*Mahfi Eğilmez
2022 – 24 periyodunu kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. Önümüzdeki yılların kestirimlerinin esasen tutmayacağını düşünürsek sonlanmasına dört ay kalmış olan 2021 yılının varsayımlarını ele alıp gerçekçiliğini değerlendirelim. Evvel bir özet tablo ile OVP iddialarını gösterelim:
2021 yılı gerçekleşme kestirimleri kimi alanlarda çok gerçekçi görünüyor. Mesela büyümenin geçen yılın baz tesiriyle yüksek olması bekleniyor. Münasebetiyle yüzde 9’luk bir yıllık büyüme oranı makul görünüyor. Buna karşılık birinci çeyrekte yüzde 7,2, ikinci çeyrekte yüzde 21,7 büyümüş olan ekonomin yıllık yüzde 9’luk bir ortalamaya gelmesi için üçüncü çeyrekte yüzde 5, son çeyrekte de yüzde 2 dolayında büyümesi gerekir ki bu da iktisatta önemli bir sürat kesme manasına gelir.
İşsizlik oranı bu formülle hesaplanmaya devam edildiği, işsiz olduğu halde yalnızca müracaatta bulunmadığı için bireyler işsiz sayılmamaya devam edildiği sürece buradaki işsizlik oranı ne kadar gerçek dışı görünse de olağan bir oran olarak kalacaktır.
Bütçe açığı yılsonunda, uzun müddettir bir tabu üzere görülen yüzde 3’lük oranın üzerinde gerçekleşecek. Salgın nedeniyle bütün dünyada bütçe açıklarının yükselmesi olağan kabul ediliyor.
2019 yılında yüzde 0,9 cari fazla veren iktisat 2020 yılında yüzde 5,1 cari açık vermişti. Bu yıl cari istikrar / GSYH oranının bu ikisi ortasında bir yerde, yüzde eksi 2,6’da, kalması bekleniyor. Cari açık için yapılan gerçekleşme varsayımı de makul görünüyor.
Enflasyon (TÜFE) Ağustos prestijiyle yüzde 19,25. Kalan dört aya ait geçen yılın aylık enflasyon bilgileri şöyle:
Bu tabloya nazaran bilhassa Ekim, Kasım ve Aralık aylarında aylık enflasyonun geçen yıldaki kadar yüksek çıkmaması halinde OVP’de öngörülen yüzde 16,2’ye kadar gerilemesi mümkünlüğü görünüyor. Üstteki ayların enflasyon toplamı 6,65 ediyor bunu 19,25’den çıkarır da (19,25 – 6,65 = 12,6) yerine mesela bunların yarısı kadar bir enflasyon (6,65 / 2 = 3,325) eklersek (12,6 + 3,325 = ) yüzde 16 dolayında bir enflasyon oranına ulaşabiliriz. Burada kritik problem USD/TL kurunun ne olacağıdır. Enflasyonun varsayım edilen seviyeye gerilemesi için kurun iddiaları aşmaması gerekir.
Bu çeşit programlarda döviz kuru varsayımına açıkça yer verilmiyor. O nedenle hesaplamayı bizim yapmamız gerekiyor. TL ile ölçülen GSYH’yi (6.648 milyar TL) Dolar ile açıklanan GSYH iddiasına (801 milyar USD) bölersek yıllık ortalama USD/TL kurunu yaklaşık 8,30 olarak hesaplamış oluruz.
Geçen yılsonu kurunu biliyoruz (7,44.) Bu yıl için iddia edilen ortalama kur da 8,30 olduğuna nazaran bu yıl için iddia edilen USD / TL kurunu çok kaba bir hesapla 9,16 olarak hesaplayabiliriz. Bu durumda yıllık USD / TL kur artışı ((9,16 – 7,44) / 7,44) yüzde 23 dolayında olacak demektir ki bu da kabaca yüzde 20,9 olarak öngörülen GSYH zımni deflatörüne denk gelmektedir. Birinci sekiz ayda yüzde 11 artan kurun kalan dört ayda yüzde 10 artacağına ait iddia faizlerde yıl bitmeden indirim yapılacağının da bir göstergesi üzere duruyor.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır.