Döviz kurlarındaki artışın tesiriyle Türkiye, global piyasalardaki doğalgaz fiyatlarındaki artışı olağandan fazla hissederken, faturaların hükümet tarafından yapılan sübvansiyonla düşürülmeye çalışılması, BOTAŞ’ın misyon ziyanını 55 milyar TL’ye çıkardı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2021 yılı kamu sermayeli kuruluş ve işletmelerin ismi “görevlendirme gideri” olarak değiştirilen “görev zararı”nı açıkladı.
Rekor BOTAŞ’ta
2018 yılında DHMİ, TCDD, TMO, ESK, TŞFAŞ, TKİ, TTK ve BOTAŞ’a verilen misyonlardan ötürü ortaya çıkan ve 2.1 milyar TL olan misyon ziyanı 2019’da 1.6 milyar TL, 2020’de 2 milyar TL iken güç fiyatlarındaki yükseliş ve kur artışı sonucu 2021’de 60,6 milyar TL’ye çıktı.
Bunun 3,4 milyar TL’si Toprak Mahsulleri Ofisi, 191 milyon TL’si Et ve Süt Kurumu, 1,6 milyar TL’si Türkiye Kömür İşletmeleri, 24 milyon TL’si Türkiye Taş Kömürü Kurumu, 55,3 milyar TL’si ise BOTAŞ’a verilen vazifelerden kaynaklandı. Bunun 23,8 milyar TL’si yıl içinde ödendi, 38,6 milyar TL’si bir sonraki yıla devretti.
“Kur krizi olmasaydı BOTAŞ’ın ziyanı yarı yarıya daha az olurdu”
Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre Eski BOTAŞ Gaz Alımı Daire Lideri Ali Arif Aktürk, BOTAŞ’ın misyon ziyanının kur krizi ile dev boyutlara ulaşmasını ve iktidarın sübvansiyon siyasetini şu sözlerle kıymetlendirdi:
‘‘Özellikle 2021’in ikinci yarısından itibaren yükselmeye başlayan güç ve gaz fiyatlarını BOTAŞ bilhassa konutlara yansıtmamak için sübvansiyon yoluna gitti, maliyetin altında satışlar yapma kararı aldı. 2021’de dünyada büyüyen ekonomik kriz ile artan gaz fiyatları 2022 başından itibaren Ukrayna krizi ile uçtu. Aralık ayındaki kur krizi ile BOTAŞ’ın maliyetleri daha da büyüdü. Bunu da sübvanse ederek halka yansıtmamaya çalıştılar. Böylece BOTAŞ’ın ziyanı patladı, kur krizi olmasaydı BOTAŞ’ın ziyanı yarı yarıya daha az olurdu.
“Bu para halkın”
Sübvansiyon nedeniyle bütçeye yansıtılan yük çok büyük, halka aktarıldığı sav edilen bu fiyat bütçeden karşılandığı için esasen halkın. Bunun bir diğer boyutu daha var, sübvansiyon yanlışsız bölümlere yapılıyor mu bilmiyoruz. Boğaz’da yalıda 2 bin-3 bin metrekarelik yerlerde oturanlara da yapıyoruz, Sultanbeyli’deki Ayşe Teyze’ye de yapıyoruz. Şubat ayından itibaren yapılan bu direkt takviyeler şeffaf değil neye nazaran yapıldığını bilmiyoruz. Yandaşa mı yapılıyor, bilmiyoruz. Ayrıyeten demir-çelik üzere cam üzere güç ağır bölümlerin sübvanse edilmesi günahtır. Bu bölüm ucuz güç kullanarak ürettiklerini yurtdışına satıyor. Bu yolla ülkeden yurtdışına sermaye transferi yapılıyor.
“Görev ziyanı Hazine’ye”
2021 yılı Aralık ayında yapılan bir yasa değişikliği ile BOTAŞ’ın 55 milyar liralık misyon ziyanı Hazine’ye aktarıldı. Karşılığında BOTAŞ’ın Ticaret Bakanlığı’na bağlı gümrük müdürlüklerine ödemesi gereken İthalde Katma Paha Vergisi ve onun gecikme artırımları toplamı olan 32 milyar 300 milyon lira silindi.”
