Dr. Mahfi Eğilmez
Ülkelerin ekonomik güçlerini karşılaştırmak için en çok başvurulan iki sıralama ölçütü GSYH büyüklüğü ve kişi başına gelirdir. Bir ülkede belli bir devir içinde (3 ay, 1 yıl) üretilen bütün son malların o yıla ait ortalama piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam bedele gayrisafi yurtiçi hasıla (ya da kısaca GSYH) diyoruz.
Aşağıdaki tablo GSYH’si en büyük ülkelerin 2015 ve 2022 yılları prestijiyle sıralanmasını gösteriyor (kaynak: IMF, World Economic Outlook Database, April 2021.)
Tabloya nazaran GSYH açısından son yedi yılda en önemli değişiklikler olmuş, Türkiye ve Brezilya, son periyotta en fazla ivme kaybı yaşamış ülkeler olurken İran en yüksek çıkışı yakalamış ülke pozisyonuna gelmiş görünüyor (bu mevzuyu farklı bir yazıda ele alacağım.) Türkiye’deki düşüş son derecede çarpıcıdır. Öte yandan kişi başına gleir karşılaştırmasına baktığımızda Türkiye’nin 2015’deki 43’üncü sıradan 2021’de 51’inci sıraya gerilediğimni görüyoruz.
İktisattaki bozulmayla ilgili olarak sığınılan dünyada da işlerin berbata gittiği tezinin doğru olmadığını üstteki tablo açık bir biçimde gösteriyor.
IMF’nin 19 Nisan 2022 tarihinde yayınladığı Türkiye ile ilgili kestirimlerini de aşağıdaki tabloda sunuyorum (World Economic Outlook, April 2022 ve WEO Database, April 2022.)
IMF’nin 2022 Türkiye iddiaları dolar cinsinden GSYH’de ve kişi başına gelirde önemli gerilemeler olacağını ortaya koyuyor. Bu görünümde iki göstergedeki olumsuz gelişmelerin tesiri var: (1) Büyüme 2021 yılında ulaştığı yüzde 11 oranına karşılık 2022 yılı için yüzde 2,7 olarak iddia edilmiş bulunuyor. Bu düşüş önemli bir soğumaya işaret ediyor. (2) 2021 yılında 8,87 olan yıllık ortalama USD/TL kuru 2022 için 16,37 olarak iddia edilmiş görünüyor. Bu 2021 yılına nazaran iki kat dolayında bir artışa işaret ediyor (aslında IMF’nin bir kur varsayımı yok. TL cinsinden GSYH’yi dolar cinsinden GSYH’ye bölerek hesaplamalarda kullandığı ortalama kuru biz buluyoruz.)
IMF, yılsonu enflasyon oranını yüzde 52,4 olarak varsayım etmiş. Bu varsayım gerçekleşirse Mart ayı prestijiyle yüzde 61,4 olan enflasyonun bir ölçü gerilemesi öngörülmüş olsa da yılsonunda önemli bir düşüş yaşanmasının kelam konusu olmayacağı anlaşılıyor.
Tabloda işsizlik oranı kestirimine baktığımızda az da olsa bir düşüş beklendiğini görüyoruz. Büyüme oranının yüzde 11’den yüzde 2,7’ye düşeceği iddiasıyla işsizlik oranındaki düşüş iddiası bana dengeli gelmiyor.
Şayet IMF’nin kestirimleri gerçek çıkarsa hükümetin son periyotta ortaya attığı faizleri düşürüp kuru yükselterek cari açığı düşürme tezinin tam aksisi gerçekleşecek, hem kur yükselmiş hem de cari açık artmış olacak.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır.
