Giderek artan konut ve kira fiyatları barınma krizine yol açıyor. Yüz yüze eğitimin başlamasıyla birlikte ise konuta olan talebin patlamasıyla fiyatlar daha da yükselirken, öğrenciler mesken bulamıyor.
Birgün’den Hande Tuhanioğlu’nun öğrencilerle yaptığı söyleşiye nazaran üniversite öğrencisi Utku Özay, “Kimse beşere dair bir şey düşünmüyor, bu çocuklara konut vermezsek halleri ne olur demiyor. Sistem bir çıkmaz içinde. Halkı fakirleştirirken bireycileştiriyor da.” ifadelerini kullandı.
Son vakitlerde giderek artan kira fiyatları ve konut krizinden siz nasıl etkilendiniz?
Ben 22 yaşındayım. Marmara Üniversitesi’nde Bilgisayar Mühendisliği okuyorum. 4 senedir İstanbul Kadıköy’de bir arkadaşımla birlikte yaşıyorum. Yaşadığım yer öğrenci mahallesi lakin bütçesini biraz daha üstte tutan bir mahalle diyebilirim. Başka taraflara baktığımızda öğrenciler genelde ucuz muhitleri tercih etmek zorunda bırakılıyor. Bunun sebebi de para olmaması. Önemli manada ekonomik bir krizin içindeyiz. Aileler para gönderemiyor, beşerler bursları ile hayatta kalmaya çalışıyor. Şu anda bin 950 lira veriyorum, konut çok evvelden tutulduğu için fiyat bu türlü uygun. Bu konuttan artık çıkıp tekrar girmeye çalışsam yaklaşık 4 bin liradan başlar fiyat. Bunu verebilecek bir bütçem yok. Birazcık şanslıyım fakat öteki arkadaşlarım için tıpkı şeyi söyleyemem.
Onlar ne durumda?
İstanbul’da gerideşlarım konut tutmaya çalışıyor. Anlattıkları kadarıyla 30 tane emlakçıya gitmişler. Kapıdan daha girmeden emlakçılar “Konut yok” diyorlarmış. Düşününce nasıl konut olmayabilir? Bu aslında başlı başına bir kriz. Beşerler hayatta kalabilecekleri, uyuyabilecekleri bir mesken, bir barınak bulamıyor. Bu çok garip bu durum. Zira herkesin tek sıkıntısı para şu anda. Kimse beşere dair bir şey düşünmüyor arkaık, bu çocuklara konut vermezsek halleri ne olur demiyor. Lakin bunun sebebi de sistemin kendisi. Sistem bir çıkmaz içinde. Bir yandan halkı yoksullaştırırken bir yandan da bireycileştiriyor. O denli olunca bütün konut sahipleri ve emlakçılar konutları çekiyor. Böylelikle öğrenciler gelince daha değerliye verebilecekler, ki o denli de oluyor hakikaten. Okullar açılınca fiyatlar uçacak ve bunu kıymetlendirmek istiyorlar. Bu denklem hakikat lakin yapılan şeyin yanlışsız bir tarafı yok.
Bir de yurtlar var, oralarda durum nasıl?
Yurtlar çok kıymetli aslında. Yemek ya da ocak vermiyorlar, dışarıdan söylemeye mecbur bırakıyorlar. Yemekli olanlarda da yemek paralı, o da çok kıymetli. O yüzden insanların konutta kalması ekonomik olarak daha sağlıklı yurda nazaran. Görece daha ucuz olan yurtlar ise ekseriyetle İslamcı birtakım vakıfların yurtları oluyor. Buralarda bir nevi insan yetiştiriyorlar. Şu an eğitim alanında nasıl kinci, gerici bir kuşak yetiştirme kederi varsa, birebir şeyi yurtlar içinde de gerçekleştirmeye çalışıyorlar. Bu yüzden onlar da cemaatlere teslim edildi.
Bir konutta 9 kişi yaşıyor
Öğrenciler barınmak için ya güvenlikten ya temizlikten feragat ediyor ya çok kalabalık yaşamak zorunda kalıyor ya da çok uzakta. İstanbul’da öğrenci olarak ömür nasıl?
Tam olarak bu türlü. Geçen bir arkadaşımla konuştum. Konutta 8 kişi kalıyorlar şu anda. Yaklaşık 6’sının konutu yok hâlâ. Bir kişi daha gelecekmiş hatta. Başka arkadaşlar konut bulamadığı için oraya sığınmışlar yani. Lakin 3+1 bir meskende 9 kişi bir arada kalmak zorundalar. Bu resmen saçmalık.
Öğrenciler de ister istemez okullarına uzak konut tutmaya yöneliyorlar. Zira okula ne kadar yakın olursa o kadar pahalı oluyor. İster istemez uzaklara gidiyoruz. Bu da bir ulaşım kasveti doğuruyor. Zati İstanbul’da paran yoksa hayatın da yok demek. Toplumsal etkinlikler çok değerli. Sinema biletleri en son ne kadar oldu onu bile bilmiyorum. Tiyatroya esasen gidemiyoruz.
Bir de mutfak ve paklık alışverişi tarafı var, o da çok pahalı. Markete girdiğin vakit en temel gereksinimlerin için haftalık 400 lira vermen gerekiyor. En taban muhtaçlıklar bunlar bir de. Peynir, zeytin alıyorsun, bir şeyler daha alsan esasen cebinden 100 lira gidiyor. Beşerler bu halde hayatta kalmaya çalışıyor. Biz daima makarna yiyemeyiz, insan muhtaçlıkları bu biçimde çalışmıyor. Öğrencilerin en temel sorunu bu bence, makarna baş olmak zorundayız. Bir öğün yemeğe asgarî 20 lira vermek lazım. Kapıdan adımını attığın an cebinden 50 lira uçuyor. KYK bursu 650 lira. Yaklaşık 13 gün dışarı çıkan bir insanın geri kalan 17 gün hayatta kalmasının imkânı yok. Biz bir de genciz, dışarı çıkmamız gerekiyor, sosyalleşmemiz gerekiyor, kendimizi geliştirmemiz gerekiyor. Bunların hepsini düşününce bir gencin dışarı çıkabilmesinin imkânı kalmıyor. Sonradan genç işsiz ordusuna katılacak olan milyonlarca gencin öğrencilik yılları da bu türlü geçiyor işte.
* Avukat Oğuz Erkan
Türk Hukukunda kanunlar kiraya vereni koruduğu kadar kiracıyı da koruyor mu?
Kira münasebeti, kiracı ve kiraya verenin sorumluluk ve haklarına ait kurallar Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanunu okuduğumuzda aslında hem kiraya verenin hem de kiracının korunduğunu söyleyebiliriz. Lakin elbette hukukun ve normların; pratik hayattan, hayat şartlarından başka yorumlanması düşünülemez. Bilhassa kiraya veren tarafından kira fiyatına yapılan fahiş fiyattaki artışları düşündüğümüzde kiracının korunabildiğini söylemek olanaksızlaşıyor. Türk Borçlar Kanunu’ndaki düzenlemeye nazaran yeni kira devri için yapılacak kira artırımında bir evvelki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) on iki aylık ortalama değişim oranı temel alınıyor. Konut sahipleri de bu kanun unsuruna dayanarak kira mukavelelerine kira artış fiyatının TÜFE üzerinden belirleneceği koşulunu koyuyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun en son açıkladığı TÜFE oranına nazaran mülk sahiplerinin kiracısına yapabileceği yasal artırım oranı en fazla yüzde 15,78. Ülkedeki minimum fiyat meblağı, minimum fiyatlı çalışan sayısı, her geçen gün katlanarak artan işsiz sayısı birlikte değerlendirildiğinde bu oranın fahişliği gözler önüne seriliyor. Fiyatlarda her ay enflasyon oranında artışın olmadığı, kişinin gelirinin sabit olduğu bir durumda, kiracılar en temel haklarından biri olan barınma hakkından faydalanmak için kira masrafına fiyatından çok büyük bir kısım ayırmak zorunda kalıyor. İnsanların ömürlerini devam ettirebilmesi için gerekli olan yeme-içme, ulaşım, elektrik, su, doğalgaz üzere masraflara de daima olarak gelen artırımlar birlikte değerlendirildiğinde hukuk sisteminin en genel manada mülk sahibi olmayanları korumadığını söyleyebiliriz.