Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kısa vadeli dış borç istatistiklerini revize etti. Mayısta 144,9 milyar dolarla dorukta olan kısa vadeli dış borç, revizyon sonrasında 121,7 milyar dolara indi. Yeni bir kalemde dış borç 23,2 milyar dolar silindi.
Dış borcun bir anda azalması kuşkulandırıcı bir durum. Hakikaten ekonomist Mustafa Sönmez, Twitter’da, “Sayıları eğip bükmeye TÜİK’den sonra TCMB de katıldı. Metodoloji beden çalımıyla, kısa vadeli borç meblağı 25 milyar dolar azaltıldı. Geçen ay 189 milyar dolar iken 164 milyar dolara indirildi. Bu budanmış kısa vadeli borç meblağı. döviz rezervlerine oranlanınca vehamet de azalacak. Yersen!” diyordu.
Ne vakit başlatıldı?
Öğrendiğime nazaran dış borç istatistiklerinin revizyonu uzun vakittir Merkez Bankası’nın gündemindeydi. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu periyotta datalarda yanlışlar olduğu çok konuşulmuş ve revize edilmesi kararlaştırılmıştı. Merkez Bankası’nın iki evvelki lideri Murat Uysal vaktinde bu mevzuda çalışma başlatıldı fakat sonuçlandırılamadı.
Geçen Kasım’da Uysal’ın bir gece yarısı Cumhurbaşkanlığı kararıyla misyonundan alınması sonrasında başkanlığa getirilen Naci Ağbal, revizyona sahip çıkmadı.
Derken geçen Mart’ta Ağbal da gitti; yerine Şahap Kavcıoğlu geldi. Kavcıoğlu’nun idaresinde revizyon çalışması tekrar sürat kazandı. Argümana nazaran çalışma, Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener liderliğinde yürütüldü.
Ankara’da, borç istatistiklerine yönelik revizyon çalışmalarının başlangıç olduğu, revizyonların süreceği konuşuluyor.
Merkez Bankası nasıl açıklıyor?
Merkez Bankası, internet sitesinde, “Merkez’in Güncesi” başlıklı kısmında yayınladığı bir yazıyla revizyonun nedenlerini açıkladı. Bu yazıya nazaran “Dış borç istatistiklerini etkileyen en kapsamlı revizyon vadeli dış ticaret kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçlarının firmalardan direkt raporlama formülü ile derlenmesi oldu.”
Yeniden tıpkı yazıya nazaran “Firmaların gümrük beyannamelerinde peşin ithalat süreçlerinin bir kısmını mal mukabili olarak bildirmeleri, bankaların da firmaların vadeli ithalatlarına ait geri ödemelerini takip etmeleri uygulamada güç olduğu için eksik raporlama yapmaları yol açmış olabilir”di.
“Ayrıca ülkelerin ticari kredi yükümlülükleri karşılaştırıldığında da, Türkiye’nin ithalat borçlarının ithalata oranının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortalama ve medyan kıymetlerinin hayli üzerinde olduğu görülüyor”du.
“Ticari kredi datalarında kelam konusu tutarsızlıkların düzeltilmesi gayesiyle 2020 yılında TCMB-TÜİK iş birliğinde, birçok ülkede yaygın olarak kullanılan direkt raporlama tekniği ile firma düzeyinde bilgi derlenmesine yönelik bir çalışma başlatıldı.”
“Yeni çalışma sonucunda hesaplanan ticari krediler eski datalar ile karşılaştırıldığında, 2021 Mayıs ayı prestijiyle ihracat alacakları 13,1 milyar ABD doları artarak 24,5 milyar ABD dolarından 37,6 milyar ABD dolarına yükseldi. İthalat borçları ise 25,1 milyar ABD doları azalarak 56,5 milyar ABD dolarından 31,4 milyar ABD dolarına geriledi.”
Yalnızca bunlar değil, diğer teknik kimi değişiklikler de yapıldı ve bu sonuçta kısa vadeli borçları 23 milyar dolar silen revizyon yapıldı…