Enflasyondaki süratli yükseliş mesken kiralarında limitleri zorluyor. Mart ayında yıllık artış yüzde 26’lara dayanırken, bölüm temsilcileri artışlara süreksiz olarak bir tavan hududun getirilmesini önerdi.
Dünya gazetesinden Leyla İlhan’ın haberine nazaran; konutta kira artışlarının yeni kiracıları ve 5 yılı dolan kiracıları daha fazla zorladığı, bu nedenle mahkemelerin uyarlama ve tahliye davalarıyla dolduğuna dikkat çekilirken, dal uzmanları artışlara yüzde 25-26 üzere bir hudut getirilmesi, 5 yılı dolan kiracıdan bölge rayiç bedeli isteme müddetinin 7 ila 8 yıla çıkarılması ve kira yardımı üzere dayanaklarla sorunun çözülebileceğine işaret etti.
Türkiye’de yaklaşık 6 milyon kiracı, buna rağmen 3 milyon mesken sahibi olduğunu belirten İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu ve Yönetici Ortaklarından Ahmet Büyükduman, “Zati mesken sahipleri mağdur. Zira hayat masrafları yüzde 55 oranında artmış. Gelirleri ise yasal artışla yüzde 26 artmış üzere görünüyor. Bu durumda kaybedenler de mülk sahipleri oluyor. Şayet bunu daha da kısıtlayacak tedbirler getirilirse bu sefer de konut bir yatırım enstrümanı olmaktan çıkar ve piyasada kiralanacak konut bulunamayabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Büyükduman, tek tahlilin konut arzının artması ve orta vadede kamu otoritesinin konut üzerindeki kiralardan alınan vergileri düşürmesinin tahlil olacağını belirtti.
İstanbul Emlak Komitecileri Odası Lideri Nizamettin Aşa, daha evvel ÜFE’ye endeksli artışlar nasıl 12 aylık TÜFE’ye endekslendiyse, kira artışlarına bir tavan hudut getirilebileceğini söyledi.
Yeni kiraya geçişlerde ve 5 yılı dolan kiracılarda değerli problemler yaşandığına dikkat çeken Aşa, “10 bin ila 12 bin liralara varan kiralar isteniyor. Bunu herkes ödeyemez. Tahminen bir kısım da başta çok mağdur olduğu için ödeyecek lakin sonrasında ödeyemeyecek. Mal sahibi ‘10 bin TL’ye vermek varken niçin 6 bin TL’ye vereyim’ diyebilir. Ancak ödeme gücü de dikkate alınmalı. Aslında 10-15 bin TL kira ödeme gücü olan gidip mesken satın alıyor. Zira bir kişi gücünün çok üstünde konut tutuyorsa bu yakında ‘Ben kira ödemeyeceğim’ manasına geliyor” diye konuştu.
“Devlet müdahale etmeli”
İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü (İSTEB) Lideri Ulvi Özcan da devletin kiradaki çok artışlara evvel operasyonel olarak müdahale etmesi gerektiğini belirterek şunları söyledi: ““Devletin konut kredileri ile ilgili daha seçici davranması gerektiğini düşünüyorum. Bugün tek bir meskeni olmayan da 22 konutu olan da kredi kullanabiliyor. Birden çok konutu olanların konut kredilerinde ödemesi gereken harç ve vergilerde düzenlemeler yapılması gerektiğini düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz, kronik enflasyon ile yaşadığımız devirlerde de bugünküne benzeri bir tabloyla karşı karşıya kalındığını, lakin bu devirdeki temel farkın kiracıların gelirlerinin enflasyonla birebir oranda artmaması söyledi.
Emekli gelirine ek olarak kira geliri edinen yahut emekli olmayıp yalnızca kira ile geçinen bireyler olduğunu belirten Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) Genel Lideri Aziz Koçal, bunun yanında kira gelirini ticari kar haline getirenler olduğunu da belitti.
“TOKİ yeni konutlar üretmeli”
Türkiye’de birinci sefer minimum fiyatın yılın 1’inci ayında açlık sonuyla baş başa geldiğini söyleyen Koçal, “Geçmiş yıllarda bu mühlet 4 ila 6’ncı aylarda olurdu. Münasebetiyle bölgeye, metrekareye, bina yaşına, emlak vergisi sınıflarına nazaran tavan hudut, kar marjı uygulaması getirebilir. Örneğin 5 yıl sonunda güncelleme yapılacaksa bunun da bir limiti olmalı. Fakat burada tek bir meskeni kirada olan insanları da korumak gerekir” dedi.
Koçal, sorunun temelli çözülmesi için TOKİ ve belediyelere ilişkin şirketler aracılığıyla yeni konut üretimi sağlanarak tüketiciye ucuz kiralama imkanı sunulması gerektiğine dikkat çekti.