada yer aldı.
Türkiye “düzenleme sonrası tesir analizi” değerlendirmesinde ise 2018 yılı Raporu’nda 38 ülke ortasında birincil maddelerde 36. sırada yer alırken, 2021 yılı raporunda hem birincil yasalar hem ikincil düzenlemelerde son sırada yer aldı.
Özel kesim, kamu ve sivil toplum yöneticilerine yönelik olarak düzenlenen konferans OECD’nin katkılarıyla TÜSİAD ve Argüden Yönetişim Akademisi iş birliğinde gerçekleşti. Açılış konuşmalarını TÜSİAD İdare Heyeti Lider Yardımcısı Murat Özyeğin ve Argüden Yönetişim Akademisi Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Yılmaz Argüden’in yaptığı toplantıda, kamu düzenlemelerindeki uygun yönetişim kültürü Türkiye ve öbür ülkeler nezdinde çok boyutlu ve mukayeseli olarak ele alındı.
Konferansta OECD Düzenleyici Siyasetler Kısım Lideri ve Argüden Yönetişim Akademisi İstişare Heyeti Üyesi Nick Malyshev ana konuşmacı olarak yer aldı. Moderatörlüğünü Argüden Yönetişim Akademisi Proje Direktörü Dr. Fatma Öğücü Şen’in yaptığı panelde ise Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu, Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhittin Acar ve Argüden Yönetişim Akademisi Akademik Şura Üyesi Dr. Erkin Erimez serinin 2015 ve 2018’de yayınlanan evvelki raporlarından bu yana gerçekleşen gelişmeleri değerlendirdiler.
Murat Özyeğin: İstikrar ve denetleme sistemleri büyük değer taşıyor
Murat Özyeğin yaptığı konuşmada şu sözleri kullandı:
“Kamu düzenleme siyasetlerinde istikrar ve denetleme düzenekleri, şeffaflık, istişare ve liyakat unsurlarının uygulanması muteber ve kapsayıcı kurum ve kuralların yerleşmesi için büyük değer taşıyor. Gelişmiş ülkelerin istisnasız tümünde geçerli olan piyasa iktisadı, hukukun üstünlüğünü ve kural temelli bir örgütlenmeyi öngörmekte. Ömrün düzenlenmesi muhtaçlığı kuralları; kurallar da bunları faal ve verimli uygulayacak kurumları doğuruyor.
Geçen yıl kamuoyuyla paylaştığımız “Yeni Bir Anlayışla Geleceği İnşa” çalışmasında, ülkelerin refahının artık maddi olmayan kaynaklara dayandığını vurguladık. İnsani gelişme ve yetkinleşme; bilim-teknoloji-inovasyon; kurumlar ve kurallar bu maddi olmayan kaynakları oluşturuyor. Biz bu üç ögeye kısaca “insan, bilim ve kurumlar” diyoruz. Kamu düzenleme siyasetlerinde istikrar ve denetleme sistemleri, şeffaflık, istişare ve liyakat unsurlarının uygulanması sağlam ve kapsayıcı kurum ve kuralların yerleşmesi için büyük ehemmiyet taşıyor.”
Argüden: Kamuda karar kalitesini geliştirmek, toplumsal inançta artış için kritik
Dr. Yılmaz Argüden ise “Kamuda karar kalitesini geliştirmek, ekonomik büyüme, işsizliğin azaltılması ve toplumsal itimadın artırılması için kritik kıymet taşıyor.’’ tabirlerini kullandı.
Dr. Yılmaz Argüden, yürüttükleri tüm çalışmalarda ‘öğrenmeyi tetikleyecek yaklaşımları’ benimsediklerini belirterek, OECD Kamuda Karar Alma Süreçleri Raporu’nun 2015 ve 2018’in akabinde 2021 sonuçlarını Türkiye’de kamuoyunun bilgisine kazandırmayı bir sorumluluk olarak gördüklerini söz etti.
OECD’nin 2012 yılında kamuda karar kalitesinin artırılması için kimi kriterler belirlediğini hatırlatan Dr. Yılmaz Argüden, şöyle dedi:
‘’Kamu toplumsal sıhhat ve güvenlik, toplumsal adalet ve eşit kurallarda rekabetin sağlanması üzere maksatlar için çeşitli düzenlemeler yapıyor. Fakat bu düzenlemeleri yaparken karar kalitesini direkt etkileyen şu 3 hususu dikkate almak gerekir.
Birincisi tesir tahlili yapmadan kamu düzenlemesi yapmak, fizibilite yapmadan yatırım yapmaya benzeri. İkincisi bilgilendirme ve kapsayıcı istişare yapmak vekillerin (kamu yönetiminin) asillerin (vatandaşların) beklentilerini daha yeterli anlayarak çıkarlarını muhafazalarını sağlar.
“Milli geliri artırıyor, işsizliği azaltıyor”
Üçüncü olarak düzenleme sonrası tesir değerlendirmeleri yapmak ise kurumsal öğrenmeye ve gerekli uyarlamaları yapmaya fırsat yaratır. İsveç için yapılan bir çalışma, karar kalitesinin yüzde 10 iyileştirilmesinin kişi başına gelir seviyesini yüzde 5 geliştireceğini gösteriyor. Kamuda düzgün yönetişimin benimsenmesi düzenleme kalitesini artırıyor, kalkınmayı hızlandırıyor, toplam faktör verimliliğini ve ulusal geliri artırıyor, işsizliği azaltıyor.’’
Malyshev: Türkiye’nin karar kalitesinde alacak yolu var
Nick Malyshev ise ‘’Rapor sonuçları, Türkiye’nin kamu karar kalitesinde alacak yolu olduğunu gösteriyor.’’ dedi.
Nick Malyshev, Raporun kamu karar süreçlerinin kıymetli araçları olan paydaş iştiraki, düzenleme öncesi tesir tahlili ve düzenleme sonrası tesir tahlili mevzularında ülkelerin uygulamalarını mukayeseli olarak ortaya koyduğunu tabir etti.
Düzenlemelerin kaliteli olmasının lakin düzenleme hazırlama süreçlerinde güzel yönetişim yaklaşımlarının kullanılması ile mümkün olacağını vurgulayan Malyshev, ‘’Düzenleme süreçlerine paydaşlar kapsayıcı bir formda dâhil edildiğinde, alınan kararlar daha adil olarak bedellendiriliyor. Son kıymetlendirme raporu, Türkiye için her üç alanda da gelişim alanı olduğuna işaret ediyor” dedi.
Malyshev konuşmasında düzenlemeler konusunda yeni trendlerden de bahsederek şunları söyledi: “Globalleşmenin tesirini derinden hissettiğimiz Covid-19 salgınıyla birlikte, düzenleme süreçlerinde globalleşme, dijitalleşmenin ve milletlerarası iş birliği kıymet kazanıyor. Acil durumlara tahlil yaratmak üzere oluşturulan düzenlemeler ileriki vadede uygulama sonrası kıymetlendirme dalgası yaratmasını bekliyoruz. Türkiye’nin kamu karar süreçlerinde güzelleşme için farklı ülkelerdeki tecrübelerden faydalanabileceği gözüküyor.”
Türkiye son sırada
Dr. Fatma Öğücü Şen ise raporda ortaya çıkan Türkiye değerlendirmesini şöyle aktardı:
“Rapora nazaran, 2015, 2018 ve 2021 yılına nazaran kıyaslama yapıldığında Türkiye, her üç alanda da bir evvelki periyoda nazaran tıpkı noktada kalmış ya da gerileme göstermiştir. Birincil maddelere ait paydaş iştirakinde ülkemize ait bilgi bulunmazken, ikincil düzenlemelerde paydaş iştirakinde 2018’deki durumuyla birebir puanda ve 38 ülke içinden 32. sırada yer almaktadır.
Bununla birlikte Türkiye, düzenleme öncesi tesir tahlilinde (ikincil düzenlemeler için) 2015 ve 2018 yıllarına kıyasla puan olarak bir gelişme gösterememiştir. Öbür ülkelerin ilerleme göstermesiyle birlikte 2021 yılı Raporunda bu alanda ülkemiz son sırada yer almaktadır. Ülkemiz uygulama sonrası değerlendirmelerde 2018 yılı Raporu’nda 38 ülke ortasında birincil maddelerde 36. sırada yer alırken, 2021 yılı raporunda hem birincil yasalar hem ikincil düzenlemelerde son sırada yer alıyor.“
