*Dr. Mahfi Eğilmez
Dün akşam USD / TL kuru 8,27’lerde dolaşıyordu. Bu sabah 9’da 8,35’e yükseldi 12’de 8,46’yı gördü, şu sıralar (saat 15,30) 8,45 dolayında bulunuyor. Ne oldu da bu türlü bir günde yüzde 2’nin üzerinde kıymet kaybı yaşandı? İki mümkünlük var: (1) Dışarıda kimi gelişmeler olmuş ve Dolar bütün paralara karşı kıymet kazanmış olabilir. Mesela ABD’den gelen birtakım bilgiler Doları güçlendirmiş ya da Fed’in açıklamaları Dolara talebi artırmış olabilir. (2) İçeride bir şeyler olmuş, mesela faiz indirimi yapmak gerekir formunda açıklamalar gelmiş ve bu açıklamalar Dolara olan talebi artırarak TL’nin kıymet kaybetmesine yol açmış olabilir.
Evvel dışarıya bir bakalım. Dışarıda ABD’de yahut Avrupa’da Doları güçlendirecek ya da zayıflatacak bir açıklama görünmüyor. Tekrar de Dolar Endeksine bir bakalım. Altı değerli para ünitesine karşı (Euro, Sterlin, Yen, Kanada Doları, İsviçre Frangı, İsveç Kronası) oluşturulmuş bulunan Dolar Endeksi bugün prestijiyle 92,69’da bulunuyor. 7 Eylül’de 92,51 idi. Euro / USD paritesine bakarsak bugün prestijiyle 1,1822’yi görüyoruz. Bu parite 7 Eylül prestijiyle 1,1840 idi. Dolar Endeksinde de Euro / Dolar paritesinde de Dolar lehine hafif bir yükseliş kelam konusu olsa da bu hafif yükselişten bizim üzere ülke paralarının fazlaca etkilenmesi kelam konusu olmaz. O halde son bir günde karşılaştığımız yüzde 2,2 dolayındaki kıymet kaybının asıl nedenini içeride aramak gerekir.
İçeriye baktığımızda her gün yaşanan pek çok olaya rağmen bunların bilhassa kur üzerinde büyük tesirler yaratmadığını biliyoruz. Olağan olarak Türkiye’nin yaşadığı olayların kurları çok daha fazla etkilemesi gerekir lakin biliyoruz ki toplum pek çok olayı kanıksamış ve kendi çapında bir aldırmazlık zırhı yaratmış bulunuyor (avantajmış üzere görünen bu aldırmazlık zırhının kuşkusuz pek çok sakıncası var fakat bunlar diğer bir yazının konusunu oluşturur.) Demek ki son artışın nedeni bu tıp olaylar değil. O halde ne oldu da kurlar bir günde yüzde 2’den fazla üst gitti? Bu noktada Merkez Bankası Başkanı’nın bir toplantıda yaptığı açıklama dikkati çekiyor. Bloomberg HT sitesinde yer alan habere nazaran Merkez Bankası Lideri toplantıda şöyle demiş: “Küresel merkez bankacılığında, para siyaseti duruşu belirlenirken, para siyasetinin tesiri dışında olan kısa vadeli arızi ögelerden arındırılmış çekirdek enflasyon göstergeleri temel alınır. Bilhassa salgının getirdiği inanılmaz şartlar, enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin kıymetini artırmakta.”
Merkez Bankası Başkanı’nın açıklaması; ‘Merkez Bankasının bundan bu türlü enflasyon hedeflemesini çekirdek enflasyonu temel alarak yapacağı’ biçiminde olsaydı ya da bu formda anlaşılsaydı TL kıymet kaybetmezdi. Merkez Bankası’nın çekirdek enflasyonu hedefleyerek para siyaseti uygulaması benim yıllardır savunduğum bir yaklaşımdır. Zira para siyasetinin etkileyeceği enflasyon göstergesi çekirdek enflasyondur. Merkez Bankası etkileyebileceği çekirdek enflasyonu hedeflemeli, TÜFE’yi de varsayım etmeli ve buna nazaran çekirdek enflasyon sepeti dışındaki kalemler konusunda tedbir almak üzere hükümeti uyarmalıdır. Buna karşılık Merkez Bankası Lideri bu açıklamayla önümüzdeki devirde yüzde 19 olan siyaset faizini yüzde 19,25 olan TÜFE’ye nazaran değil de yüzde 16,76 olan çekirdek enflasyona nazaran ayarlayacağını kastetmişse ya da bu türlü anlaşılmışsa piyasanın faiz indiriminin kurları yükselteceği niyetiyle dövize yönelmesi ve TL’nin kıymet kaybetmesi doğaldır.
Kurlara baktığımızda piyasanın bu açıklamayı önümüzdeki periyotta faiz indirimi yapılacağı formunda yorumlamış olduğu anlaşılıyor. Hedef bu değilse yeni bir açıklama yapılması gerekir.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır.
