*Dr. Mahfi Eğilmez
İhracat ünite fiyat endeksi; belirli bir yılı baz alarak (100 kabul ederek) ihraç edilen mal ve hizmetlerin ünite kıymetinde meydana gelen değişmeleri gösteren endekstir. İthalat ünite fiyat endeksi; muhakkak bir yılı baz alarak (100 kabul ederek) ithal edilen mal ve hizmetlerin ünite bedelinde meydana gelen değişmeleri gösteren endekstir. Türkiye’de her iki endeks için de baz yılı 2015’tir (2015 = 100.)
Dış ticaret hadleri; ihracat ünite fiyat endeksinin ithalat ünite fiyat endeksine bölünmesiyle bulunan bir orandır.
Dış Ticaret Hadleri = İhracat Ünite Fiyat Endeksi / İthalat Ünite Fiyat Endeksi
Dış Ticaret Hadlerinin baz alınan yıla nazaran şayet 100’ün üzerinde olması ihraç fiyatlarının ithal fiyatlarının üzerinde seyrettiğini, dış ticaretin ülke lehinde olduğunu gösterir. Buna karşılık dış ticaret hadlerinin baz alınan yıla nazaran 100’ün altında olması ihraç fiyatlarının ithal fiyatlarının altında seyrettiği, dış ticaretin ülke aleyhinde olduğu manasına gelir.
Aşağıdaki grafik Türkiye’nin son dört yılda dış ticaret hadlerindeki gelişimi gösteriyor (Grafik, TÜİK dış ticaret bilgileri kullanılarak hazırlanmıştır.)
Grafik, Türkiye’nin dış ticaret hadlerinin son dört yılda inişli çıkışlı bir seyir izlediğini, bu dört yılda en parlak devrini Covid 19 Salgınının ortaya çıktığı 2020 yılında yaşandığını, 2020 ortalarında oranın 104’ün üzerine çıktığını, sonra ivme kaybederek Ağustos 2021’den itibaren 90’ın altına geldiğini gösteriyor. Elimizdeki son bilgi Eylül 2021’e ilişkin bilgidir ve buna nazaran dış ticaret hadleri 88,4’tür.
Eylül ayında ihracat ünite kıymet endeksi yüzde 11,8, ihracat ölçü endeksi ise yüzde 16,3 artmış. Eylül ayında ihracat ölçü endeksi yüzde 23,4 artarken ithalat ölçü endeksi yüzde 9,2 azalmış. Bir diğer sözle daha çok malı daha düşük fiyatla satarken daha az malı daha yüksek ünite fiyatla satın almışız, ihracatı artırdığımız halde dış ticaret aleyhimize dönmüş.
Ülke parasının bedel kaybetmesi her vakit beklenen sonucu vermez. Marshall – Lerner Şartına bakmakta fayda var.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır.
